Đây là khẳng định của đại biểu Quốc hội khi thảo luận ở Hội trường về:Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân; dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi.
Chính sách an sinh xã hội đột phá, mang đậm dấu ấn nhân văn
“Đất nước phát triển thì người dân phải được thụ hưởng thành quả”. Dẫn lại lời của Tổng Bí thư Tô Lâm, ĐBQH Nguyễn Thị Yến (Bà Rịa - Vũng Tàu) khẳng định, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân là chính sách an sinh xã hội có tính đột phá, mang đậm dấu ấn nhân văn và thể hiện rõ sự ưu việt của Đảng, Nhà nước ta trong bảo đảm quyền học tập cho mỗi công dân, đặc biệt là trẻ em, học sinh - những chủ nhân tương lai của đất nước.
ĐBQH Nguyễn Thị Yến (Bà Rịa - Vũng Tàu) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển
Đánh giá cao dự thảo Nghị quyết đã mở rộng phạm vi bao quát đầy đủ các đối tượng, gồm: trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, không phân biệt công lập hay dân lập, tư thục và vùng miền, đại biểu Nguyễn Thị Yến nhấn mạnh, đây là "bước tiến phù hợp với thực tiễn, bảo đảm tính công bằng trong tiếp cận giáo dục".
Việc quy định mức hỗ trợ học phí tại các cơ sở ngoài công lập do HĐND cấp tỉnh quyết định theo khung học phí do Chính phủ ban hành là hợp lý. Khẳng định điều này và để chính sách miễn, hỗ trợ học phí được triển khai đồng bộ ngay từ đầu năm học 2025 - 2026, với thời gian chỉ còn hơn 2 tháng nữa, đại biểu đề nghị, các bộ, ngành chức năng cần sớm tham mưu Chính phủ ban hành khung học phí để các địa phương có cơ sở thực hiện kịp thời, không để chính sách nhân văn này bị chậm trễ trong áp dụng.
ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng
Bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với chính sách miễn học phí, song ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) chia sẻ băn khoăn: “Liệu việc miễn học phí có phần nào đó làm giảm chất lượng đào tạo hay không? Áp lực tài chính đè nặng có làm giảm các khoản chi cho hoạt động chuyên môn, cơ sở vật chất, trang thiết bị hay thậm chí ảnh hưởng đến chế độ đãi ngộ cho giáo viên hay không?”. Đại biểu cũng nêu vấn đề về nguy cơ phát sinh các khoản thu tự nguyện, không đúng quy định khi có một khoản thu chính thức bị loại bỏ, có thể xuất hiện các hình thức thu khác để bù đắp cho các thiếu hụt tài chính thông qua các loại quỹ tự nguyện hoặc các khoản đóng góp không minh bạch. Điều này không chỉ gây ra những bức xúc trong phụ huynh mà còn làm mất đi ý nghĩa tốt đẹp của chính sách miễn học phí.
Từ những vấn đề nêu trên, đại biểu đề nghị, cần có một chiến lược tài chính tổng thể và dài hạn, không chỉ tập trung vào bù đắp học phí mà còn phải bảo đảm nguồn lực cho việc đầu tư phát triển hạ tầng giáo dục.
Cùng với đó, cần đổi mới cơ chế tài chính giáo dục, phân cấp và tự chủ đi đôi với kiểm soát chặt chẽ. Xây dựng quy định rõ ràng, minh bạch về các khoản thu ngoài học phí nếu có, kiểm soát chặt chẽ các khoản thu tự nguyện, nghiêm cấm mọi hình thức lạm thu dưới danh nghĩa tự nguyện, áp dụng nguyên tắc công khai, minh bạch trong mọi hoạt động thu, chi của nhà trường để phụ huynh và xã hội có thể giám sát.
Tính toán mục tiêu hợp lý, tránh làm khó cho các địa phương vùng sâu, vùng xa
Đối với dự thảo Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi, một số ĐBQH nhấn mạnh, việc phổ cập giáo dục mầm non trong độ tuổi này là chủ trương đúng đắn, kịp thời và rất cần thiết, tạo nền móng phát triển toàn diện cho thế hệ trẻ.
“Nhiều nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra rằng, trẻ em được học qua bậc học mầm non có thể thu nhập gấp 8 lần so với trẻ em không được học mầm non. Hội đồng Cố vấn kinh tế Hoa Kỳ đã chứng minh mỗi đồng USD đầu tư cho giáo dục trẻ ở giai đoạn đầu đời nếu được bảo đảm chất lượng có thể sinh lợi đến 8,6 USD trong tương lai khi đứa trẻ trưởng thành”. Nêu thông tin này, đại biểu Nguyễn Thị Yến cũng khẳng định, đây là minh chứng cho thấy đầu tư cho giáo dục sớm không chỉ là đầu tư cho con người mà còn là đầu tư cho tương lai, mang lại lợi ích bền vững cho quốc gia.
ĐBQH Nguyễn Thị Quyên Thanh (Vĩnh Long) phát biểu. Ảnh: Hồ Long
Theo Tờ trình của Chính phủ, ước tính ngân sách để phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi sẽ cần khoảng 25.000 tỷ đồng và cần bổ sung trên 21.000 biên chế để tuyển giáo viên mầm non. Quan tâm đến việc triển khai, thực hiện chính sách phổ cập giáo dục mầm non, ĐBQH Nguyễn Thị Quyên Thanh (Vĩnh Long) cho rằng, thực hiện Đề án phổ cập mầm non trẻ em 5 tuổi trong giai đoạn 2010 - 2015, nhưng đến năm 2017 mới hoàn thành, chậm 2 năm do khó khăn về cơ sở vật chất, kinh phí và đội ngũ.
Rút kinh nghiệm từ thực tiễn này, đại biểu cho rằng, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi cần có hệ thống chính sách, giải pháp đồng bộ và triển khai quyết liệt. Đại biểu đề nghị, Chính phủ khẩn trương xây dựng Đề án phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi, trong đó, cần đánh giá đầy đủ, toàn diện thực trạng và nhu cầu, bảo đảm tính khả thi và không chồng chéo với các chương trình, đề án đã được ban hành.
Liên quan đến mục tiêu đến năm 2030 hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi, ĐBQH Trần Thị Thu Phước (Kon Tum) cho rằng, cách tính mục tiêu cần bảo đảm hợp lý.
Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Hồ Long
“Nếu theo chỉ tiêu phổ cập giáo dục mầm non, cách tính đối với trẻ mẫu giáo 5 tuổi đang được tính dựa trên tỷ lệ trẻ em đến trường và tỷ lệ trẻ em hoàn thành chương trình giáo dục mầm non. Đây là cách tính có thể sẽ gây khó khăn cho rất nhiều địa bàn sắp tới”. Chỉ ra nguy cơ này, đại biểu Trần Thị Thu Phước phân tích, theo Luật Giáo dục 2019, khái niệm “phổ cập giáo dục” được hiểu là quá trình tổ chức hoạt động giáo dục để mọi công dân trong độ tuổi đều được học tập và đạt đến trình độ học vấn nhất định theo quy định của pháp luật.
Như vậy, phổ cập giáo dục là tạo điều kiện cho trẻ em mầm non từ 3 đến 5 tuổi có thể thực hiện hoạt động giáo dục. Với cách tiếp cận này, Nhà nước sẽ có nhiều hình thức để tạo điều kiện cho trẻ trong độ tuổi mầm non được phổ cập giáo dục mầm non, không chỉ là vấn đề trường lớp mà còn nhiều hình thức hỗ trợ khác để bảo đảm, đồng thời cũng sẽ không làm khó cho một số địa bàn vùng sâu, vùng xa.
Để dự thảo Nghị quyết đi vào cuộc sống, đại biểu Nguyễn Thị Yến đề nghị, cần tập trung tuyên truyền để Nhân dân biết và vận động trẻ em đến trường; quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trường lớp, trang thiết bị bảo đảm phục vụ công tác giáo dục; quan tâm, bồi dưỡng để chuẩn bị lực lượng đội ngũ giáo viên, nhất là giáo viên mầm non, ngay từ năm học 2025 - 2026 tới đây.
Nhật An