Ngày 22-9, tiếp tục Phiên họp thứ 49 (đợt 3), Ủy ban Thường vụ (UBTV) Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Thương mại điện tử (TMĐT), trong đó có nội dung đề xuất định danh người livestream bán hàng qua VNeID để chống thất thu thuế.
Mở rộng trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội
Tờ trình dự án Luật TMĐT do Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân trình bày cho biết hiện nay lĩnh vực TMĐT đang được điều chỉnh tập trung chủ yếu tại Nghị định 52 năm 2013 của Chính phủ về TMĐT; Nghị định 85 năm 2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 52. Do ở cấp nghị định nên 2 văn bản trên chưa đủ hiệu lực điều chỉnh các vấn đề quan trọng mang tính đa ngành trong TMĐT.
Theo ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, vấn đề hàng giả, hàng cấm, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng chưa được kiểm soát triệt để; đặc biệt là các mô hình TMĐT. Lãnh đạo Bộ Công Thương chỉ ra một xu hướng phát triển nhanh chóng của TMĐT là hoạt động livestream bán hàng.
Quy định pháp luật hiện hành điều chỉnh hoạt động livestream bán hàng giống như một hoạt động quảng cáo đi kèm với bán hàng, mà chưa có các quy định riêng về các chủ thể tham gia livestream (chủ tài khoản, người tham gia livestream). Các mô hình, xu hướng trên vượt ra ngoài phạm vi điều chỉnh của các chính sách hiện hành khiến cho công tác quản lý gặp nhiều khó khăn, nhất là trong các vấn đề liên quan đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, chống thất thu thuế.
Thực tiễn đã có nhiều vụ việc như các phiên livestream bán hàng nhiều tỉ đồng nhưng nhà nước không thu được thuế; hay hoa hậu thực hiện livestream bán kẹo rau củ, thổi phồng chức năng của sản phẩm, ảnh hưởng rất lớn đến quyết định mua hàng và sức khỏe người tiêu dùng.
Do đó, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung nhiều quy định so với pháp luật hiện hành. Cụ thể, bổ sung định vị pháp lý toàn diện các mô hình hoạt động TMĐT - từ việc bán hàng và cung cấp dịch vụ trực tiếp đến mô hình bán hàng nhiều bên tham gia, tăng cường các trách nhiệm của chủ quản nền tảng TMĐT trong việc rà soát, thông tin, hỗ trợ thu hồi sản phẩm, hàng hóa kém chất lượng, bảo vệ người tiêu dùng, lưu trữ thông tin giao dịch để phục vụ thanh tra, kiểm tra... Quy định bổ sung việc định danh người bán hàng trong nước qua VNeID và người bán hàng nước ngoài thông qua giấy tờ chứng minh tính hợp pháp nhằm định danh chính xác người bán và minh bạch các giao dịch qua TMĐT.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi phát biểu tại phiên họp Ảnh: HỒ LONG
Xảy ra lãng phí: Miễn nhiệm, từ chức
Sáng cùng ngày, UBTV Quốc hội cũng cho ý kiến về dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí. Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng cho biết dự thảo luật quy định cụ thể 7 nhóm quyền, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức và 6 nhóm quyền, trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức.
Theo đó, người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải chịu trách nhiệm cá nhân khi để xảy ra lãng phí. Ví dụ: không ban hành hoặc chậm ban hành chương trình, kế hoạch tiết kiệm, chống lãng phí; không báo cáo hoặc báo cáo không đầy đủ, chính xác; dự thảo luật cũng đưa ra 9 nhóm hành vi gây lãng phí và 9 nhóm hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện kèm chế tài xử lý.
Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành luật thay thế. Đi vào cụ thể, ông Phan Văn Mãi đề nghị cần bổ sung quy định nguyên tắc việc đánh giá tiết kiệm, chống lãng phí phải dựa trên tiêu chuẩn, định mức do cơ quan có thẩm quyền ban hành, kết hợp với đánh giá tổng thể về kết quả thực hiện nhiệm vụ, chất lượng đầu ra, hiệu quả sử dụng nguồn lực và tác động xã hội. Đồng thời, việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cần phân biệt rõ giữa hành vi gây lãng phí do thiếu trách nhiệm, vi phạm pháp luật với các rủi ro khách quan trong quá trình đổi mới, thực hiện cơ chế, chính sách thí điểm, nhằm tạo không gian pháp lý để cán bộ dám nghĩ, dám làm, không bị "đánh đồng" giữa thất bại trong thử nghiệm và sai phạm; vừa kiểm soát được lãng phí vừa khuyến khích tính chủ động, năng động của cán bộ, công chức.
Về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân, cơ quan thẩm tra đề nghị nghiên cứu, quy định về trách nhiệm giải trình; cơ chế khuyến khích và bảo vệ người cung cấp thông tin, người đấu tranh chống lãng phí; phân định trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm liên đới; quy định rõ nguyên tắc xử lý kỷ luật, miễn nhiệm hoặc từ chức khi để xảy ra lãng phí nghiêm trọng trong phạm vi quản lý; cơ chế tham vấn, giám sát của nhân dân.
Góp ý tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhìn nhận ranh giới giữa tiết kiệm và lãng phí rất mong manh bởi "ở chỗ này coi là tiết kiệm nhưng chỗ khác lại thành lãng phí". Vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý phải phân biệt hành vi gây lãng phí do thiếu trách nhiệm, vi phạm pháp luật với rủi ro khách quan, nhất là khi triển khai thí điểm các cơ chế, chính sách mới.
Chiều cùng ngày, UBTV Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi); cho ý kiến về các báo cáo tổng kết công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chủ tịch nước, Chính phủ; xem xét công tác nhân sự.
Không tạo ra cơ chế "xin - cho"
Thẩm tra dự thảo Luật TMĐT, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho rằng cần xác định rõ phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của luật; tránh tạo thêm quá nhiều tầng trách nhiệm cho các chủ thể tham gia, không tạo ra cơ chế "xin - cho", không làm phát sinh thủ tục hành chính không cần thiết và gánh nặng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, không tạo "điểm nghẽn", vướng mắc, khó khăn trong việc triển khai thực hiện. Hướng đến tạo lập hành lang pháp lý thực sự thúc đẩy cho các hoạt động TMĐT phát triển, bảo đảm khả thi, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các chủ thể tham gia hoạt động TMĐT, phù hợp với tính chất đặc thù của TMĐT và xu thế phát triển chung của thế giới.
VĂN DUẨN