Điều gì sẽ xảy ra nếu Trung Quốc thống trị AI?

2 giờ trướcBài gốc

Sứ mệnh Genesis sẽ giúp Mỹ có bước tiến mới trong cuộc đua AI với Trung Quốc?

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa chỉ đạo chính phủ liên bang hợp tác với các công ty công nghệ và trường đại học để chuyển đổi dữ liệu chính phủ thành những khám phá khoa học với một sắc lệnh hành pháp mang tên "Sứ mệnh Genesis".

Sắc lệnh này yêu cầu Bộ Năng lượng và các phòng thí nghiệm quốc gia xây dựng một nền tảng số nhằm tập trung dữ liệu khoa học của đất nước vào một hệ thống duy nhất. Sáng kiến cũng kêu gọi khu vực tư nhân và các trường đại học tận dụng năng lực AI của họ để giúp chính phủ giải quyết các vấn đề kỹ thuật, năng lượng và an ninh quốc gia, trong đó có tối ưu hóa và hiện đại hóa lưới điện quốc gia.

Tháng 10/2024, Cố vấn An ninh Quốc gia của chính quyền Biden, Jake Sullivan đã cảnh báo rằng Hoa Kỳ có nguy cơ "phung phí vị trí dẫn đầu khó khăn mới giành được" nếu không "triển khai AI nhanh hơn và toàn diện hơn để củng cố an ninh quốc gia". Và trong một trong những sắc lệnh hành pháp đầu tiên của mình, Tổng thống Donal Trump đã tuyên bố mục tiêu của mình là "duy trì và tăng cường sự thống trị AI toàn cầu của Hoa Kỳ".

Washington đã theo đuổi một chiến lược hai mũi nhọn trong nỗ lực giành quyền tối cao: hạn chế Trung Quốc bằng cách hạn chế xuất khẩu các thành phần công nghệ quan trọng và đẩy nhanh đổi mới trong nước đối với các mô hình AI cơ bản. Để đạt được mục tiêu sau, cả hai chính quyền đều theo đuổi một chương trình giám sát theo quy định tương đối nhẹ đối với các nhà lãnh đạo ngành, đầu tư có mục tiêu vào chất bán dẫn và cơ sở hạ tầng năng lượng, đồng thời khuyến khích áp dụng AI trên toàn chính quyền liên bang, đặc biệt là các cơ quan quốc phòng và tình báo, cho các mục đích sử dụng đa dạng như điều tra các đợt bùng phát bệnh do thực phẩm và phát hiện gian lận tài chính.

Cho đến nay, các chính sách này đã giúp các công ty Mỹ duy trì vị thế dẫn đầu về thị phần và hiệu suất mô hình so với các đối tác Trung Quốc. Nhưng Washington không thể và không nên mong đợi vị thế dẫn đầu của mình sẽ kéo dài mãi mãi. Những đột phá gần đây của các công ty AI Trung Quốc như DeepSeek, Alibaba Cloud, Baidu và Tencent cho thấy khoảng cách giữa năng lực AI tiên tiến của Hoa Kỳ và Trung Quốc đang thu hẹp lại và vị thế thống trị của Hoa Kỳ trong lĩnh vực AI vẫn chưa được đảm bảo. Ngay cả khi vẫn tiếp tục cạnh tranh để giành quyền thống trị, Washington cần lập kế hoạch cho một tương lai có thể xảy ra khi Hoa Kỳ thua cuộc cạnh tranh về AI với Trung Quốc - hoặc ít nhất là tương lai mà các mô hình AI của Trung Quốc cũng phổ biến trên toàn cầu.

Tuy nhiên, việc chuẩn bị cho khả năng Hoa Kỳ sẽ về nhì không có nghĩa là Washington sẽ phải lặp lại những thất bại của cuộc cạnh tranh 5G, trong đó Hoa Kỳ đã phải vật lộn để cung cấp các sản phẩm sáng tạo, giá cả phải chăng khi Trung Quốc đang tiến lên phía trước. Thay vào đó, bằng cách thúc đẩy các khuôn khổ phong phú hơn, tính đến đúng các tính năng khiến AI hấp dẫn nhất đối với các thị trường mới nổi, bằng cách giúp các nhà phát triển dễ dàng di chuyển giữa các mô hình hơn, bằng cách xây dựng các hệ thống cho phép người dùng so sánh đầu ra của các mô hình AI cạnh tranh và bằng cách chia sẻ dữ liệu của Hoa Kỳ một cách an toàn với các nhà xây dựng mô hình, đối tác và đồng minh, Washington có thể đảm bảo rằng, ngay cả khi không thành công trong nỗ lực giành vị thế thống trị AI toàn cầu, họ vẫn sẽ được hưởng lợi một cách an toàn từ cuộc cách mạng AI.

NGÔI VƯƠNG BỊ ĐE DỌA

Cho đến mùa hè năm 2024, Hoa Kỳ dường như có một công thức chiến thắng cho sự thống trị của AI. Đổi mới mô hình nhanh chóng xuất hiện từ hệ sinh thái của Hoa Kỳ bao gồm nghiên cứu học thuật, ấn phẩm và nhân tài, vốn và phát triển của khu vực tư nhân, và sự giám sát theo quy định cực kỳ nhẹ nhàng. Các mô hình nền tảng của Hoa Kỳ như GPT của OpenAI và Gemini của Google đã thể hiện những tiến bộ đáng kể kể từ năm 2022, khi ChatGPT lần đầu tiên gây sốt trên toàn thế giới.

Trong hai năm qua, các công cụ AI đã giảm các trường hợp "ảo giác" (thuật ngữ được sử dụng để mô tả hiện tượng AI tạo ra thông tin sai lệch hoặc mâu thuẫn), có được khả năng tiêu thụ và tạo ra hình ảnh và âm thanh, thành thạo các nhiệm vụ phức tạp hơn và chứng minh được khả năng lập luận nâng cao. Nhiều công ty công nghệ Hoa Kỳ hơn, bao gồm Anthropic, xAi và Meta đã nhanh chóng chuyển sang phát triển các mô hình lớn hơn có khả năng thành thạo các nhiệm vụ đánh giá chuẩn như hiểu lời nói và hình ảnh, lập trình và giải quyết các vấn đề khoa học phức tạp nhanh như chúng được tạo ra. Khi các mô hình của Hoa Kỳ chứng minh được tốc độ và sự thành thạo của mình, thị phần toàn cầu và người dùng quốc tế của họ đã tăng nhanh chóng.

Đến cuối năm 2023, các mô hình hàng đầu của Hoa Kỳ đã vượt trội hơn các đối tác Trung Quốc của họ với tỷ lệ phần trăm hai chữ số về độ chính xác phản hồi. Nhưng Trung Quốc đã nhanh chóng thu hẹp khoảng cách bằng sự kết hợp thông minh giữa các sáng kiến của chính phủ như Kế hoạch phát triển AI thế hệ tiếp theo, nhấn mạnh vào giáo dục AI và đào tạo lực lượng lao động, đầu tư nghiên cứu mạnh mẽ, sự phối hợp chặt chẽ giữa Bắc Kinh và ngành công nghiệp công nghệ, và đầu tư công lớn vào các trung tâm dữ liệu, truyền tải năng lượng và sản xuất chất bán dẫn. Những nỗ lực này đã giúp thu hẹp khoảng cách giữa hiệu suất của các công cụ AI của Hoa Kỳ và Trung Quốc trên hầu hết các điểm chuẩn phổ biến xuống còn tỷ lệ phần trăm một chữ số vào cuối năm 2024. Trong sáu tháng qua, DeepSeek và Qwen đã đạt được hiệu suất của các mô hình Hoa Kỳ, làm dấy lên lo ngại rằng vị trí dẫn đầu trước đây của Hoa Kỳ đã không còn.

Trong khi đó, Trung Quốc đã đi đầu trong việc tích hợp AI vào sản xuất công nghệ cao. Ví dụ, Xiaomi, khởi đầu là một nhà sản xuất điện thoại thông minh, sử dụng hơn 700 rô-bốt được AI điều khiển tại nhà máy ở Bắc Kinh để sản xuất một chiếc xe điện mới trung bình cứ sau 76 giây. AI được sử dụng rộng rãi ở các thành phố Trung Quốc để quản lý giao thông, giám sát và thực thi pháp luật, và chính quyền tỉnh và thành phố đang thử nghiệm các khu vực đổi mới AI để thúc đẩy các ứng dụng mới trong quản trị, y tế và giáo dục.

Hơn nữa, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Hoa Kỳ đã chứng minh là kém hiệu quả hơn trong vai trò là rào cản chống lại việc Trung Quốc mua chip tiên tiến so với nhiều nhà hoạch định chính sách và nhà phân tích ngành công nghiệp mong đợi. Bắc Kinh đã sử dụng các công ty vỏ bọc và tích trữ chip để vượt qua các biện pháp kiểm soát và đã đẩy nhanh các chương trình phát triển chip trong nước của riêng mình. Các công ty Trung Quốc cũng đã tiên phong trong các kỹ thuật phát triển phần mềm để tối đa hóa phần cứng hiện có nhằm tối ưu hóa thời gian đào tạo và suy luận cũng như giảm tổng chi phí. Bất kể những thành quả này có đưa Trung Quốc lên vị trí dẫn đầu hay không, thì rõ ràng là những ngày thống trị AI tuyệt đối của Hoa Kỳ đã qua rồi.

SỨ MỆNH GENESIS CÓ TẠO RA KHÁC BIỆT?

Các công ty AI của Mỹ vẫn có thể giữ vững vị trí dẫn đầu toàn cầu về nhiều khía cạnh trong việc xây dựng các mô hình AI nền tảng. OpenAI, hợp tác với SoftBank và Oracle, đã công bố dự án đầu tư cơ sở hạ tầng AI trị giá 500 tỷ USD được gọi là Stargate vào tháng 1 và Amazon, Meta, Microsoft và Google đều tiếp tục đầu tư hàng tỷ đô la vào các công ty khởi nghiệp, phòng thí nghiệm AI và nhân tài. Amazon AWS, Microsoft Azure và Google Cloud chiếm hơn 60% thị trường đám mây toàn cầu, một nguồn lực quan trọng để xây dựng và triển khai các mô hình, so với thị phần 4% của nhà cung cấp hàng đầu Trung Quốc Alibaba.

Nhưng tốc độ đổi mới công nghệ đã thúc đẩy các công ty Hoa Kỳ trong ba năm qua có thể không bằng Trung Quốc hoặc tỏ ra không bền vững khi những tiến bộ ở biên giới khám phá AI ngày càng trở nên khó khăn, Hoa Kỳ tụt hậu trong cuộc cạnh tranh toàn cầu về nhân tài và việc cắt giảm tài trợ nghiên cứu của liên bang làm suy yếu sự đổi mới. Washington nên cố gắng ngăn chặn kịch bản này.

Về phần mình, Văn phòng Khoa học và Công nghệ Nhà Trắng đã bắt đầu xây dựng Kế hoạch hành động AI quốc gia mới. Cuối cùng thì kế hoạch ấy đã chính thức được ban hành với cái tên "Sứ mệnh Genesis". Dự án trên sẽ tận dụng siêu máy tính của các phòng thí nghiệm quốc gia, đồng thời huy động cả năng lực siêu máy tính đang được phát triển trong khu vực tư nhân. Việc sử dụng dữ liệu công, bao gồm thông tin an ninh quốc gia, cùng với hạ tầng siêu máy tính của khu vực tư nhân buộc giới chức phải trấn an rằng dự án sẽ có những biện pháp kiểm soát cần thiết để bảo vệ thông tin mật.

Tổng thống Donand Trump đặt rất nhiều kỳ vọng vào Sứ mệnh Genesis

Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách cũng nên lập kế hoạch cho một thế giới mà các hệ sinh thái AI cạnh tranh cùng tồn tại. May mắn thay, Washington có thể tìm ra các chiến lược thay thế để đảm bảo rằng Hoa Kỳ được hưởng lợi từ tiến bộ AI ngay cả khi không giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh đổi mới.

Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, chỉ việc "tổng động viên" dữ liệu chính phủ mà "Sứ mệnh Genesis" đưa ra để làm động lực cho các khám phá khoa học là không đủ.

Theo đó, trước tiên, Hoa Kỳ nên tìm kiếm những cách mới để chứng minh giá trị của các mô hình của mình với thị trường toàn cầu. Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Hoa Kỳ, thông qua Viện An toàn AI và các đối tác trong ngành, có thể thúc đẩy các khuôn khổ đánh giá mới cho các mô hình AI nền tảng. Các chuẩn mực chuẩn chủ yếu tập trung vào các khả năng thô như khả năng hiểu ngôn ngữ, lý luận và khả năng giao tiếp mà không tính đến các số liệu khác - chẳng hạn như tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và khả năng tiếp cận của các mô hình, chi phí vận hành và mức độ dễ dàng mà các trọng số của mô hình (các "nút" để tinh chỉnh mô hình nhằm đưa ra dự đoán chính xác) có thể được sửa đổi. Các khuôn khổ đánh giá mới kết hợp các biện pháp này có thể được sử dụng để thu hút các thị trường và người dùng mới, giúp các công ty Hoa Kỳ duy trì khả năng cạnh tranh ngay cả khi các mô hình của họ không còn có thể cạnh tranh liên tục với các mô hình của Trung Quốc trên các chuẩn mực chuẩn.

Khi ngày càng có nhiều mô hình xuất hiện, người dùng sẽ muốn tránh phải quyết định giữa (và do đó bị khóa chặt vào) các dịch vụ hiện tại của Hoa Kỳ hoặc Trung Quốc. Trong thế giới lựa chọn AI sắp tới của người tiêu dùng, việc giảm thiểu chi phí di chuyển giữa các mô hình sẽ trở thành một điểm bán hàng hấp dẫn. Ngành công nghiệp AI của Hoa Kỳ có thể giảm chi phí và sự phức tạp khi chuyển đổi sang các mô hình của mình bằng cách hạ giá mua và giảm lượng sửa đổi phần mềm, nâng cấp phần cứng và đào tạo nhân sự cần thiết để di chuyển giữa các mô hình.

Và Washington có thể dẫn đầu các nỗ lực trong Tổ chức Tiêu chuẩn Quốc tế để chuẩn hóa các giao diện lập trình ứng dụng - các giao thức cho phép các chương trình phần mềm khác nhau giao tiếp và trao đổi dữ liệu - của các mô hình nền tảng, điều này có thể giảm chi phí di chuyển giữa các mô hình và giảm sự phụ thuộc vào các dịch vụ AI của bất kỳ quốc gia nào. Nếu các mô hình của Trung Quốc thực sự dẫn đầu, việc mang lại cho người dùng toàn cầu một mức độ tin tưởng rằng họ có thể khai thác lợi ích của nhiều mô hình, cũng như chuyển trở lại các mô hình của Hoa Kỳ nếu Hoa Kỳ một lần nữa trở thành số một, sẽ là một biện pháp phòng ngừa khôn ngoan.

Khi ngày càng có nhiều mô hình xuất hiện, người dùng sẽ muốn tránh phải quyết định giữa (và do đó bị khóa chặt vào) các dịch vụ hiện tại của Hoa Kỳ hoặc Trung Quốc.

Khi các mô hình của Trung Quốc và cả các mô hình khác ngày càng mạnh mẽ hơn và thâm nhập vào thị trường toàn cầu, Washington không thể chỉ đơn giản nêu bật những rủi ro về kiểm duyệt và gián điệp và mong đợi các công ty Hoa Kỳ và nước ngoài từ chối áp dụng chúng. Thay vào đó, các công ty Hoa Kỳ phải xây dựng các hệ thống và ứng dụng chạy trên các mô hình nền tảng nhưng giảm thiểu rủi ro khi dựa vào bất kỳ mô hình cụ thể nào. Việc kết hợp một lớp phần mềm khác giữa các ứng dụng và mô hình nền tảng, được gọi là lớp trừu tượng trung gian, có thể cô lập các hệ thống hạ nguồn khỏi mô hình nền tảng, khiến chúng trở nên độc lập và phục hồi hơn. Nếu mô hình nền tảng thay đổi theo cách ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất của các ứng dụng hoặc các mô hình khác chạy trên mô hình nền tảng hoặc một mô hình nền tảng mới, tốt hơn xuất hiện, các công ty xây dựng các ứng dụng hạ nguồn có thể nhanh chóng chuyển sang một mô hình nền tảng khác.

Việc người dùng và công ty Hoa Kỳ áp dụng các mô hình nền tảng của Trung Quốc thực sự tạo ra những rủi ro thực sự, bao gồm cả khả năng bị tổn thương trước các đầu ra không chính xác, lệch lạc, khai thác và thậm chí là gây hại; dữ liệu nhạy cảm bị tiết lộ cho đối thủ tiềm tàng; và mối đe dọa gián đoạn dịch vụ có thể làm tê liệt toàn bộ các lĩnh vực kinh tế. Khi họ xây dựng trên các mô hình nền tảng của nước ngoài, các công ty Hoa Kỳ sẽ cần đảm bảo các ứng dụng hạ nguồn của họ có khả năng phục hồi trước các mối đe dọa như vậy.

Các công ty Hoa Kỳ nên xây dựng các hệ thống xét xử có khả năng so sánh phản hồi của các mô hình ít mạnh hơn nhưng đáng tin cậy và các mô hình không đáng tin cậy nhưng mạnh hơn, xác định xem phản hồi từ mô hình không đáng tin cậy có thỏa đáng hay không, cảnh báo người dùng về các rủi ro tiềm ẩn và ngăn chặn việc sử dụng các phản hồi không chính xác. Các hệ thống như vậy sẽ làm tăng chi phí phát triển và bảo trì và làm chậm thời gian phản hồi khi họ cân nhắc các phản hồi cạnh tranh, vì vậy các nhà hoạch định chính sách Hoa Kỳ nên ưu tiên tích hợp một hệ thống xét xử vào các ứng dụng hạ nguồn sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất do việc đưa công nghệ nước ngoài không đáng tin cậy vào, chẳng hạn như chẩn đoán y tế, nhận dạng gian lận và kiểm soát giao thông.

Cuối cùng, Hoa Kỳ nên quản lý các loại dữ liệu mà các nhà phát triển và công ty Hoa Kỳ chia sẻ với các nhà xây dựng mô hình nước ngoài mà không cần phải áp dụng lệnh cấm toàn diện đối với việc chuyển dữ liệu. Có thể hiểu được là Washington cảnh giác khi chia sẻ dữ liệu của Hoa Kỳ với Trung Quốc vì lý do riêng tư và an ninh quốc gia, nhưng có thể có những trường hợp mà lợi ích kinh tế hoặc xã hội của việc tinh chỉnh mô hình của Trung Quốc bằng dữ liệu của Hoa Kỳ lớn hơn rủi ro.

Ví dụ, nếu một công cụ AI của Trung Quốc xuất hiện có thể đưa ra chẩn đoán y khoa và đề xuất phương pháp điều trị chính xác hơn nhiều so với công cụ tương đương của Hoa Kỳ, các bệnh viện Hoa Kỳ nên sử dụng mô hình của Trung Quốc ngay cả khi có nguy cơ chia sẻ thông tin bệnh nhân riêng lẻ hoặc thậm chí dữ liệu từ một nhóm bệnh nhân lớn hơn có thể được sử dụng để tinh chỉnh mô hình cho phù hợp với nhóm dân số Hoa Kỳ. Trong những trường hợp đó, các công ty Hoa Kỳ có thể cải thiện rủi ro về quyền riêng tư và bảo mật bằng cách ẩn danh dữ liệu; che giấu dữ liệu, thay thế dữ liệu nhạy cảm bằng dữ liệu giả hoặc dữ liệu đã mã hóa; và quyền riêng tư khác biệt - các khuôn khổ toán học cho phép chia sẻ dữ liệu trên các nhóm trong khi hạn chế việc chia sẻ thông tin trên các cá nhân.

Washington sẽ muốn chuẩn hóa các số liệu đánh giá mới và phát triển các hướng dẫn để chia sẻ dữ liệu với các đồng minh và bạn bè. Washington cũng sẽ cần cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho các đối tác thiếu chuyên môn để di chuyển giữa các mô hình, cũng như xây dựng và áp dụng các hệ thống sẽ phân xử các mô hình cạnh tranh.

SỨ MỆNH GENESIS CÓ GÌ?

Sắc lệnh mà Tổng thống Donald Trump ký sẽ cho phép tận dụng AI để phân tích lượng dữ liệu khổng lồ được lưu trữ tại 17 phòng thí nghiệm quốc gia của Bộ Năng lượng (DOE). Bộ trưởng Năng lượng Chris Wright cũng hứa hẹn một “sự gia tăng đáng kinh ngạc trong tốc độ khám phá và đổi mới khoa học.”

Sắc lệnh, cùng với một số quy định khác, yêu cầu các cơ quan phải làm cho dữ liệu của họ dễ đọc hơn bằng mạng nơ-ron (NN) và các công cụ AI khác. Dữ liệu khoa học do chính phủ nắm giữ và cơ sở hạ tầng tính toán liên bang sẽ được cung cấp cho các nhà nghiên cứu đại học, các công ty tư nhân, cũng như các chuyên gia an ninh quốc gia.

Dữ liệu khoa học mà Nhà Trắng dự định mở cho phân tích bằng AI được chia thành ba nhóm lớn. Nhóm đầu tiên dành cho phạm vi rộng các nhà nghiên cứu, bao gồm các nhà khoa học ở trường đại học và khu vực tư nhân.

Nhóm thứ hai dành cho các công việc mang tính sở hữu - ví dụ như một công ty bán dẫn muốn sử dụng máy gia tốc tia X của chính phủ để phát triển hoặc thử nghiệm sản phẩm mới.

Nhóm thứ ba liên quan đến các bộ dữ liệu về an ninh quốc gia và sẽ chỉ dành cho những nhà nghiên cứu có đủ thẩm quyền.

Các quan chức Nhà Trắng cho biết dự án hướng đến việc kết nối các bộ dữ liệu lớn và siêu máy tính của chính phủ với năng lực AI của các công ty công nghệ siêu quy mô (hyperscaler).

Washington đang đối mặt với bối cảnh AI toàn cầu đang thay đổi, trong đó sự thống trị tuyệt đối không còn được đảm bảo nữa. Các nhà hoạch định chính sách của Hoa Kỳ không thể chỉ dựa vào những lời kêu gọi hiếu chiến để giành chiến thắng trong cuộc đua AI trong khi bỏ qua khả năng rằng vị trí dẫn đầu ban đầu của đất nước sẽ không tồn tại mãi mãi. Tất nhiên, Washington vẫn nên cố gắng duy trì vị trí dẫn đầu của mình. Một chiến lược có trách nhiệm hơn - và thực tế hơn - sẽ thúc đẩy các chính sách giúp Hoa Kỳ phát triển mạnh mẽ trong khi chuẩn bị cho đất nước trong trường hợp không đạt được sự thống trị hoàn toàn.

Nếu không, Washington sẽ phải đối mặt với kết quả tồi tệ nhất có thể: một đối thủ cạnh tranh vượt trội với sức mạnh kinh tế và quân sự ngày càng tăng được hỗ trợ bởi AI, và một ngành công nghiệp AI trong nước không thể theo kịp, bị cản trở bởi việc không thể xây dựng trên các mô hình của Trung Quốc nếu cần thiết. Vị trí thứ hai không phải là hồi chuông báo tử cho AI của Mỹ, nhưng việc từ chối thích nghi để cạnh tranh sẽ thúc đẩy hồi chuông ấy sớm được gióng lên.

Thái Duy

Nguồn Thương Gia : https://thuonggiaonline.vn/dieu-gi-se-xay-ra-neu-trung-quoc-thong-tri-ai-post560993.html