Định vị vai trò của Giáo dục nghề nghiệp trong chiến lược nhân lực quốc gia

4 giờ trướcBài gốc

Bộ GD&ĐT tổ chức hội nghị Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên năm 2025.

Dự và chỉ đạo hội nghị, về phía Bộ GD&ĐT có Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn; Thứ trưởng Lê Quân; Cục trưởng cục GDNN và GDTX Trương Anh Dũng cùng đại diện lãnh đạo một số cục, vụ trực thuộc. Về phía tỉnh Phú Thọ có ông Nguyễn Khắc Hiếu – Phó Chủ tịch UBND tỉnh.

Hội nghị còn có sự tham gia của đại diện Sở GD&ĐT các tỉnh, thành phố; các doanh nghiệp, đơn vị đào tạo lĩnh vực Giáo dục Nghề nghiệp.

Ngành quyết liệt, địa phương đồng hành

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Lê Quân khẳng định, đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh ngành đang đồng thời triển khai nhiều nhiệm vụ chiến lược. Hội nghị diễn ra đúng thời điểm Quốc hội xem xét, thảo luận và thông qua nhiều Luật có ý nghĩa nền tảng đối với giáo dục, trong đó có Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi). Đây là cơ hội lớn để hệ thống GDNN-GDTX có bước phát triển đột phá, thể chế hóa nhiều chủ trương mới, khắc phục hạn chế và định vị lại vai trò trong chiến lược nhân lực quốc gia.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn dự và chỉ đạo hội nghị Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên năm 2025.

Thứ trưởng cho rằng, yêu cầu về nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số, trước tác động mạnh mẽ của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, đặt ra những bài toán cấp bách về quy mô, cơ cấu và chất lượng đào tạo. Việt Nam đang đứng trước vận hội lịch sử để bứt phá, thực hiện thắng lợi hai mục tiêu 100 năm. Muốn vậy, giáo dục và đào tạo nói chung, giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên nói riêng cần được đổi mới mạnh mẽ, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, gắn chặt với yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Lê Quân phát biểu khai mạc hội nghị.

Từ thực tế đó, Thứ trưởng Lê Quân gợi mở một số vấn đề trọng tâm để đại biểu tập trung thảo luận. Đó là tự chủ và phân cấp; liên thông trong toàn bộ hệ thống giáo dục, từ trung học nghề, trung học kỹ thuật đến cao đẳng, đại học; việc quy hoạch, sắp xếp mạng lưới cơ sở GDNN–GDTX…

Về phía địa phương, ông Nguyễn Khắc Hiếu – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ nhấn mạnh, hội nghị không chỉ là dịp để đánh giá toàn diện kết quả GDNN và GDTX cả nước, mà còn là diễn đàn để các địa phương, cơ sở đào tạo, doanh nghiệp và chuyên gia chia sẻ kinh nghiệm, tìm ra những giải pháp mới cho giai đoạn tới.

Giới thiệu khái quát về tiềm năng của tỉnh sau hợp nhất, ông Nguyễn Khắc Hiếu cho biết, Phú Thọ có diện tích 9.361 km², dân số trên 4 triệu người, quy mô kinh tế đứng thứ 6 cả nước. Đặc biệt, về giáo dục, Phú Thọ hiện nằm trong nhóm 3 địa phương có quy mô giáo dục lớn nhất toàn quốc, với 4 trường đại học công lập, 50 cơ sở GDNN, 1.957 cơ sở phổ thông và GDTX, hơn 1 triệu học sinh, sinh viên.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Nguyễn Khắc Hiếu phát biểu tại hội nghị.

Bên cạnh những lợi thế, lãnh đạo tỉnh Phú Thọ cũng thẳng thắn chỉ ra nhiều khó khăn, thách thức. Đó là, cơ sở vật chất và trang thiết bị một số trường nghề còn thiếu, đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm chưa thực sự bền vững, sự liên kết với doanh nghiệp còn hạn chế…

Định hướng giai đoạn 2026–2030, Phú Thọ quán triệt Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục đào tạo, coi phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong ba khâu đột phá chiến lược của tỉnh. Phú Thọ sẽ đồng hành, triển khai hiệu quả các chủ trương, chính sách để GDNN–GDTX phát triển đột phá, thực sự trở thành động lực phát triển bền vững.

Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao

Thông tin tại hội nghị, ông Trương Anh Dũng - Cục trưởng Cục GDNN và GDTX đã khái quát tình hình toàn lĩnh vực. Theo đó, đến tháng 9/2025, cả nước có 1.163 cơ sở GDNN, gồm 518 cơ sở công lập và 645 cơ sở ngoài công lập. Năm 2024, hệ thống GDNN đã tuyển sinh khoảng 2,43 triệu người, trong đó 430.000 ở trình độ cao đẳng, trung cấp và khoảng 2 triệu ở trình độ sơ cấp và các chương trình đào tạo nghề khác. 6 tháng đầu năm 2025, tuyển sinh đạt khoảng 1 triệu người, gồm 100.000 ở trình độ cao đẳng, trung cấp và 900.000 ở trình độ sơ cấp và các chương trình khác.

Cục trưởng Cục GDNN và GDTX Trương Anh DŨng báo cáo tại hội nghị.

Về chất lượng, năm học 2024–2025, trên 80% học sinh, sinh viên GDNN có việc làm ngay sau tốt nghiệp, trong đó 70–75% đúng ngành nghề đào tạo. Một số cơ sở đào tạo có uy tín, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp đạt tỷ lệ 100% học sinh có việc làm, với 85–90% làm đúng ngành nghề. Đặc biệt, ở nhiều lĩnh vực then chốt, người học sau khi tốt nghiệp đã có thể đảm nhiệm các vị trí phức tạp vốn trước đây phải do chuyên gia nước ngoài thực hiện.

Cục trưởng Trương Anh Dũng cũng nhấn mạnh những kết quả đáng ghi nhận trong hợp tác quốc tế và liên kết doanh nghiệp. Năm học 2024–2025, có trên 85% cơ sở GDNN ký kết hợp tác với hơn 7.200 doanh nghiệp ở nhiều lĩnh vực. Bên cạnh đó, Việt Nam đã tích cực tham gia các hoạt động quốc tế như Hội đồng GDNN ASEAN (ATC), mạng lưới UNESCO–UNEVOC, đồng thời mở rộng hợp tác song phương với Hàn Quốc, Nhật Bản, Đức, Úc…

Tuy nhiên, ông Trương Anh Dũng cũng thẳng thắn nêu rõ một số khó khăn. Trong đó, nhiều nhiệm vụ thuộc các chương trình mục tiêu quốc còn chậm tiến độ; cơ chế tài chính chưa đồng bộ, ngân sách giao muộn; Luật Đấu thầu mới và các văn bản hướng dẫn triển khai còn gây vướng mắc cho các cơ sở; một số hoạt động trọng điểm như hội thảo hay ngày hội khởi nghiệp bị gián đoạn hai năm liên tiếp, ảnh hưởng đến tinh thần khởi nghiệp của học sinh, sinh viên.

Đại diện đơn vị đào tạo nêu ý kiến tại hội nghị.

Giai đoạn tới, Cục GDNN và GDTX tập trung nâng cao chất lượng đào tạo, chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; thúc đẩy chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất; tiếp tục gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp; mở rộng hợp tác quốc tế; đồng thời tích cực tham mưu Bộ GD&ĐT về Luật GDNN sửa đổi để kịp thời thể chế hóa Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 281 của Chính phủ. Đây là những bước đi quan trọng, tạo nền tảng đưa GDNN và GDTX bước sang giai đoạn phát triển mới, đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Tinh gọn mạng lưới, nâng tầm Giáo dục nghề nghiệp

Phát biểu kết luận tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh tính chất đặc biệt của sự kiện. Bộ trưởng cho rằng hội nghị được tổ chức trong bối cảnh rất đặc biệt, lần đầu tiên kể từ tháng 3/2025, mô hình tổ chức và quản lý nhà nước đối với giáo dục nghề nghiệp có sự điều chỉnh lớn. Nếu như trước đây nhiệm vụ quản lý GDNN do các bộ, ngành khác đảm nhiệm, thì từ tháng 5/2025, trách nhiệm này chính thức được chuyển giao về Bộ GD&ĐT và các Sở GD&ĐT địa phương.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn phát biểu kết luận hội nghị.

Theo Bộ trưởng, đây là bước ngoặt quan trọng, bởi nhiều Sở GD&ĐT nay phải đảm nhận thêm nhiệm vụ quản lý hàng trăm cơ sở GDNN. Riêng Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đã quản lý gần một nửa số cơ sở nghề nghiệp trên cả nước. Đây là một nhiệm vụ nan giải, đòi hỏi bản lĩnh, trách nhiệm và sự đồng hành chặt chẽ giữa Bộ, Sở và các cơ sở đào tạo.

Điểm đáng chú ý là việc tích hợp quản lý giữa GDNN và GDTX không chỉ xuất phát từ yêu cầu tổ chức bộ máy, mà còn có cơ sở thực tiễn và logic khách quan. Giữa hai lĩnh vực này luôn có sự gắn bó khăng khít, bổ trợ lẫn nhau, vừa đào tạo nghề, vừa đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời. Chính vì thế, việc tổ chức một hội nghị chuyên biệt như hôm nay là cần thiết để các bên cùng nhìn nhận thẳng thắn, bàn thảo về những thách thức lớn đang đặt ra phía trước.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, Bộ GD&ĐT hằng năm tổ chức nhiều hội nghị chuyên đề, từ giáo dục mầm non, phổ thông đến giáo dục đại học. Nhưng đây là lần đầu tiên một hội nghị quy mô toàn quốc được tổ chức riêng cho lĩnh vực GDNN–GDTX. Do đó, mô hình tổ chức, cách thức triển khai cần tiếp tục được điều chỉnh để hiệu quả hơn.

“Chúng ta có hơn 500 đại biểu là lãnh đạo sở, các trường, đơn vị quản lý cơ sở tham dự. Hội nghị chia làm hai hội trường để cùng lắng nghe, nhưng số ý kiến trao đổi còn khiêm tốn. Những năm tới, chúng ta phải tìm ra cách thức tổ chức để có thêm nhiều thảo luận, nhiều chuyên đề đi sâu vào từng vấn đề”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.

Đề cập trực tiếp đến nhiệm vụ trọng tâm trước mắt, Bộ trưởng yêu cầu phải có chính sách rõ ràng hơn đối với hệ thống các trường cao đẳng trong giai đoạn tái sắp xếp. Cùng với đó, Bộ đang xây dựng một đề án tổng thể nhằm sắp xếp lại toàn bộ mạng lưới trường nghề theo các nguyên tắc tinh gọn đầu mối, phân cấp mạnh cho địa phương và tập trung đầu tư có trọng điểm.

“Chắc chắn xu hướng tới sẽ là chuyển nhiều hơn các đầu mối, chương trình của cơ sở GDNN về cho địa phương quản lý. Một số đơn vị vẫn do bộ, ngành quản lý, nhưng nhìn chung, việc phân cấp, tinh giản để tập trung nguồn lực đầu tư sẽ là hướng đi tất yếu”, Bộ trưởng khẳng định.

Trong số các cơ sở GDNN, hiện nay, có nhiều cơ sở mạnh, nhưng cũng còn không ít đầu mối phân tán, dẫn đến khó khăn trong quản lý, đầu tư dàn trải, hiệu quả chưa cao. Vì vậy, tinh giản mạng lưới, tập trung nguồn lực để xây dựng một số cơ sở trọng điểm, có chất lượng cao, chính là con đường nâng tầm hệ thống GDNN, đáp ứng tốt hơn yêu cầu đào tạo nhân lực trong giai đoạn mới.

“Hội nghị hôm nay mới chỉ là bước khởi đầu cho một chu kỳ tổ chức mới của GDNN và GDTX. Những vấn đề lớn như tái cơ cấu mạng lưới, xây dựng mô hình trường trung học nghề hay phát triển xã hội học tập cần tiếp tục được bàn thảo sâu rộng hơn trong những hội nghị tới. Tin tưởng rằng với thái độ cầu thị, tinh thần đổi mới và sự đồng hành của các địa phương, GDNN và GDTX sẽ có bước phát triển bứt phá, trở thành một trụ cột vững chắc trong hệ thống giáo dục quốc dân”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn gửi thông điệp tới toàn thể hội nghị.

Long Anh - Minh Sơn

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/dinh-vi-vai-tro-cua-giao-duc-nghe-nghiep-trong-chien-luoc-nhan-luc-quoc-gia-post753752.html