Sức bật mới từ thủ phủ năng lượng và công nghiệp chế tạo
Trung tâm năng lượng quốc gia: Bệ phóng từ Khu kinh tế Nghi Sơn
Được thiên nhiên ưu đãi với vị trí địa lý thuận lợi, hệ thống hạ tầng giao thông đa dạng, ngày càng hiện đại, nguồn tài nguyên dồi dào và chất lượng nguồn nhân lực được nâng cao, Thanh Hóa sở hữu đầy đủ những “điều kiện cần” để thoát khỏi nhóm các tỉnh thành khó khăn. Song, yếu tố then chốt làm nên sự chuyển biến ngoạn mục chính là “điều kiện đủ”, một tầm nhìn dài hạn gắn với những mục tiêu cụ thể, có tính phấn đấu cao. Sự kết hợp hoàn hảo này đã tạo ra sức mạnh nội sinh to lớn, thúc đẩy Thanh Hóa tạo đột phá trong phát triển.
Sức bật đó được minh chứng bằng những con số ấn tượng. Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân giai đoạn 2021-2025 ước đạt 10,24%, đứng thứ 4 cả nước. Quy mô nền kinh tế năm 2025 ước đạt 357.760 tỷ đồng, gấp 1,9 lần năm 2020, cao nhất vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ. GRDP bình quân đầu người đạt 3.750 USD, phản ánh sự gia tăng rõ rệt về mức sống. Đáng chú ý, cơ cấu kinh tế chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng công nghiệp hóa, với tỷ trọng kinh tế số ước đạt 18,7% vào năm 2025, cho thấy một nền tảng đang được xây dựng vững chắc cho tăng trưởng chất lượng.
Điểm sáng nhất trong bức tranh năng lượng và công nghiệp của Thanh Hóa chính là Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi Sơn - dự án trọng điểm quốc gia với tổng vốn đầu tư gần 9,3 tỷ USD. Với 38 phân xưởng công nghệ hiện đại và công suất 10 triệu tấn dầu thô/năm, nhà máy này đáp ứng khoảng 40% nhu cầu xăng dầu trong nước, đóng vai trò trụ cột trong đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Không dừng lại ở sản xuất nhiên liệu, Nghi Sơn còn mở ra một chuỗi liên kết công nghiệp mạnh mẽ sau lọc dầu, khi các sản phẩm như benzen, polypropylene trở thành nguyên liệu đầu vào cho hàng nghìn sản phẩm công nghiệp và tiêu dùng khác.
Ông Kazutaka Yamato, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Lọc hóa dầu Nghi Sơn, khẳng định: Doanh nghiệp đang tiếp tục tập trung tái cấu trúc, duy trì vận hành ổn định, tối ưu chi phí và đa dạng hóa nguồn dầu thô, chủ động thích ứng thị trường để tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột của ngành năng lượng Việt Nam.
Bên cạnh đó, Thanh Hóa còn khẳng định vị thế “vựa điện” của Bắc Trung Bộ với 19 nhà máy điện tổng công suất gần 2.946 MW, cùng hệ thống truyền tải điện ngày càng hiện đại. Đặc biệt, theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, tỉnh được bổ sung nhiều dự án nguồn điện chiến lược, mở ra cơ hội lớn cho phát triển năng lượng sạch và bền vững. Trong đó, hai dự án nhiệt điện khí LNG Nghi Sơn và LNG Công Thanh (mỗi dự án công suất 1.500 MW) đã được đưa vào danh mục các dự án nguồn điện quan trọng quốc gia.
Triển vọng của dự án LNG Nghi Sơn đang hé mở nhờ phương án tích hợp cụm với Nhà máy Nhiệt điện khí LNG Quỳnh Lập (Nghệ An). Ông Kim Nam Ho, Phó Chủ tịch Văn phòng Phát triển kinh doanh toàn cầu của SK Innovation, cho biết mô hình này giúp dùng chung hạ tầng, giảm chi phí đầu tư khoảng 700 triệu USD, nâng cao hiệu quả và an toàn vận hành. Với phương án này, dự án hoàn toàn khả thi để vận hành thương mại vào năm 2030, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển trung tâm năng lượng hiện đại.
Cú hích từ công nghiệp chế biến - chế tạo và thu hút FDI chất lượng cao
Cùng với các dự án năng lượng nền tảng, lĩnh vực chế biến - chế tạo của Thanh Hóa đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Sự ra đời của Nhà máy sản xuất lốp ô tô Radial của Công ty TNHH Lốp COFO Việt Nam tại Khu Công nghiệp Bỉm Sơn với công suất ban đầu gần 1 triệu sản phẩm/năm là một minh chứng cho xu hướng thu hút đầu tư công nghiệp công nghệ cao.
Từ năm 2021 đến nay, Thanh Hóa đã thu hút được 350 dự án đầu tư trực tiếp, trong đó có 55 dự án FDI, với nhiều dự án công nghiệp hiệu quả như Nhà máy STech Vina (Hàn Quốc) chuyên sản xuất linh kiện điện tử, cơ khí chính xác, hay Công ty TNHH PECI Việt Nam với xưởng bảo trì, chế tạo thiết bị công nghiệp công nghệ cao.
Đáng chú ý, Dự án Tổ hợp hóa chất Đức Giang Nghi Sơn với tổng vốn hơn 2.400 tỷ đồng đang được gấp rút triển khai, dự kiến vận hành đầu năm 2026, cung cấp các hóa chất cơ bản phục vụ nhiều ngành kinh tế mũi nhọn.
Bước đột phá trong phát triển hạ tầng công nghiệp được kỳ vọng đến từ Dự án Khu Công nghiệp WHA Smart Technology do Tập đoàn WHA (Thái Lan) làm chủ đầu tư. Với quy mô 178,5 ha và tổng vốn hơn 1.320 tỷ đồng, đây sẽ là khu công nghiệp thế hệ mới, ứng dụng công nghệ quản lý thông minh và thân thiện môi trường, hứa hẹn trở thành hình mẫu khu công nghiệp xanh, thúc đẩy thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao vào các lĩnh vực điện tử, thiết bị số, vật liệu mới và năng lượng tái tạo.
Tầm nhìn dài hạn và định hướng phát triển bền vững
Theo Đề án Phát triển công nghiệp chế biến - chế tạo đến năm 2030, Thanh Hóa xác định rõ lộ trình phát triển công nghiệp theo hướng mở rộng quy mô, đầu tư mới và hiện đại hóa. Tỉnh ưu tiên phát triển các ngành chủ lực như lọc hóa dầu, hóa chất, cơ khí chế tạo, điện tử - công nghệ thông tin, đồng thời ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến, thúc đẩy liên kết sản xuất - logistics - dịch vụ công nghiệp.
Việc hoạch định rõ các ngành công nghiệp trọng điểm, kết hợp với đầu tư đồng bộ hạ tầng, nâng cao hiệu quả các khu công nghiệp và tập trung nguồn lực cho Khu kinh tế Nghi Sơn đang tạo ra một cục diện phát triển mới. Các trung tâm kinh tế động lực của tỉnh đã và đang phát huy vai trò dẫn dắt, với tốc độ tăng giá trị sản xuất vượt trội so với mặt bằng chung.
Có thể thấy, với sự kết hợp hài hòa giữa lợi thế tự nhiên, tầm nhìn chiến lược, quyết tâm chính trị và những bước đi cụ thể, bài toán phát triển của Thanh Hóa đã tìm được lời giải. Hành trình trở thành trung tâm năng lượng và chế biến - chế tạo của cả nước không còn là viễn cảnh xa vời, mà đang dần hiện hữu, mở ra một kỷ nguyên phát triển mới bền vững và thịnh vượng cho vùng đất “địa linh nhân kiệt” này.
Phan Hà