Từ ngày 30/11/2025, Nghị định 274/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, quy định chi tiết về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp. Một điểm mới đáng chú ý là nghị định đã làm rõ 4 trường hợp đặc biệt không bị coi là hành vi trốn đóng BHXH bắt buộc và bảo hiểm thất nghiệp, nhằm bảo đảm tính nhân văn và phù hợp với thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp.
Thứ nhất, doanh nghiệp sẽ không bị coi là trốn đóng BHXH bắt buộc nếu việc chậm đóng phát sinh do thiên tai nghiêm trọng. Các tình huống bao gồm bão, lũ, ngập lụt, động đất, hỏa hoạn lớn, hạn hán kéo dài hoặc các loại thiên tai khác gây ảnh hưởng trực tiếp, nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh. Khi đó, việc chậm đóng được xem là khách quan, nằm ngoài khả năng kiểm soát của người sử dụng lao động.
Thành phố Huế ngập trong biển nước
Thứ hai, nghị định cũng miễn xử lý vi phạm trong trường hợp doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh nguy hiểm do cơ quan có thẩm quyền công bố. Nếu dịch bệnh khiến hoạt động sản xuất, kinh doanh bị gián đoạn, doanh thu sụt giảm nghiêm trọng và ảnh hưởng tới khả năng tài chính, thì việc chậm đóng BHXH trong giai đoạn này sẽ không bị xem là hành vi trốn đóng.
Thứ ba, khi Nhà nước ban bố tình trạng khẩn cấp, khiến doanh nghiệp phải tạm ngừng hoặc đình trệ hoạt động, việc chậm nộp BHXH bắt buộc cũng được xem xét và không bị xử lý vi phạm. Quy định này nhằm bảo đảm quyền lợi của doanh nghiệp trong bối cảnh bất khả kháng, đồng thời duy trì sự linh hoạt trong quản lý hành chính.
Thứ tư, Nghị định 274/2025/NĐ-CP còn mở rộng phạm vi áp dụng đối với các sự kiện bất khả kháng khác theo quy định của Bộ luật Dân sự. Đây là các biến cố khách quan, không thể lường trước và không thể khắc phục được dù người sử dụng lao động đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép.
Đáng chú ý, để được xem xét miễn xử lý vi phạm trong các trường hợp này, người sử dụng lao động phải báo cáo rõ nguyên nhân chậm đóng BHXH. Theo điểm g khoản 1 Điều 3 của Nghị định, hồ sơ chứng minh lý do bất khả kháng phải được gửi trước ngày 25 của tháng có văn bản đôn đốc từ cơ quan BHXH. Việc tuân thủ đúng quy trình và thời hạn này là điều kiện bắt buộc để được xem xét miễn trách nhiệm.
Lệ Giang