Điện gió, điện mặt trời đối diện nhiều thách thức

5 giờ trướcBài gốc

Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh đặt ra mục tiêu đến năm 2030, tổng công suất điện gió đạt 26.066 - 38.029 MW. Ảnh: Đ.T

Điện gió ngoài khơi vẫn chờ cơ chế

Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh đặt ra mục tiêu đến năm 2030, tổng công suất điện gió trên bờ và gần bờ đạt 26.066 - 38.029 MW. Với nguồn điện gió ngoài khơi, tổng công suất dự kiến đưa vào vận hành giai đoạn 2030 - 2035 khoảng 6.000 - 17.032 MW.

So với công suất đặt vào cuối năm 2024 của điện gió là 5.951 MW và điện gió ngoài khơi chưa có thì công việc phải làm còn rất nhiều.

Ông Nguyễn Thái Hà, Tổng giám đốc Tập đoàn Năng lượng T&T cho hay, nếu hoàn thành mục tiêu công suất trên, điện gió có thể giúp Việt Nam giảm 64,13 - 110,06 triệu tấn CO2/năm, chiếm 6,91 - 11,86%. Dẫu vậy, việc thực hiện mục tiêu công suất điện gió trên bờ và điện gió ngoài khơi theo Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh đang đối mặt với nhiều rào cản.

Chẳng hạn, với điện gió ngoài khơi, những thách thức chính được ông Hà liệt kê gồm hành lang pháp lý, cơ chế chính sách chưa hoàn thiện; chưa có cơ chế giá cho điện gió ngoài khơi; hạ tầng kỹ thuật, chuỗi cung ứng chưa sẵn sàng; quy hoạch lưới điện chưa đồng bộ; thiếu nguồn nhân lực kinh nghiệm, chất lượng…

“Hiện chưa có có quy định cụ thể về quy hoạch không gian biển, trình tự cấp phép khảo sát và phát triển điện gió ngoài khơi. Trong khi đó, vấn đề chồng lấn khu vực biển chưa được giải quyết; các khu vực biển dành cho phát triển điện gió ngoài khơi và các tiêu chí liên quan chưa được công bố, dẫn đến chậm trễ thực hiện các công việc liên quan”, ông Hà nhận xét.

Bên cạnh đó, Bộ Công thương chưa chính thức ban hành khung giá phát điện cho các dự án điện gió ngoài khơi, dù Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã đề xuất. Việc này khiến các nhà đầu tư gặp khó khăn trong tính toán hiệu quả tài chính.

Theo tính toán của EVN, suất đầu tư cho điện gió ngoài khơi khoảng 93 tỷ đồng cho 1 MW, vượt xa so với điện gió trên bờ hay các dạng năng lượng tái tạo khác như điện mặt trời, điện sinh khối… Các nhà đầu tư e ngại bởi vốn đầu tư lớn, trong khi cơ chế hỗ trợ tài chính còn hạn chế.

Việc quy hoạch lưới điện chưa đồng bộ khiến nhiều khu vực có tiềm năng gió cao, nhưng lưới điện chưa được đầu tư tương xứng cũng khiến các nhà đầu tư lo ngại, dẫn đến tình trạng quá tải hoặc giảm phát công suất.

Hiện cũng chưa có quy hoạch tuyến cáp ngầm dưới biển kết nối điện gió ngoài khơi với lưới điện quốc gia. Theo ông Hà, điều này sẽ gây khó khăn trong triển khai dự án.

Điện mặt trời đối mặt khó khăn về đất

Với loại hình điện mặt trời và điện gió trên bờ, các chuyên gia cho rằng, do nhiều thách thức, kế hoạch triển khai dự án sẽ không nhanh như kỳ vọng.

Đại diện một nhà đầu tư đang tìm kiếm cơ hội đầu tư dự án điện mặt trời và điện gió có quy mô 50 - 100 MW cho hay, theo Điều 17, Nghị định 56/2025/NĐ-CP, các dự án đầu tư kinh doanh điện lực thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, gồm có điện mặt trời, điện gió và không phân biệt là đã có hay chưa có đất.

Hiện chưa có quy định cụ thể về quy hoạch không gian biển, trình tự cấp phép khảo sát và phát triển điện gió ngoài khơi.

Tuy nhiên, Luật Điện lực 2024 tại điểm e, khoản 1, Điều 18 lại quy định “trường hợp khác theo quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về đất đai”. Vậy là, đã có đất (đã quy hoạch đúng mục đích) thì không cần đấu thầu.

“Như vậy, Nghị định 56/2025/NĐ-CP hướng dẫn Luật Điện lực 2024 lại ngặt nghèo, khắt khe hơn Luật. Điều này có thể dẫn đến tình trạng, khi dự án phải đấu thầu, thì bên thắng thầu cũng không làm được vì đất của người ta rồi. Do đó, cần phải sửa đổi quy định này thì mới triển khai được dự án”, nhà đầu tư này nhận xét.

Bên cạnh đó, trong quá trình tiếp xúc, làm việc với các địa phương, các nhà đầu tư cũng đang phải đối mặt với thực tế nhiều tỉnh sẽ tiến hành sáp nhập và có sự thay đổi về đơn vị hành chính. Từ đó, các quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội từ quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh đến quy hoạch xây dựng xã sẽ có biến động và sẽ cần thời gian để quay lại đà như cũ sau khi sắp xếp cán bộ.

Trước đó, từ năm 2021 tới nay, xu thế phát triển các nguồn năng lượng tái tạo là điện gió và điện mặt trời tại Việt Nam đã chững lại do cơ chế giá FIT kết thúc và chưa có cơ chế thay thế phù hợp.

“Cơ chế giá điện sau FIT chưa được ban hành kịp thời, khiến các nhà đầu tư mất niềm tin và đình hoãn nhiều dự án. Việc chuyển từ cơ chế FIT sang đấu thầu hoặc hợp đồng mua bán điện PPA theo giá trần chưa rõ ràng về phương pháp xác định giá, cơ chế chia sẻ rủi ro và lộ trình áp dụng. Đồng thời, các hợp đồng PPA hiện tại chưa có tính ràng buộc cao về pháp lý, thiếu cơ chế bảo lãnh thanh toán hoặc chia sẻ rủi ro hạ tầng - chính sách - pháp lý, khiến các tổ chức tài chính quốc tế khó tham gia đầu tư dài hạn”, PGS-TS. Đặng Trần Thọ, Viện trưởng Viện Công nghệ năng lượng (Đại học Bách khoa Hà Nội) nhận xét.

Một trong những rào cản lớn nhất trong quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam là sự thiếu hoàn thiện và thiếu ổn định của khung chính sách. Đến nay, dù đã ban hành Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh và các cam kết quốc tế về phát thải ròng bằng 0, nhưng vẫn chưa có một cơ sở luật về năng lượng tái tạo (Luật Năng lượng tái tạo hoặc Luật Chuyển đổi năng lượng). Điều này dẫn đến tình trạng các chính sách rời rạc, thiếu tính ràng buộc pháp lý cao, khó triển khai nhất quán giữa Trung ương và địa phương.

Thực tế đó khiến mục tiêu đạt 46.459 - 73.416 MW điện mặt trời các loại vào năm 2030 đặt ra trong Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh đối mặt nhiều khó khăn, thách thức trong quá trình triển khai.

Thanh Hương

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/dien-gio-dien-mat-troi-doi-dien-nhieu-thach-thuc-d297509.html