Những con số biết nói
Cách đây 3 năm, khi SEA Games 31 được tổ chức trên sân nhà, đoàn Thể thao Việt Nam lập kỷ lục “vô tiền khoáng hậu”. Các vận động viên (VĐV) đem về 205 HCV, giúp đoàn Thể thao Việt Nam đứng nhất toàn đoàn và phá khá sâu kỷ lục cũ. Trước đó, ở SEA Games 19 diễn ra năm 1997, đoàn Thể thao Indonesia giành được 194 HCV và duy trì kỷ lục này cho đến khi bị đoàn Thể thao Việt Nam phá vỡ. Đến SEA Games 32 diễn ra trên đất Campuchia, đoàn Thể thao Việt Nam tiếp tục dẫn đầu với 136 HCV, bỏ xa đoàn Thể thao Thái Lan (hạng 2, 108 HCV).
Đội tuyển cầu mây 4 nữ của Việt Nam giành Huy chương vàng ASIAD 19. Đây cũng là những người nhiều khả năng đóng góp Huy chương vàng cho đoàn Thể thao Việt Nam ở SEA Games 33.
Chỉ tiếc là những thành tích ấn tượng ở đấu trường khu vực không thể đánh giá chính xác sức mạnh của thể thao Việt Nam. Ngôi nhất toàn đoàn không đồng nghĩa rằng thể thao Việt Nam là số 1 Đông Nam Á. Ở ASIAD 19 diễn ra tại Hàng Châu (Trung Quốc), đoàn Thể thao Việt Nam chỉ giành 3 HCV, 5 HCB và 19 HCĐ, đứng thứ 21 trong tổng số 41 đoàn tham dự. Thành tích này kém nhiều đoàn ở Đông Nam Á như Thái Lan (thứ 8, 12 HCV, 14 HCB và 12 HCĐ), Indonesia (thứ 13, 7 HCV, 11 HCB và 18 HCĐ), Malaysia (thứ 14, 6 HCV, 8 HCB và 18 HCĐ) và Philippines (thứ 17, 4 HCV, 2 HCB và 17 HCĐ).
Hồi cuối tháng 11/2024, ông Nguyễn Hồng Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Thể thao thành tích cao có những chia sẻ đầy tâm tư tại Hội nghị triển khai chiến lược phát triển thể dục, thể thao Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Ông Minh thẳng thắn nhận xét: “Thể thao thành tích cao Việt Nam còn kém, so với chính những quốc gia lân cận như Thái Lan, Indonesia, chưa cần nói đến những cường quốc thể thao trên thế giới. Người hâm mộ rất không hài lòng về thành tích tại ASIAD và Olympic 2024. Tại Olympic Paris 2024, trong khi các đoàn thể thao Đông Nam Á như Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore, Philippinnes đều có huy chương, Việt Nam lại không giành được tấm huy chương nào. Đây là kỳ Thế vận hội thứ hai liên tiếp thể thao Việt Nam trắng tay”.
2 vận động viên bắn súng hàng đầu Việt Nam là Thu Vinh, Mộng Tuyền (từ trái sang) và các đồng đội thường xuyên được đi tập huấn ở Hàn Quốc. Đây là việc làm cần thiết để hướng đến mục tiêu chinh phục huy chương ASIAD và Olympic mà các môn thể thao khác cần phải học tập.
Chúng ta không phủ nhận nỗ lực, thành tích của các VĐV trong việc giúp đoàn Thể thao Việt Nam giành nhiều HCV, đứng nhất toàn đoàn ở các kỳ SEA Games. Ở kỳ đại hội trên đất Thái Lan sắp tới, đoàn Thể thao Việt Nam cũng đặt mục tiêu giành 100 HCV. Để hiện thực hóa mục tiêu này, trong một năm qua, Cục Thể dục Thể thao (TDTT) đã phối hợp cùng các đơn vị liên quan tiến hành khoảng 1.800 lượt tập huấn tại các trung tâm trong nước và nước ngoài. Theo danh sách đăng ký sơ bộ, đoàn Việt Nam sẽ tranh tài ở 47 môn thi đấu.
Tuy nhiên, cũng phải nhìn vào thực tế rằng thành tích SEA Games phụ thuộc nhiều vào quốc gia tổ chức. Nước chủ nhà được phép điều chỉnh, chọn nội dung thi đấu, chọn những môn thể thao sở trường của mình, bỏ môn sở trường của đối thủ. Theo ông Nguyễn Hồng Minh, đoàn Thể thao Việt Nam không cần phải đặt mục tiêu đứng top 1, top 2 tại SEA Games mà cần hướng đến việc dẫn đầu ở các môn được đưa vào tranh tài ở ASIAD, Olympic như điền kinh, bơi lội, cử tạ, bắn súng, bắn cung… Từ đó, SEA Games sẽ là bệ phóng tốt để các VĐV hướng đến việc chinh phục thành công ở đấu trường châu lục, thế giới.
Đoàn Thể thao Việt Nam đối mặt nhiều khó khăn
So với 2 kỳ đại hội gần nhất, việc chinh phục mục tiêu giành 100 HCV với đoàn Thể thao Việt Nam sẽ khó khăn hơn nhiều. Nguyên nhân là nước chủ nhà Thái Lan cắt giảm nhiều nội dung thế mạnh của Việt Nam. Thái Lan còn đặt mục tiêu giành khoảng 270 HCV trong tổng số 540 bộ huy chương.
Xạ thủ Phạm Quang Huy, người giành Huy chương vàng ASIAD 19, là một trong những vận động viên được kỳ vọng ở SEA Games 33.
Ở các môn Olympic, VĐV Việt Nam cũng sẽ phải vượt qua các đối thủ rất mạnh. Đội tuyển điền kinh đặt mục tiêu từ 12 HCV trở lên. Lực lượng trẻ ở các nội dung 100m và tiếp sức 4x100m được kỳ vọng sẽ bứt phá, sau 2 năm được đầu tư huấn luyện bài bản. Các VĐV trẻ đang ở giai đoạn tiền thi đấu, tinh thần tốt và được đánh giá có khả năng tranh chấp huy chương. Ngoài việc chiến thắng chính mình để cải thiện thành tích, VĐV Việt Nam phải đánh bại được VĐV Thái Lan, những người đang có phong độ rất cao. Thái Lan cũng đang là “cường quốc” điền kinh ở Đông Nam Á với cái tên nổi bật nhất là Puripol Boonson, VĐV giành HCB ASIAD 2023 khi mới 17 tuổi.
Đội tuyển bơi lội Việt Nam đặt mục tiêu khiêm tốn hơn: 7 HCV. Trong đó, các VĐV được kỳ vọng rất nhiều là Nguyễn Huy Hoàng (400m, 1.500m tự do), Trần Hưng Nguyên (200m, 400m hỗn hợp) và Phạm Thanh Bảo (100m, 200m ếch). Ngoài ra, nội dung đồng đội 4x200 m tự do nam cũng là nội dung mà chúng ta có thể giành HCV. Đối thủ lớn nhất của bơi lội Việt Nam chính là Singapore. Ở SEA Games 32, các VĐV từ đảo quốc sư tử áp đảo đường đua xanh với 22 HCV, 15 HCB và 10 HCB (xếp thứ 1). Khi vẫn còn những VĐV chủ lực như gia đình Quah (Quah Ting Wen, Quah Jing Wen, Quah Zheng Wen), bơi lội Singapore vẫn là một thế lực, sẽ khiến bơi lội Việt Nam gặp nhiều thách thức.
Huy Hoàng và nhiều Vận động viên khác của Việt Nam “vô đối” ở đấu trường khu vực, nhưng cũng chỉ đặt mục tiêu “cải thiện thành tích, vượt qua chính mình” khi góp mặt ở Olympic.
Ở bộ môn bắn súng, công tác chuẩn bị cũng được hoàn thiện. Nhằm đảm bảo điều kiện tập luyện tốt nhất, Cục TDTT phối hợp với các đơn vị như Quân đội, Công an hỗ trợ trang thiết bị, đạn và súng (mỗi VĐV trọng điểm được trang bị 3 khẩu súng). Các xạ thủ kỳ cựu như Trịnh Thu Vinh, Lê Thị Mộng Tuyền, Phạm Quang Huy tiếp tục là niềm hy vọng vàng, với chỉ tiêu giành ít nhất 7 HCV. Ngoài ra, một số môn thế mạnh khác của thể thao Việt Nam cũng đặt chỉ tiêu giành 7-12 HCV là vật, lặn…
Nhìn chung, đoàn Thể thao Việt Nam đủ sức giành hơn 100 HCV tại SEA Games 33, nhưng để gây ấn tượng ở những môn Olympic, chúng ta sẽ gặp thử thách và cần phải nỗ lực rất nhiều. Giờ là lúc hướng đến những mục tiêu xa hơn. Việc tập trung mọi nguồn lực để đạt được cột mốc 100 HCV ở một đại hội khu vực, nơi quốc gia chủ nhà có thể thao túng các nội dung thi đấu, có thể là một sự đầu tư kém hiệu quả và không bền vững cho tương lai.
Điều mà thể thao nước nhà thực sự cần là một chiến lược đầu tư trọng điểm và dài hạn. Thay vì dàn trải nguồn lực cho các môn phong trào hoặc các môn thế mạnh chỉ có ở SEA Games, ngành thể thao nên ưu tiên tối đa cho các VĐV ở những môn cốt lõi, nằm trong hệ thống thi đấu của ASIAD và Olympic.Việc đảm bảo trang thiết bị, chế độ dinh dưỡng, lương bổng và cơ hội cọ xát quốc tế (tập huấn dài hạn tại các quốc gia có nền thể thao phát triển) phải được thực hiện một cách bài bản và quyết liệt.
SEA Games, theo đúng bản chất của nó, nên được xem là một sân chơi thử nghiệm và là bệ phóng cho những tài năng trẻ. Đây là nơi các VĐV tiềm năng có thể làm quen với áp lực thi đấu quốc tế, cải thiện thành tích cá nhân, và tích lũy kinh nghiệm trước khi bước vào những đấu trường khắc nghiệt hơn. Thành tích vàng tại SEA Games sẽ trở nên vô nghĩa nếu nó không thể quy đổi thành một sự bứt phá tương xứng ở ASIAD hay Olympic, nơi mà mỗi tấm huy chương đều mang ý nghĩa lịch sử và khẳng định vị thế quốc gia một cách rõ ràng nhất.
Việt Nam có đủ sức giành 4 huy chương vàng môn bóng đá?
Một trong những nội dung được người hâm mộ Việt Nam quan tâm chính là bóng đá, gồm các nội dung: bóng đá nam, bóng đá nữ, futsal nam và futsal nữ. Trong đó, môn bóng đá nam có khả năng giành HCV cao nhất. Đội tuyển U22 Việt Nam, với sự dẫn dắt của HLV Kim Sang-sik đang bước vào độ chín. Những cầu thủ trụ cột đều được thi đấu tại V-League, chơi gắn kết với nhau và đạt được một số thành tích tốt như vô địch giải U23 Đông Nam Á 2025, giành vé dự vòng chung kết U23 châu Á 2026. Ở giải CFA Team China 2025, Đình Bắc và các đồng đội cũng chơi tốt dù phải chạm trán các đối thủ mạnh. Đội tuyển U22 Việt Nam đã thắng Trung Quốc 1-0 và để thua Uzbekistan, Hàn Quốc sát nút. Tại SEA Games, chúng ta cũng nằm ở bảng đấu thuận lợi khi chỉ phải gặp Malaysia và Lào.
Ở môn bóng đá nữ, đội tuyển nữ Việt Nam vẫn còn đó những trụ cột như Huỳnh Như, Bích Thùy, Dương Thị Vân… nên vẫn là một trong những ứng cử viên vô địch. Tuy nhiên, trong bối cảnh Philippines đang sử dụng nhiều cầu thủ nhập tịch, Thái Lan cũng rất tiến bộ, thầy trò HLV Mai Đức Chung cần phải nỗ lực nhiều. Còn ở 2 nội dung còn lại, Thái Lan nhiều khả năng giành 2 HCV bởi xứ sở chùa vàng có đẳng cấp vượt trội nhờ nền tảng phát triển futsal rất vững vàng.
Đơn Ca