Định hình trục phát triển mới

3 giờ trướcBài gốc

Các chuyên gia cho rằng, thành công của dự án phụ thuộc vào sự chuẩn bị thận trọng, khoa học và tôn trọng quy luật tự nhiên của dòng sông.

Động lực nhưng không được vội vàng

Thường trực Chính phủ yêu cầu Hà Nội phấn đấu khởi công Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng vào ngày 19/12/2025. Hiện nay, các cơ quan chức năng đang đẩy nhanh công tác chuẩn bị nhằm đáp ứng tiến độ.

Dự án Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng để phát triển không gian xanh, kết nối cảnh quan và cải thiện điều kiện sống đô thị. Ảnh: Hoàng Hà

Trao đổi với phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị sáng 9/12, KTS Trần Huy Ánh - Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội nhận định, mốc thời gian 19/12/2025 mang giá trị “kích hoạt” hơn là một giới hạn mang tính kỹ thuật. Theo ông, ngày khởi công tạo động lực xã hội quan tâm đến dự án, nhưng không thể được xem như dấu mốc quyết định toàn bộ tiến độ và chất lượng triển khai. Ông phân tích rằng những dự án liên quan đến chỉnh trị sông và quản lý lưu vực luôn đòi hỏi thời gian nghiên cứu dài hạn, dựa trên dữ liệu đầy đủ và đánh giá liên ngành. Trường hợp sông Hàn (Hàn Quốc) trải qua 20 năm nghiên cứu và 20 năm triển khai là một ví dụ điển hình về yêu cầu tiếp cận thận trọng.

“Việc khởi công mang tính kích hoạt, nhưng không đồng nghĩa mọi phương án sẽ được thực hiện đầy đủ tại thời điểm đó. Sông Hồng là dự án gắn với an toàn của cả lưu vực, do đó không thể tiếp cận vội vàng”– KTS Trần Huy Ánh chia sẻ. Đồng thời, theo vị chuyên gia này, yêu cầu quan trọng nhất không nằm ở tốc độ hay ngày khởi công, mà ở chất lượng nghiên cứu và phương án kỹ thuật. Với một dòng sông có biến động lớn như sông Hồng, việc phát triển cần dựa trên tầm nhìn dài hạn, khoa học và phù hợp với điều kiện tự nhiên.

Theo chuyên gia, bài toán phức tạp nhất nằm ở không gian hai bên bờ sông, nơi tồn tại hơn 70 năm, với gần 300.000 cư dân đang sinh sống trong lòng hai tuyến đê. Dù Quyết định 257/QĐ-TTg đã xác định nhu cầu ổn định làng xóm và xử lý lấn chiếm, nhưng Hà Nội trước đây không đủ quỹ đất và nguồn lực để thực hiện. Hiện nay, sự phát triển của các khu đô thị mới là cơ hội vàng để bố trí chỗ ở an toàn, tiện nghi, lâu dài cho cư dân hai bờ. Cùng lúc, việc tái định cư này cũng giúp giải phóng và "kích hoạt" hàng loạt dự án dang dở quanh Hà Nội vốn thiếu dân cư, tạo động lực phát triển tổng thể cho toàn vùng Thủ đô.

Liên kết hạ tầng

Dự án Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng được định hướng gồm hai tuyến đường bộ ngoài đê, mặt cắt từ 4 – 6 làn xe, kết nối các cây cầu lớn và liên thông với mạng lưới giao thông của Thủ đô. Dọc theo đại lộ sẽ hình thành hệ thống công viên, quảng trường, không gian sinh hoạt cộng đồng, điểm tiếp cận mặt nước và các khu chức năng phục vụ du lịch – văn hóa. Với quy mô nghiên cứu gần 11.000ha, dự án mở ra quỹ đất đáng kể cho phát triển không gian xanh, kết nối cảnh quan và cải thiện điều kiện sống đô thị.

Song song với đại lộ, Hà Nội đang triển khai chủ trương đầu tư 7 cây cầu vượt sông để hình thành trục kết nối đồng bộ hai bên bờ sông Hồng. Danh mục này gồm cầu Hồng Hà, Thượng Cát, Tứ Liên, Trần Hưng Đạo, Vĩnh Tuy giai đoạn 3, Mễ Sở và Đuống 2. Đây đều là các công trình giữ vai trò chiến lược, không chỉ chia sẻ lưu lượng với cầu Thanh Trì, Vĩnh Tuy, Chương Dương và Thăng Long đang quá tải, mà còn mở ra các hướng phát triển mới về phía Bắc, Đông và Nam của TP. Khi hoàn thành, hệ thống cầu này sẽ tạo trục liên thông mạnh mẽ giữa trung tâm và các khu vực đang phát triển như Đông Anh, Mê Linh, Gia Lâm, Văn Giang, Phú Xuyên… tăng năng lực kết nối vùng và giảm áp lực cho mạng lưới giao thông hiện hữu. Đặc biệt, các cây cầu mới sẽ đóng vai trò “xương sống ngang”, giúp đại lộ dọc sông vận hành hiệu quả hơn, tạo thành mạng lưới giao thông liên hoàn phục vụ phát triển đô thị hai bên bờ. Đây là động lực quan trọng để hình thành các cực tăng trưởng mới, thúc đẩy dịch chuyển không gian phát triển và phân bổ lại áp lực dân số – hạ tầng đô thị.

Theo các chuyên gia quy hoạch, không gian ven sông là “tài sản chiến lược” của đô thị. Việc hình thành trục đại lộ cảnh quan có thể giúp Hà Nội khôi phục bản sắc đô thị gắn với mặt nước, đặc trưng từng định hình Thăng Long trong nhiều thế kỷ. Khi được tổ chức hợp lý, không gian này sẽ tạo ra hệ sinh thái văn hóa, du lịch, kinh tế sáng tạo, đồng thời trở thành “lối thoát không gian” cho Thủ đô trong bối cảnh đô thị hóa mạnh. Trong cấu trúc phát triển đó, hệ thống 7 cây cầu mới vượt sông đóng vai trò then chốt khi tạo ra các trục kết nối ngang, giúp các không gian văn hóa – sinh thái hai bên bờ được liên thông thay vì bị chia cắt như trước đây. Các cây cầu mới không chỉ mở rộng năng lực giao thông mà còn góp phần định hình lại mặt bằng phát triển ven sông, tạo điều kiện hình thành chuỗi công viên, quảng trường và dịch vụ đô thị đồng bộ với Đại lộ sông Hồng. Những hạ tầng này, khi đi vào vận hành, sẽ trở thành “khung xương” hỗ trợ cấu trúc đô thị hai bên bờ được tổ chức lại theo hướng văn minh và bền vững hơn.

Các dự án ven sông trên thế giới cho thấy một quy luật: thành công chỉ đến khi dữ liệu khảo sát đầy đủ và phương án thiết kế được kiểm chứng qua nhiều vòng phản biện. Việc thiếu dữ liệu hoặc đánh giá chưa toàn diện có thể dẫn đến sai số lớn trong cả kỹ thuật lẫn tài chính. Đối với sông Hồng, quá trình chuẩn bị cần được xem là giai đoạn then chốt, quyết định chất lượng triển khai lâu dài.

KTS Trần Huy Ánh – Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội

Do vậy, việc phát triển đại lộ ven sông cũng đặt ra yêu cầu tôn trọng cấu trúc cộng đồng vùng bãi. Các khu dân cư lâu đời dọc sông Hồng có đặc trưng văn hóa riêng và sinh kế gắn với làng nghề, nông nghiệp, dịch vụ nhỏ. Quá trình tái cấu trúc phải đảm bảo tính nhân văn, ổn định đời sống và hỗ trợ chuyển đổi sinh kế phù hợp.

Điều kiện cốt lõi

Điều được nhiều chuyên gia cảnh báo, dự án chỉ có thể triển khai khi đặt an ninh nguồn nước và thoát lũ an toàn lên hàng đầu. Sông Hồng đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống sông Hồng – Thái Bình, vì vậy mọi thay đổi tại đoạn chảy qua Hà Nội đều có thể gây ảnh hưởng lan truyền đến hạ du. Mọi hạng mục xây dựng, từ đường giao thông, công viên đến cảnh quan đều phải tuyệt đối tuân thủ quy định về quản lý hành lang thoát lũ và đê điều. Không được phép thu hẹp mặt cắt dòng chảy, thay đổi hướng dòng, hoặc tạo vật cản tiềm ẩn rủi ro.

Hà Nội hiện cũng đối mặt với bài toán ngập úng do hệ thống thoát nước chưa đồng bộ và sự gia tăng bề mặt bê tông hóa. Vì vậy, việc phát triển ven sông phải gắn với chiến lược cải tạo tổng thể hệ thống thoát nước đô thị, bao gồm sông Tô Lịch, Nhuệ, Đáy và các hồ điều hòa nhằm đảm bảo khả năng tiếp nhận nước từ các lưu vực đô thị.

Tiếp đó là bảo đảm sinh kế, tái định cư và ổn định đời sống người dân vùng bãi. Đây là yếu tố then chốt quyết định sự đồng thuận xã hội, đây là điều kiện không thể thiếu đối với dự án quy mô lớn. Mọi phương án di dời, bố trí tái định cư phải minh bạch, có lộ trình và đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người dân. Việc triển khai dự án cũng đòi hỏi cơ chế điều phối liên ngành, phản biện khoa học và cung cấp thông tin đầy đủ tới cộng đồng để tạo sự đồng thuận. Minh bạch và khoa học là hai nguyên tắc gắn liền với thành công của mọi dự án ven sông.

Mốc 19/12/2025 là thời điểm mang tính biểu tượng đối với dự án Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng, nhưng không thể thay thế yêu cầu về chất lượng nghiên cứu, độ an toàn kỹ thuật và tính bền vững trong triển khai. Dòng sông gắn bó với Thăng Long hơn nghìn năm tuổi đòi hỏi cách tiếp cận thận trọng, tôn trọng quy luật tự nhiên và đặt lợi ích lâu dài của cộng đồng lên trước. Nếu được triển khai đúng định hướng, đại lộ ven sông sẽ không chỉ là tuyến hạ tầng mới mà còn trở thành dấu mốc quan trọng trong chiến lược kiến tạo một Hà Nội hiện đại, giàu bản sắc và hài hòa với thiên nhiên.

Lại Tấn

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/dinh-hinh-truc-phat-trien-moi.931480.html