Điện năng lượng Mặt trời thắp sáng trường vùng cao Sơn La

2 giờ trướcBài gốc

Hệ lụy khi trường học không có điện

Sơn La là tỉnh miền núi vùng Tây Bắc, với nhiều điểm trường lẻ nằm giữa núi cao và xa trung tâm. Do địa hình hiểm trở, việc kéo lưới điện quốc gia đến các bản làng gặp nhiều hạn chế. Điều này khiến học sinh phải học dưới ánh sáng yếu từ đèn dầu, bếp lửa; ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thị lực và giảm động lực học tập. Thầy cô cũng gặp khó khăn khi soạn bài, chấm bài bằng tay trong điều kiện ánh sáng thiếu thốn.

Thiếu điện còn kéo theo việc "bị bỏ lại" trong cuộc cách mạng chuyển đổi số. Máy tính, máy chiếu, tivi... trở nên vô dụng khi không có nguồn điện. Học sinh vùng cao ít có cơ hội tiếp cận công nghệ, dẫn đến khoảng cách kiến thức ngày càng xa so với các bạn ở vùng thuận lợi hơn.

Sinh hoạt nội trú, bán trú cũng bị ảnh hưởng. Trường không có điện khiến việc nấu ăn, bảo quản thực phẩm, chiếu sáng và sinh hoạt ban đêm trở nên khó khăn hơn. Trong thời tiết lạnh giá miền núi, thiếu các thiết bị sưởi điện càng làm cuộc sống thêm khắc nghiệt.

Sơn La rất thuận lợi cho việc khai thác năng lượng Mặt trời. Theo dữ liệu khí hậu, tỉnh này có số giờ nắng trung bình mỗi tháng từ 188 giờ (tháng 1), tăng lên 307 giờ (tháng 5) và duy trì ở mức 276–280 giờ trong các tháng hè — tức là trung bình khoảng 9–10 giờ nắng mỗi ngày. Điều này tương đương với khoảng 2.250–3.000 giờ nắng mỗi năm, phù hợp để áp dụng hệ thống điện Mặt trời.

Theo báo cáo chung của ngành năng lượng tại Việt Nam, vùng Tây Bắc (trong đó có Sơn La) có 1.750–1.800 giờ nắng mỗi năm, với cường độ bức xạ trung bình 4,1–4,9 kWh/m²/ngày. Nhờ đó, năng lượng Mặt trời là nguồn rõ ràng, ổn định để các trường học vùng cao tận dụng.

Giải pháp bền vững: Điện Mặt trời cho trường học

So với việc kéo đường dây qua núi cao với chi phí lớn, việc lắp hệ thống pin mặt trời tại từng điểm trường là lựa chọn tiết kiệm và khả thi hơn. Một mái trường có thể trang bị hệ điện mặt trời độc lập đủ cung cấp ánh sáng, quạt, máy tính và một số thiết bị tối thiểu.

Điều này đặc biệt ý nghĩa, bởi theo cơ chế khuyến khích như FIT (feed-in-tariff), chính phủ vẫn hỗ trợ tương đối mạnh cho năng lượng Mặt trời mái nhà, bao gồm trường học. Ngoài ra, hệ thống này thân thiện môi trường, ít hỏng hóc, chi phí bảo trì thấp, và có tuổi thọ cao — không chỉ giải quyết khó khăn tức thời mà còn là mô hình năng lượng phát triển lâu dài.

Tại một số điểm trường ở Sơn La đã lắp điện Mặt trời (ví dụ huyện Mường La, Bắc Yên), việc học tập đã cải thiện đáng kể. Học sinh nay có thể học bài buổi tối dưới ánh sáng ổn định; giáo viên dễ dàng soạn bài, sử dụng máy tính để giảng bài với hình ảnh, video trực quan.

Máy tính có thể kết nối Internet giúp mở ra "cửa sổ tri thức" mới: bài giảng trực tuyến, hình ảnh thế giới rộng lớn,... Các em có thể học ngoại ngữ, toán, khoa học một cách sinh động. Trong bối cảnh giáo dục số, đây là "chìa khóa" để học sinh vùng cao nối kịp xu hướng học tập hiện đại.

Cuộc sống hàng ngày cũng trở nên thuận tiện: nhà bếp bán trú có tủ lạnh bảo quản thực phẩm; ký túc xá sáng đèn về đêm, an toàn và dễ chịu; pin đèn, quạt và dụng cụ sinh hoạt khác có thể sạc bằng nguồn năng lượng từ hệ thống.

Toàn tỉnh Sơn La đã có 701 hệ thống điện mặt trời mái nhà đang hoạt động, với tổng công suất 61.479 kWp — chủ yếu phục vụ sinh hoạt gia đình. Mặc dù tập trung dân dụng, nhưng đây là minh chứng rõ ràng về tiềm năng và sự lan tỏa của mô hình điện mặt trời ở địa phương.

Trong bối cảnh chính sách hỗ trợ thiết bị giảm giá mạnh từ cuối 2024, lượng người đầu tư hệ Mặt trời có xu hướng tăng rõ rệt. Nếu áp dụng tương tự cho trường học vùng cao — vốn có không gian rộng cho việc lắp đặt — hiệu quả sẽ càng rõ rệt.

Để mô hình điện mặt trời cho trường học Sơn La phát triển bền vững, cần có sự phối hợp giữa chính quyền địa phương, ngành giáo dục và doanh nghiệp năng lượng. Dành kinh phí hoặc tạo quỹ xã hội hóa để hỗ trợ lắp đặt hệ Mặt trời tại các điểm trường khó khăn. Trang bị kỹ năng bảo trì cơ bản để đảm bảo hệ thống luôn vận hành tốt. Khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức xã hội, mạnh thường quân chung tay tài trợ hệ thống.

Trường học vừa được điện, vừa có mái che, không gian giáo dục, giảm tải lưới điện và giảm CO₂, chính là mô hình đáng nghiên cứu triển khai. Ánh sáng từ điện năng lượng Mặt trời không chỉ soi sáng lớp học mà còn mở ra cánh cửa tri thức, cơ hội đổi đời cho học sinh vùng cao Sơn La. Đây không đơn giản chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà là sự đầu tư tương lai — để dù ở độ cao nào trên núi, mỗi ngôi trường vẫn được hòa nhịp với sự phát triển chung.

Với số giờ nắng phong phú (2.250–3.000 giờ/năm), chính sách khuyến khích và tiềm năng triển khai thực tế rõ ràng, Sơn La hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu trong phát triển năng lượng xanh cho giáo dục miền núi.

Bài viết thực hiện theo Chương trình mục tiêu quốc gia về người nghèo và phong trào thi đua "Cả nước vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau".

Hoài Thương

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/dien-nang-luong-mat-troi-thap-sang-truong-vung-cao-son-la-16925082114070567.htm