Đình Bao Vinh - Di tích văn hóa đặc sắc gắn liền với lịch sử làng xã xứ Huế

15 giờ trướcBài gốc

Cùng với quá trình Nam tiến của người Việt, nhiều làng xã đã hình thành trên vùng đất Thừa Thiên Huế, trong đó Bao Vinh là một trong những làng ra đời sớm. Theo sách Ô Châu cận lục của Dương Văn An (1553), làng Bao Vinh trước kia có tên là Bao Lương. Dưới thời các chúa Nguyễn, làng thuộc tổng Mậu Tài, huyện Phú Vang; đến triều Nguyễn, đổi thành tổng Vĩnh Trị. Mặc dù không có tài liệu chính thức ghi lại thời điểm xây dựng đình làng, nhưng dựa vào gia phả họ Phạm - dòng họ khai canh và quá trình hình thành làng Bao Vinh, có thể ước đoán đình được xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ XVI. Đình làng được dựng lên để thờ ngài khai canh họ Phạm và trở thành trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của cư dân địa phương. Hằng năm, vào ngày 7 tháng Chạp âm lịch, dân làng tổ chức lễ kỵ tưởng nhớ công đức của ngài.

Đình Bao Vinh được công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh năm 2021. Ảnh: Khám phá Huế

Đình Bao Vinh tọa lạc trên khuôn viên rộng 874,3 m² tại phường Hương Vinh, thành phố Huế. Đây là thiết chế tín ngưỡng dân gian, nơi cố kết cộng đồng, gắn kết các dòng họ lớn trong làng như Phạm, Ngô, Lê, Nguyễn - những người đã có công khai khẩn và phát triển vùng đất này.

Theo phong tục của cư dân Việt trên vùng đất mới, đình làng thường được xây dựng ngay sau khi lập làng. Ban đầu chỉ là kiến trúc tranh tre, nứa lá đơn sơ; sau khi kinh tế phát triển, dân làng đóng góp xây dựng đình bằng gỗ, gạch và mái ngói liệt. Trải qua thời gian và những biến cố lịch sử, đình đã được trùng tu nhiều lần, song vẫn giữ nguyên vị trí ban đầu. Lần trùng tu lớn nhất diễn ra vào năm 1973, với việc nâng toàn bộ hệ khung đình lên 0,5m; năm 1974 khánh thành và lần tu sửa gần đây nhất là vào năm 2009 với các hạng mục: lợp lại ngói liệt, quét vôi, sơn sửa.

Được xây dựng từ thời nhà Nguyễn, đình Bao Vinh mang đậm dấu ấn kiến trúc đình làng truyền thống Việt Nam với kiểu dáng chữ Đinh (丁), mái lợp ngói âm dương cổ kính, hệ thống cột kèo bằng gỗ lim vững chãi. Bên trong đình là những mảng chạm khắc tinh xảo: tứ linh, hoa lá, mây sóng... thể hiện trình độ thủ công và mỹ thuật tinh tế của nghệ nhân xưa. Những bức hoành phi, câu đối bằng chữ Hán vừa là trang trí, vừa thể hiện tư tưởng Nho giáo, ca ngợi đạo lý, tinh thần đoàn kết và lòng biết ơn tổ tiên.

Đình được xây dựng ngay sau khi làng được thành lập. Ảnh: Travellive

Đặc biệt, đình hiện còn lưu giữ bốn sắc phong của các triều vua Nguyễn, trong đó có sắc phong "Thành Hoàng tôn thần, bảo vệ cho nước che chở cho dân", và sắc phong dưới triều vua Khải Định năm thứ 9 (1924) truy tặng danh hiệu “Tĩnh Hậu Trung đẳng thần” cho ngài Thành hoàng Phạm Công Toại – người có công khai khẩn lập làng. Ngoài ra còn có sắc phong cho ngài Cao Các – một nhân thần được dân làng tôn kính, thường đến cầu khấn mua may bán đắt.

Phía hữu vu của đình có miếu thờ ngài Phạm Công Toại và miếu thờ ngài Cao Các đại vương. Theo lời kể của các bậc cao niên, người dân thường đến dâng hương tại miếu ngài Cao Các để cầu mong bình an, buôn bán thuận lợi.

Không chỉ là nơi thờ tự, đình Bao Vinh từng là trung tâm văn hóa, chính trị trong nhiều thời kỳ. Trong kháng chiến chống Pháp và Mỹ, nơi đây đã diễn ra nhiều cuộc họp bí mật, là nơi nuôi giấu cán bộ cách mạng, góp phần vào sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc. Trải qua bao biến động, ngôi đình vẫn sừng sững giữa làng quê, như một chứng tích sống động của lịch sử và ký ức cộng đồng.

Đình Bao Vinh được thiết kế theo lối chữ Đinh (丁) đặc trưng của đình làng truyền thống Việt Nam. Ảnh: Khám phá Huế

Bên cạnh kiến trúc cổ kính, đình Bao Vinh còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa phi vật thể đặc sắc. Các nghi lễ truyền thống vẫn được duy trì đều đặn hằng năm. Vào tiết Xuân tế (16/2 Âm lịch) và tiết Thu tế (16/7 Âm lịch), dân làng tổ chức lễ cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Lễ lớn nhất là ngày giỗ ngài khai canh Phạm Công Toại (7/12 Âm lịch), toàn thể người dân trong làng đều tham gia tế lễ với lòng thành kính sâu sắc.

Một nét chạm khắc tinh xảo trên đá của bệ chầu đình làng Bao Vinh. Ảnh: Travellin

Dù chịu tác động của quá trình đô thị hóa, nhưng khu vực đình làng vẫn còn lưu giữ được những nét sinh hoạt đặc trưng của cư dân nông nghiệp truyền thống. Những nghi lễ, phong tục diễn ra tại đình là dịp để con cháu nhớ ơn tổ tiên, thắt chặt tình làng nghĩa xóm, duy trì và phát huy bản sắc văn hóa địa phương.

Đình Bao Vinh là một trong những thiết chế văn hóa làng xã còn được bảo tồn khá nguyên vẹn ở Thừa Thiên Huế. Không chỉ lưu giữ giá trị lịch sử - văn hóa - nghệ thuật, đình còn là biểu tượng cho sự cố kết cộng đồng, tinh thần yêu quê hương và ý thức bảo tồn di sản văn hóa. Những lễ hội, sinh hoạt cộng đồng tại đây là minh chứng sống động cho truyền thống "Uống nước nhớ nguồn", giáo dục đạo lý và truyền thống tốt đẹp cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Trên vùng đất Bao Vinh - nơi từng là thương cảng sầm uất một thời - đình làng không chỉ là một công trình kiến trúc, mà còn là “trái tim văn hóa” của làng quê, nơi kết nối quá khứ với hiện tại, lưu giữ ký ức và truyền cảm hứng cho tương lai.

Mai Hằng

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/dinh-bao-vinh-di-tich-van-hoa-dac-sac-gan-lien-voi-lich-su-lang-xa-xu-hue-a29431.html