Trong lần thứ 5 kiểm tra hiện trường dự án sân bay Long Thành, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai triển khai quy hoạch phát triển Long Thành thành đô thị sân bay để phát huy hệ sinh thái quanh sân bay.
Theo kế hoạch, đô thị sân bay Long Thành sẽ được xây dựng theo mô hình kết hợp giữa sân bay và các khu chức năng như thương mại, giải trí và công nghiệp. Đây không chỉ là nơi phục vụ các chuyến bay mà còn được định hướng trở thành trung tâm kinh tế sôi động, mở ra cơ hội việc làm và thu hút đầu tư trong và ngoài nước.
Sở Xây dựng Đồng Nai cũng đã tổ chức cuộc thi ý tưởng quy hoạch đô thị sân bay vào năm ngoái, với sự tham gia của 11 đơn vị. Trong đó, phương án của liên danh Viện Kiến trúc Quốc gia - Công ty Nihon Sekkei (Nhật Bản) - CTCP Tư vấn Công nghệ, Thiết bị và Kiểm định Xây dựng Coninco (VIAR-NS-Coninco) đã giành giải nhất. Kết quả này hiện được trình lên UBND tỉnh để phê duyệt.
Vị trí không kém cạnh các đô thị sân bay khác trên thế giới
Chia sẻ với Tri Thức - Znews, ông Đinh Minh Tuấn - Giám đốc Batdongsan.com.vn - cho biết các đô thị sân bay quốc tế thường phát triển dựa trên sự kết hợp giữa sân bay, cảng biển và hệ thống đô thị xung quanh.
Một ví dụ tiêu biểu là Incheon (Hàn Quốc), nơi sân bay quốc tế được kết nối trực tiếp với cảng biển lớn và nằm gần siêu đô thị Seoul. Tương tự, các mô hình sân bay Suvarnabhumi (Thái Lan) và Changi (Singapore) cũng tận dụng lợi thế vị trí địa lý để phát triển trung tâm vận chuyển hàng hóa, hành khách quốc tế và các dịch vụ thương mại, logistics hiện đại.
Theo ông Tuấn, Long Thành có lợi thế nổi bật hơn so với các sân bay trong khu vực nhờ vị trí chiến lược thuộc tam giác kinh tế trọng điểm phía Nam gồm TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Trong đó, Bà Rịa - Vũng Tàu tập trung vận chuyển hàng hóa nặng qua cảng biển, còn Long Thành sẽ là trung tâm vận chuyển hàng hóa nhẹ qua đường hàng không.
Ông David Jackson, Tổng giám đốc Avison Young Việt Nam, nhấn mạnh Long Thành còn được hỗ trợ bởi hệ thống hạ tầng giao thông đồng bộ như cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, Biên Hòa - Vũng Tàu và các đường Vành đai 3, 4. Ngoài ra, cảng Phước An cũng góp phần tăng cường kết nối nội vùng và liên vùng, mở rộng cơ hội giao thương.
Bên cạnh vị trí địa lý, chuyên gia tại Avison Young nhận định khu vực này còn có quỹ đất dồi dào, đáp ứng tốt yêu cầu phát triển đô thị sân bay theo từng giai đoạn.
Đồng thời, Long Thành còn đủ khả năng mở rộng các khu đô thị, công nghiệp và dịch vụ hiện đại. Đặc biệt, với 15 khu công nghiệp đang hoạt động và nhiều dự án đô thị vệ tinh, Long Thành có tiềm năng lớn trong việc thu hút đầu tư và dân cư, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Long Thành có 15 khu công nghiệp đang hoạt động và nhiều dự án đô thị vệ tinh. Ảnh: Quỳnh Danh.
Đánh giá về tiềm năng trong tương lai, bà Trang Bùi, Tổng giám đốc Cushman & Wakefield Việt Nam nhận định khi sân bay quốc tế Long Thành hoàn thiện, cùng với các tuyến giao thông chiến lược như đường bộ, đường sắt, đường thủy, khu vực này sẽ trở thành một trong những sân bay lớn nhất và hiện đại nhất Đông Nam Á.
Bên cạnh đó, bà nhìn nhận Đồng Nai còn có lượng dân cư đông đúc, trẻ và giàu tay nghề lao động, cùng với các khu công nghiệp đã hình thành từ khá sớm sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển.
Bổ sung thêm, ông Đinh Minh Tuấn đặc biệt nhấn mạnh Long Thành có lợi thế lớn khi gần các cảng biển lớn, cho phép kết hợp vận chuyển hàng hóa đường không và đường biển. Đây là yếu tố cốt lõi để xây dựng một trung tâm logistics toàn diện.
"Sân bay Changi cũng phải thêm cảng biển, sân bay ở Hà Lan cũng có mô hình vành đai cao tốc có cảng biển, Incheon của Hàn Quốc cũng có vành đai cảng biển có một sân bay quốc tế. Đó là những ưu điểm mà Long Thành đều có, đủ để khiến cho mình hình đô thị sân bay theo định hướng là khu vực Long Thành và một phần Nhơn Trạch", ông Tuấn dẫn chứng.
Nhiều thách thức cho địa phương
Dù có nhiều lợi thế, việc phát triển Long Thành thành một đô thị sân bay hiện đại không tránh khỏi những thách thức lớn.
Ông David Jackson nhận định Việt Nam chưa có tiền lệ về một đô thị sân bay được quy hoạch bài bản. Điều này đặt ra áp lực lớn về kinh nghiệm triển khai và khả năng phối hợp giữa các bên liên quan.
Theo ông, việc xây dựng một đô thị sân bay đòi hỏi tầm nhìn chiến lược dài hạn, cùng với sự hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp tư nhân, giới nghiên cứu và các khu vực liên quan.
"Đồng thời, số lượng các mô hình đô thị sân bay thành công không nhiều và những mô hình này thường đối mặt với những thách thức về chi phí nhiên liệu, tác động môi trường, cùng các vấn đề phát sinh khác. Do đó, cần có kế hoạch chi tiết và những tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo phát triển bền vững trong dài hạn", ông nói với Tri Thức - Znews.
Trong ảnh là đại công trường dự án sân bay Long Thành đang được xây dựng khẩn trương. Ảnh: Quỳnh Danh.
Bên cạnh đó, ông Đinh Minh Tuấn cho rằng sự cạnh tranh trực tiếp với các đô thị sân bay lớn trong khu vực như Suvarnabhumi (Thái Lan), Changi (Singapore) và Incheon (Hàn Quốc) cũng là một bài toán khó.
"Điều này đòi hỏi Long Thành không chỉ nâng cao năng lực vận hành mà còn phải tạo ra các dịch vụ chất lượng vượt trội, thu hút đầu tư mạnh mẽ để giữ vững lợi thế cạnh tranh", ông bổ sung.
Đồng thời, để phát triển đô thị sân bay, ông cho rằng địa phương cần phân khu chức năng rõ ràng, từ logistics, thương mại, đến khu dân cư. Trong khi đó, công tác giải phóng mặt bằng và tái định cư vẫn còn manh mún, gây chậm trễ tiến độ dự án.
Do vậy, ông nhấn mạnh quy hoạch cần được thực hiện một cách bài bản, chiến lược, đảm bảo tạo động lực phát triển bền vững.
Ngoài ra, việc thu hút đầu tư trong giai đoạn đầu cũng là một trở ngại đáng kể. Nếu không có các nhà đầu tư lớn, việc xây dựng các dịch vụ bổ trợ như kho bãi, khu công nghiệp hay khu dân cư sẽ bị trì trệ, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thu hút dân cư và thúc đẩy phát triển kinh tế.
Liên Phạm