Điện hạt nhân Ninh Thuận: Đề xuất áp dụng định mức, đơn giá theo đàm phán

7 giờ trướcBài gốc

Chiều 10/2, Chính phủ đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về chủ trương và cơ chế, chính sách đặc thù để xây dựng các nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận.

Cho phép áp dụng hình thức hợp đồng chìa khóa trao tay

Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên, để đạt được mục tiêu đưa dự án dự án điện hạt nhân Ninh Thuận vào vận hành trong năm 2030, Chính phủ nhận thấy cần thiết phải có các cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án.

Phiên họp chiều 10/2 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Trước mắt, để triển khai song song các giai đoạn trong công tác chuẩn bị đầu tư và thực hiện dự án, Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép thực hiện một số cơ chế, chính sách chính…

Đó là, đề nghị cho phép triển khai đồng thời việc đàm phán với đối tác đã thực hiện để ký kết Hiệp định về hợp tác xây dựng nhà máy điện hạt nhân và Hiệp định về khoản tín dụng xuất khẩu nhà nước để tài trợ xây dựng nhà máy điện hạt nhân, hoặc hiệp định/thỏa thuận với đối tác khác, song song với quá trình phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư và phê duyệt dự án đầu tư.

Về lựa chọn nhà thầu, đề nghị cho phép Thủ tướng Chính phủ giao chủ đầu tư thực hiện dự án; cho phép áp dụng hình thức hợp đồng chìa khóa trao tay và triển khai lựa chọn nhà thầu ngay sau khi Quốc hội chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án; cho phép áp dụng hình thức chỉ định thầu/chỉ định thầu rút gọn đối với các gói thầu tư vấn quan trọng; cho phép đàm phán trực tiếp/chỉ định thầu rút gọn với đối tác để mua nhiên liệu hạt nhân cho nhà máy…

Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, Chính phủ đề xuất cho phép thực hiện ngay các công việc chuẩn bị dự án trước khi phê duyệt dự án đầu tư. Chính phủ cũng đề xuất cho phép miễn thủ tục phê duyệt chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác đối với các hạng mục liên quan đến dự án và các dự án thành phần…

Về áp dụng định mức, đơn giá, đề nghị cho phép áp dụng các định mức, đơn giá trên cơ sở đàm phán với đối tác thực hiện dự án. Theo Chính phủ, đặc thù dự án điện hạt nhân không có yếu tố thị trường, trong khi quy định về đơn giá định mức hiện nay không có, nên việc áp dụng định mức, đơn giá phụ thuộc vào kết quả đàm phán với đối tác thực hiện dự án là cần thiết.

Đối với phương án tài chính và thu xếp vốn, Chính phủ đề nghị cho phép đàm phán với Chính phủ các đối tác thực hiện để thu xếp vốn cho dự án theo nhu cầu vốn của dự án và theo cam kết của nhà tài trợ nước ngoài; trường hợp văn bản quy phạm pháp luật và quy định của nhà tài trợ nước ngoài có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của nhà tài trợ nước ngoài trừ trường hợp trái Hiến pháp.

Cho vay vượt giới hạn để thực hiện phần vốn đối ứng

Ngân hàng Phát triển Việt Nam, các ngân hàng thương mại trong nước được miễn áp dụng quy định về tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với chủ đầu tư và người có liên quan để cho vay vượt giới hạn thực hiện phần vốn đối ứng và khoản vay này không tính vào tổng mức dư nợ cấp tín dụng của các ngân hàng đối với chủ đầu tư để không ảnh hưởng đến việc thu xếp vốn các công trình/dự án khác của chủ đầu tư.

Chính phủ được sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương và các nguồn vốn hợp pháp khác cho dự án trong trường hợp đàm phán hiệp định vay không thành công, hoặc quy mô khoản vay không đủ; miễn thủ tục lập đề xuất chương trình, dự án sử dụng vốn vay ưu đãi trong nước và ngoài nước.

Với mức vốn đối ứng là rất lớn nên Chính phủ kiến nghị các chủ đầu tư được phép sử dụng vốn vay, vốn trái phiếu (trái phiếu Chính phủ, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh, trái phiếu công trình, trái phiếu doanh nghiệp) làm vốn đối ứng.

Tập đoàn Dầu khí Việt Nam được giữ lại 32% lãi được chia cho nước chủ nhà của các hợp đồng dầu khí và 100% lợi nhuận từ hoạt động hàng năm của Liên doanh Việt - Nga Vietsovpetro. Chủ đầu tư được giữ lại toàn bộ lợi nhuận sau thuế còn lại để bổ sung vốn đối ứng trong thời gian thực hiện Dự án.

Về các cơ chế chính sách khác, Chính phủ cho biết sẽ nghiên cứu cụ thể để tổng hợp, báo cáo trong hồ sơ trình Quốc hội điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Phối cảnh dự án điện hạt nhân Ninh Thuận năm 2016

Hạn chế nguy cơ lợi ích nhóm khi chỉ định thầu

Tại báo cáo thẩm tra, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (UBKHCNMT) cho rằng, một số cơ chế, chính sách đặc thù tại dự thảo Nghị quyết không thuộc thẩm quyền của Quốc hội hoặc không liên quan trực tiếp đến xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận như: các cơ chế, chính sách về vay vốn tín dụng và phân bổ ngân sách đối với UBND tỉnh Ninh Thuận; cơ chế về miễn bảo đảm thực hiện dự án đầu tư; trình tự thực hiện...

Bên cạnh đó, dự thảo Nghị quyết chưa có cơ chế, chính sách đặc thù đối với nguồn nhân lực (đào tạo, đãi ngộ, thu hút nhân lực…) hay về đất đai, quy hoạch để tạo điều kiện thuận lợi cho công tác giải phóng mặt bằng, do đây là ngành có đặc thù, đòi hỏi chuyên môn, trình độ cao, tiềm ẩn tính nguy hiểm, độc hại, nếu không có chính sách về nhân lực phù hợp sẽ khó chủ động triển khai thực hiện và vận hành dự án trong trước mắt và dài hạn.

Về lựa chọn nhà thầu, Thường trực UBKHCNMT cho rằng, việc áp dụng chỉ định thầu gói thầu chìa khóa trao tay là hợp lý để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Tuy nhiên, hình thức này có thể dẫn đến hạn chế cạnh tranh, nguy cơ lợi ích nhóm và thiếu minh bạch trong quá trình thực hiện.

Do đó, để giảm thiểu rủi ro, đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy trình giám sát chặt chẽ như: công khai danh sách nhà thầu và tiêu chí lựa chọn để tăng tính minh bạch; thành lập hội đồng giám sát độc lập để kiểm tra quy trình chỉ định thầu; xây dựng cơ chế báo cáo định kỳ về tiến độ thực hiện hợp đồng; áp dụng chế tài nghiêm ngặt nếu phát hiện dấu hiệu tiêu cực trong quá trình chỉ định và thực hiện hợp đồng.

Đối với việc áp dụng định mức, đơn giá, UBKHCNMT cơ bản nhất trí với đề nghị của Chính phủ. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ cần chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tham gia đàm phán với các đối tác của dự án cần chủ động, tích cực để bảo đảm lợi ích của Nhà nước, tăng cường sử dụng các nguyên nhiên vật liệu đã có trên thị trường trong nước đáp ứng được yêu cầu chất lượng của dự án; so sánh, đánh giá với các sản phẩm trên thị trường quốc trong nước và quốc tế (nếu có) để hạn chế tối đa việc sử dụng các sản phẩm độc quyền, gây bất lợi về giá cho phía Việt Nam.

Về phương án tài chính và thu xếp vốn, UBKHCNMT đề nghị cần bổ sung đánh giá tác động, số giảm thu NSNN từ nguồn lợi nhuận sau thuế còn lại của các doanh nghiệp này để có phương án tính toán bù đắp số hụt thu NSNN từ nguồn lực này. Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ và khẳng định việc đánh giá lại tài sản để bổ sung vốn tự có, việc giữ lại toàn bộ lợi nhuận sau thuế còn lại để bổ sung vốn đối ứng... là hoàn toàn chỉ phục vụ cho việc triển khai dự án điện hạt nhân, không phục vụ cho bất kỳ mục đích nào khác.

Đưa dự án vận hành trong năm 2030 là khó khả thi

Về mục tiêu đưa dự án vào vận hành trong năm 2030, cơ quan thẩm tra cho rằng việc Chính phủ đề xuất đưa dự án điện hạt nhân Ninh Thuận vào vận hành trong năm 2030 là khó khả thi. Bởi, theo kinh nghiệm quốc tế phải mất khoảng 8 năm để hoàn thiện một dự án điện hạt nhân. Dự án lại có quy mô rất lớn, lần đầu tiên thực hiện tại Việt Nam, đòi hỏi nguồn lực lớn. Trong khi đó, thời gian tới sẽ triển khai thực hiện nhiều dự án quan trọng khác.

Do đó, đề nghị nghiên cứu kỹ lưỡng và bổ sung giải pháp khắc phục để bảo đảm mục tiêu hoàn thành dự án theo đề xuất của Chính phủ. Bên cạnh đó, Chính phủ và tỉnh Ninh Thuận cần cam kết trách nhiệm tổ chức thực hiện bảo đảm hiệu quả, tiến độ, chất lượng cho dự án này.

Hoàng Yến

Nguồn Thời báo Tài chính : https://thoibaotaichinhvietnam.vn/dien-hat-nhan-ninh-thuan-de-xuat-ap-dung-dinh-muc-don-gia-theo-dam-phan-170192.html