'Đồ cổ' S-200 của Iran khiến tiêm kích Israel phải dè chừng?

10 giờ trướcBài gốc

Mạng lưới tên lửa "già cỗi"

Sau khi Israel mở màn loạt không kích quy mô lớn vào Iran hôm 13/6, mạng lưới phòng không tầm xa của Iran lập tức được đưa vào tâm điểm chú ý. Bên cạnh Bavar 373 - hệ thống phòng không nội địa được Tehran tuyên bố đã bắn hạ 3 chiếc F-35 Israel, thì một thành tố khác dù già nua nhưng vẫn đóng vai trò chủ lực là S-200D.

Dù được Moskva phát triển từ thời Liên Xô, S-200 vẫn là hệ thống phòng không có tầm bắn xa nhất mà Iran sở hữu, với tầm bắn vượt 300 km và khả năng phát hiện máy bay cỡ lớn từ khoảng cách lên đến 600 km. Đặc biệt, nó có thể theo dõi mục tiêu ở độ cao tới 45.000 mét, tức gần rìa không gian, khiến nó trở thành một vũ khí hiệu quả cho nhiệm vụ đánh chặn tên lửa đạn đạo.

Tên lửa S-200 V-880 trên bệ phóng. (Ảnh: Military Watch)

Điểm đáng nể của S-200 là đạn đánh chặn V-880 cỡ lớn, nặng gần bằng tên lửa Scud, mang đầu đạn trên 200 kg, có thể hạ gục các mục tiêu tốc độ Mach 6 ở độ cao 40.000 mét. Dù yếu tố cơ động là điểm yếu chết người, từng khiến Nga loại bỏ hệ thống này vào cuối thập niên 1990, nhưng Iran lại chọn hướng đi khác đó là cải tiến và duy trì chúng ở quy mô chưa từng có trên thế giới.

Iran nâng cấp S-200

Tướng Farzad Esmayeeli, chỉ huy lực lượng phòng không Khatam Al Anbia, từng tuyên bố rằng Iran đã thành công trong việc "di động hóa" S-200, tức biến hệ thống từ cố định sang bán cơ động. Theo ông, các xe phóng mới cùng hệ thống cảm biến cải tiến đã giúp rút ngắn đáng kể thời gian từ phát hiện đến khai hỏa.

Dù hiệu quả thực tế của quá trình cơ động hóa S-200 vẫn còn là dấu hỏi do đạn V-880 quá lớn và khó vận chuyển, việc Tehran đầu tư vào cảm biến mới và rút ngắn chu trình phản ứng cho thấy họ vẫn đặt niềm tin lớn vào hệ thống này. Bên cạnh đó, các nguồn tin Iran còn khẳng định rằng họ đã phát triển và tích hợp hai dòng đạn đánh chặn nội địa Sayyad 2 và Sayyad 3, được cải tiến từ chính V-880.

Sự đầu tư liên tục cho thấy Tehran xem S-200 không chỉ là một công cụ tạm thời, mà là một phần xương sống trong thế trận phòng không chiều sâu, phối hợp cùng các radar tầm xa như Rezonans-NE, hệ thống Bavar 373, và các tổ hợp cỡ nhỏ khác để tạo ra mạng lưới đa tầng.

F-35i của Israel. (Ảnh: Defence Security Asia)

Khi tiêm kích Israel buộc phải "né đòn từ quá khứ"

Một trong những ưu điểm ít được nhắc tới của S-200 lại chính là nỗi ám ảnh mà nó từng gây ra với Không quân Israel trong quá khứ. Hồi tháng 2/2018, một chiếc F-16I Israel bị bắn hạ sau khi xâm nhập không phận Syria và các nguồn quốc tế lẫn chính Tel Aviv sau đó đều xác nhận tên lửa bắn rơi là S-200.

Kể từ đó, Không quân Israel thường xuyên chọn cách đứng ngoài không phận Syria, dùng tên lửa hành trình như Delilah hoặc tên lửa đạn đạo tầm xa để tập kích từ xa thay vì đưa máy bay tiến sâu vào tầm bắn. Hiện tại, tình huống tại Iran đang phản chiếu gần như y hệt, chỉ có F-35I - dòng tiêm kích tàng hình duy nhất trong biên chế là dám thâm nhập không phận Iran. F-15 và F-16 thì vẫn "đứng ngoài", phóng đạn từ xa.

Điều đó cho thấy, dù đã hơn 40 năm tuổi, S-200 vẫn là một rào cản đáng kể, đặc biệt là khi được phối hợp trong một mạng lưới có chiều sâu, nhiều tầng và có các hệ thống tiên tiến hỗ trợ như Bavar 373 hay radar cảnh giới Rezonans-NE.

Hệ thống phòng không Bavar 373 của Iran. (Ảnh: Army Recognition)

Cỗ máy cũ, chiến lược mới

S-200 không còn là hệ thống phòng không tiên tiến, điều đó không cần bàn cãi. Nhưng trong tay Iran - một quốc gia tối ưu hóa mọi gì mình có - hệ thống cổ này lại đang phát huy hiệu quả bất ngờ. Với tầm bắn khủng, đầu đạn lớn và khả năng đánh mục tiêu ở tầng cao nhất, S-200 đang trở thành một chiếc bẫy vô hình buộc không quân Israel phải suy nghĩ lại cách tiếp cận.

Câu hỏi không phải là S-200 có đủ hiện đại hay không, mà là liệu mạng lưới này có đủ sức câu giờ, giữ vững lãnh thổ trong khi các lực lượng phòng không khác tung ra đòn quyết định hay không. Trong cuộc chiến nơi yếu tố kinh tế, công nghệ và chiến thuật đan xen, đôi khi một “di sản của quá khứ” lại chính là lá chắn hữu hiệu nhất cho hiện tại.

Lê Hưng (Military Watch)

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/do-co-s-200-cua-iran-khien-tiem-kich-israel-phai-de-chung-ar950120.html