Đồ uống có đường, bao nhiêu là đủ?

6 giờ trướcBài gốc

Uống bao nhiêu nước ngọt, đồ uống có đường là an toàn? Ảnh minh họa: IT

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nhóm đồ uống có đường (sugar-sweetened beverages – SSB) bao gồm nước ngọt có ga, trà sữa, nước tăng lực, nước trái cây đóng chai… là một trong những nguyên nhân trực tiếp gây ra thừa cân, béo phì, tiểu đường tuýp 2 và bệnh tim mạch.

Chẳng hạn, một lon nước ngọt 330ml có thể chứa 35g đường, tương đương 7 thìa cà phê. Khi uống vào, lượng đường này mang năng lượng “rỗng” — tức là nó đem năng lượng nhưng không khiến bạn thấy no, từ đó rất dễ khiến bạn ăn thêm. Uống thường xuyên, cơ thể dần trở nên kháng insulin — tức không điều hòa tốt đường huyết — và cuối cùng là rơi vào vùng bệnh lý.

Cái đáng sợ hơn là đường trong nước ngọt (phần lớn là fructose) có xu hướng chuyển hóa thành mỡ, tích tụ quanh gan, bụng, tim – nổi bật là mỡ nội tạng, nguy cơ cao với gan nhiễm mỡ, xơ vữa mạch, rối loạn lipid. Số liệu Bộ Y tế cho thấy tỉ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ em thành thị Việt Nam năm 2024 đã vượt 20%. Bình quân mỗi người Việt tiêu thụ 46,5 lít nước ngọt/năm, gấp đôi một thập kỷ trước.

Đồ uống có đường - bao nhiêu là đủ?

WHO khuyến cáo không vượt quá 25g đường/ngày. Điều đó đồng nghĩa người trưởng thành khỏe mạnh chỉ nên uống tối đa nửa lon nước ngọt mỗi ngày – và không nên duy trì thường xuyên. Trẻ em và thanh thiếu niên cần hạn chế tối đa để tránh hình thành thói quen nguy hại.

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, hiện không có mức an toàn tuyệt đối nào cho nước ngọt. Nếu buộc phải dùng, hãy giới hạn ở mức tối thiểu và ưu tiên nước lọc, sữa không đường, nước ép tươi.

Theo Luật An toàn thực phẩm, các loại đồ uống có đường phải ghi rõ thành phần dinh dưỡng, song thực tế vẫn có sản phẩm ghi nhãn thiếu minh bạch. Người tiêu dùng khó kiểm soát lượng đường thực nạp.

Năm 2022, Bộ Tài chính đề xuất áp thuế tiêu thụ đặc biệt với nước ngọt. Tuy nhiên, chính sách đến nay chưa được triển khai rộng rãi. Các chuyên gia cảnh báo, việc chậm áp thuế khiến trẻ em và thanh thiếu niên Việt Nam tiếp tục “chìm” trong nguy cơ từ nước ngọt.

Trong khi đó, nhiều quốc gia đã hành động mạnh mẽ về việc giảm đường trong thực đơn người dân. Tại Mexico năm 2014 đã áp dụng chính sách đánh thuế 10% lên đồ uống có đường, điều này giúp giảm tiêu thụ 7,6% chỉ sau hai năm. Tại Anh quốc, từ năm 2018, quốc gia đã áp thuế “đường” buộc các hãng giảm hàm lượng đường để giữ giá cạnh tranh.

Một số ý kiến cho rằng không thể “đổ tội” hoàn toàn cho nước ngọt. Béo phì còn đến từ lối sống ít vận động, ăn nhiều đồ chiên rán, thức ăn nhanh. Đồ uống có đường cũng mang tính xã hội – xuất hiện trong tiệc tùng, giao lưu.

Vấn đề không nằm ở cấm tuyệt đối, mà ở tiêu dùng có kiểm soát. Giống như rượu bia, nhà nước không cấm, nhưng cần siết chặt quảng cáo, áp thuế, yêu cầu cảnh báo sức khỏe.

Có nên “cấm” hẳn đồ uống có đường?

Có người nói: “Đừng bắt tội nước ngọt một mình!” Quả thật, béo phì không chỉ từ đồ uống, mà còn từ thức ăn nhanh, lối sống ít vận động. Hơn nữa, trong tiệc tùng, giao lưu, người ta vẫn muốn “cái gì đó ngọt ngào”.

Theo chuyên gia, thực ra, đường là nguồn cung cấp năng lượng quan trọng cho cơ thể, giúp não bộ và cơ bắp hoạt động hiệu quả. Vấn đề không nằm ở việc loại bỏ hoàn toàn đường, mà là chọn đúng loại và kiểm soát liều lượng. Đường tự nhiên có trong trái cây tươi, rau củ hay sữa cung cấp thêm vitamin, chất xơ và khoáng chất có lợi.

Ngược lại, đường tinh luyện trong nước ngọt, bánh kẹo hay trà sữa lại chỉ mang năng lượng “rỗng”, không hỗ trợ dinh dưỡng, dễ gây rối loạn chuyển hóa. Vì vậy, thay vì kiêng tuyệt đối, hãy ưu tiên nguồn đường tự nhiên, hạn chế tối đa đồ uống chế biến sẵn.

Vấn đề không phải là cấm, mà là tiêu dùng có kiểm soát. Như cách đối với rượu bia: không cấm, nhưng có luật, quảng cáo hạn chế, thuế để điều tiết. Vì nếu một sản phẩm có thể gây hại khi dùng quá mức, không thể để nó tự do “bung lụa”.

Một xã hội khỏe mạnh đòi hỏi ý thức tiêu dùng đúng đắn từ mỗi cá nhân và hành lang pháp lý chặt chẽ từ phía quản lý. Nếu không hành động ngay, chúng ta sẽ phải trả giá đắt khi thế hệ trẻ đối mặt với làn sóng béo phì và bệnh mạn tính.

Quang Minh

Nguồn Công dân & Khuyến học : https://congdankhuyenhoc.vn/do-uong-co-duong-bao-nhieu-la-du-179250928095934708.htm