Đổ bệnh do thời tiết ẩm ương

2 giờ trướcBài gốc

Cả tuần nay, chị T.T.N (ngụ phường Bình Thạnh, TP HCM) bị sốt cao, ho có đờm, đau ngực, khó thở, mệt mỏi, ớn lạnh, đổ mồ hôi, nhịp tim nhanh và đau cơ. Tại Bệnh viện (BV) Nhân dân Gia Định (TP HCM), chị được xác định bị nhiễm trùng phổi. Chị N. cho biết vào thời điểm cuối năm là hay mắc bệnh về hô hấp nhưng năm nay có vẻ nặng hơn.

Gia tăng nhóm bệnh về hô hấp

TS-BS Lê Thị Thu Hương, Trưởng Khoa Nội hô hấp - BV Nhân dân Gia Định, cho biết thời điểm cuối năm, số ca mắc bệnh phổi mạn tính tăng, đặc biệt là nhiễm trùng phổi. Nguyên nhân do thay đổi thời tiết, độ ẩm tăng, giao tiếp xã hội làm tăng sự lây nhiễm. Nhóm tuổi mắc viêm phổi là trẻ nhỏ và người già (trên 60 tuổi), đặc biệt là người có bệnh lý nền.

TS-BS Lê Thị Thu Hương, Trưởng Khoa Nội hô hấp - Bệnh viện Nhân dân Gia Định, khám bệnh viêm phổi cho người bệnh Ảnh: HỒNG ĐÀO

Bé P.T.N (4 tháng tuổi, ngụ TP HCM) được đưa đến cấp cứu trong tình trạng thở nhanh, khò khè và bú kém. Một ngày trước đó, bé ho nhẹ, quấy khóc, gia đình nghĩ chỉ bị cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm tại BV Đại học Y Dược TP HCM cho thấy bé nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV) và phải thở ô xy nhiều ngày mới cải thiện.

Trường hợp này phản ánh sự nguy hiểm của RSV, khi bệnh có thể trở nặng rất nhanh chỉ trong 24–48 giờ đầu dù triệu chứng ban đầu khá mờ nhạt. Theo PGS-TS-BS Nguyễn Như Vinh, Trưởng Khoa Thăm dò chức năng hô hấp - Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, RSV là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ dưới 1 tuổi. Ở lứa tuổi này, đường thở nhỏ, hệ miễn dịch còn non nớt và khả năng tống đờm kém khiến virus dễ gây phù nề, tắc nghẽn và nhanh chóng dẫn đến suy hô hấp.

RSV còn đe dọa người lớn tuổi, đặc biệt là những người có bệnh nền như tăng huyết áp, tim mạch, bệnh phổi mạn tính, đái tháo đường hay suy thận; tăng nguy cơ viêm phổi nặng phải nhập viện. "Những năm gần đây, gánh nặng bệnh RSV gia tăng do ô nhiễm không khí, biến đổi khí hậu và mật độ dân cư cao - các yếu tố khiến virus lan truyền nhanh và mạnh hơn" - BS Vinh cảnh báo.

Theo PGS-TS-BS Lê Thị Tuyết Lan, Khoa Thăm dò chức năng hô hấp - BV Đại học Y Dược, sự thay đổi nhiệt độ và độ ẩm ảnh hưởng trực tiếp đến cơ chế bảo vệ của đường thở. Lạnh đột ngột làm lớp nhầy bảo vệ niêm mạc mỏng đi, tạo điều kiện cho virus, vi khuẩn và dị nguyên xâm nhập dẫn đến tình trạng nghẹt mũi, ho, khó thở hoặc làm tái phát hen phế quản, viêm mũi dị ứng. Bên cạnh đó, môi trường trong nhà kín gió vào mùa lạnh dễ tích tụ bụi mịn và nấm mốc, những yếu tố thường âm thầm làm bệnh lý hô hấp trở nên dai dẳng hơn nếu không được kiểm soát.

Nguy cơ tái phát

BSCK1 Trương Thị Ngọc Phú, Phó Phòng Kế hoạch tổng hợp - BV Nhi Đồng 2 (TP HCM), cho hay qua thống kê 3 tháng gần đây, trung bình các trường hợp viêm phổi nhập viện khoảng 30 - 50 ca/ngày. Số ca bệnh hô hấp trong giai đoạn này có xu hướng tăng, phù hợp với chu kỳ bệnh hô hấp theo mùa tại khu vực phía Nam tăng vào đầu giai đoạn giao mùa cuối năm và giảm dần khi bước sang tháng 1. Trong đó, số ca bệnh hô hấp bắt đầu tăng từ đầu tháng 9 đến tháng 10, trùng với giai đoạn giao mùa, thời tiết ẩm và mưa nhiều, điều kiện thuận lợi để các virus đường hô hấp (RSV, rhinovirus, adenovirus...), vi khuẩn phát triển và lây lan. Tuy nhiên, sang tháng 11, số ca bắt đầu giảm. Xu hướng này phù hợp với mô hình bệnh tật các năm trước, khi thời tiết dần ổn định hơn. Đáng chú ý, tỉ lệ tái phát viêm phổi ở nhóm trẻ có sức đề kháng yếu hoặc kèm bệnh nền chiếm khoảng 4,3%.

Lý giải nguyên nhân tái phát viêm phổi ở trẻ em, BS Phú nhận định do hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, đặc biệt nhóm dưới 5 tuổi, còn non yếu, khả năng tạo kháng thể và đáp ứng miễn dịch kém hơn so với người lớn. Đường thở ngắn và hẹp làm trẻ dễ tắc nghẽn bởi dịch tiết khi nhiễm siêu vi hoặc vi khuẩn. Đây là yếu tố quan trọng nhất khiến trẻ dễ nhiễm bệnh lặp lại ngay khi tiếp xúc với mầm bệnh trong cộng đồng. Bên cạnh đó, giai đoạn giao mùa, độ ẩm cao và thời tiết chuyển lạnh tạo điều kiện cho virus đường hô hấp phát triển mạnh. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột làm suy giảm sức đề kháng niêm mạc đường thở, dẫn đến tăng tỉ lệ viêm phổi và nguy cơ tái phát trong những tháng cao điểm (thường từ tháng 9-11 và tháng 3-4 hằng năm).

Ngoài ra, còn có các yếu tố như trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động, bụi mịn PM2.5, ô nhiễm không khí hoặc sống trong môi trường ẩm thấp, nấm mốc có nguy cơ viêm phổi tái diễn cao hơn. Trẻ đi nhà trẻ tiếp xúc với mật độ trẻ bệnh đông, làm tăng nguy cơ nhiễm chéo và tái nhiễm sau điều trị. Một nhóm trẻ có cơ địa nhạy cảm như hen phế quản, viêm mũi dị ứng, trào ngược dạ dày, thực quản, hoặc bất thường cấu trúc đường thở, bệnh tim bẩm sinh, suy dinh dưỡng... Đáng chú ý, chăm sóc sau bệnh chưa tối ưu. Một số trẻ ngưng thuốc sớm, không tuân thủ điều trị, hoặc không tái khám đúng hẹn. Điều kiện chăm sóc sau bệnh chưa tốt (vệ sinh mũi họng chưa thường xuyên, môi trường lạnh, thay đổi nhiệt độ đột ngột...) cũng làm tăng nguy cơ tái phát.

Theo BS Phú, biến chứng nguy hiểm khi trẻ tái phát viêm phổi nhiều lần có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như: Tổn thương cấu trúc phổi, giãn phế quản; xơ hóa nhu mô phổi, giảm chức năng hô hấp; tăng nguy cơ hen phế quản hoặc tăng đáp ứng đường thở; suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến phát triển thể chất và miễn dịch; tăng nguy cơ suy hô hấp và nhập viện... Để tránh tái phát nên cho trẻ uống thuốc đúng, đủ theo chỉ định; không tự ý ngưng thuốc. Giữ vệ sinh mũi họng, rửa mũi khi trẻ nghẹt, chảy nước mũi. Giữ ấm, tránh khói thuốc, cải thiện môi trường sống. Tăng sức đề kháng bằng chế độ ăn, ngủ hợp lý. Tiêm chủng đầy đủ (phế cầu, Hib, cúm...). Tái khám đúng lịch để kiểm tra phổi hồi phục hoàn toàn. Cần đưa trẻ đến BV khi thấy các dấu hiệu như: thở nhanh hơn bình thường theo nhóm tuổi. Có dấu hiệu khó thở rút lõm lồng ngực, cánh mũi phập phồng. Lừ đừ, bỏ bú, ngủ nhiều bất thường. Sốt cao trên 39 độ C kéo dài trên 48 giờ. Tím tái môi, đầu chi. Ho, sốt tái diễn ngay sau khi vừa điều trị khỏi.

Chủ động phòng bệnh

Theo các bác sĩ, mùa lạnh luôn là thời điểm nhạy cảm của đường hô hấp, người dân cần hiểu đúng cơ chế bệnh, chủ động phòng ngừa... để giảm nguy cơ biến chứng. Trời lạnh, hanh khô làm sức đề kháng giảm, bệnh tim mạch, hô hấp dễ tái phát. Để giữ sức khỏe, trước hết cần uống đủ nước ấm, chia nhiều lần trong ngày, giúp duy trì tuần hoàn và trao đổi chất. Giữ ấm cơ thể, đặc biệt đầu, tay, chân, eo lưng, kết hợp tắm nắng cho lưng 20-30 phút để bổ sung dương khí. Thực hiện day bấm huyệt dũng tuyền, quan nguyên, tam âm giao và xoa bóp tai, eo lưng giúp lưu thông khí huyết, tăng sức đề kháng.

Các biện pháp khác bao gồm ngâm chân nước ấm trước khi ngủ, ngủ đủ giấc (đi ngủ trước 22 giờ). Chế độ ăn mùa đông nên ưu tiên thực phẩm bồi bổ thận như óc chó, thịt cừu, táo tàu, đậu phộng, canh nóng với thảo dược. Cuối cùng, duy trì tâm trạng tích cực, bình tĩnh cũng là yếu tố quan trọng. Tham gia các hoạt động xã hội, nghe nhạc, đọc sách giúp giảm căng thẳng, phòng trầm cảm mùa đông, đồng thời nâng cao sức khỏe tổng thể.

Người già và trẻ em hạn chế đi ra ngoài trời khi thời tiết quá lạnh và gió mạnh, đặc biệt trong khoảng thời gian từ 21 giờ đến 6 giờ. Khi ra ngoài thì nên trang bị đủ trang phục ấm che chắn được gió lùa như áo khoác, quần dài đủ dày để giữ nhiệt, khăn choàng, mũ, găng tay, tất, khẩu trang... Luôn giữ cơ thể khô ráo, tránh bị ẩm ướt, đặc biệt là vùng cổ, tay, chân mỗi khi ra đường và khi ngủ để hạn chế các bệnh do cảm lạnh. Tránh tiếp xúc với khói thuốc, khói bếp than, không nên uống rượu vì uống rượu càng làm co thắt mạch máu gây tăng huyết áp, có thể dẫn tới đột quỵ, tử vong. Tránh các đồ uống có chứa chất kích thích như cafein. Không nên tắm khuya sau 22 giờ, tắm quá lâu hoặc tắm nơi không kín gió vì dễ bị sốc nhiệt, nguy hiểm đến tính mạng. Sử dụng nước ấm để tắm, vệ sinh thân thể. Trong bữa ăn hằng ngày cần bổ sung đầy đủ 4 nhóm chất cơ bản (tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất).

Đối với người lao động nặng, người cao tuổi, trẻ em cần cung cấp lượng tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin nhiều hơn so với những mùa khác nhằm tăng cường nhiệt lượng cho cơ thể chống rét, đặc biệt là bổ sung vitamin A, C để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Tránh ăn uống đồ lạnh, đồ ăn vừa lấy từ tủ lạnh ra vì dễ làm cơ thể nhiễm lạnh.

Với trẻ nhỏ, phụ huynh cần lưu ý các biện pháp sau: Giữ ấm cổ, ngực, bàn tay, bàn chân; hạn chế để trẻ thay đổi nhiệt độ đột ngột từ ngoài trời vào phòng máy lạnh; không để quạt hoặc máy lạnh thổi trực tiếp vào trẻ; rửa mũi bằng nước muối sinh lý khi trẻ nghẹt mũi; vệ sinh mũi họng thường xuyên, đặc biệt khi trẻ đi học...

HỒNG ĐÀO - HẢI YẾN

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/do-benh-do-thoi-tiet-am-uong-196251210205416838.htm