Toàn cảnh tọa đàm. Ảnh: Nghiêm Lan
Chia sẻ tại tọa đàm “Kết quả bộ chỉ số FTA Index năm đầu tiên – Những vấn đề đặt ra”, do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 3-10, PGS.TS. Đào Ngọc Tiến, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương, cho biết khi khảo sát, phân tích dữ liệu để xây dựng Bộ chỉ số FTA Index, ban soạn thảo nhận thấy cả chính quyền địa phương lẫn doanh nghiệp chưa coi FTA là một chiến lược dài hạn.
Đáng chú ý, các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, chưa chủ động tiếp cận các cơ hội từ các FTA. Có địa phương ra các văn bản về FTA, còn việc triển khai như thế nào là chuyện của doanh nghiệp, dẫn đến các doanh nghiệp thậm chí còn không biết đến sự tồn tại của các FTA.
Ở góc nhìn khác, ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) chỉ rõ, hầu như không có doanh nghiệp nào lập riêng một bộ phận pháp lý hoặc thuê tư vấn chuyên về FTA.
Nhân lực triển khai tại nhiều tỉnh, thành phố còn mỏng, trong khi các chính sách hỗ trợ của địa phương thiếu đồng đều, có nơi làm tốt, nhưng không ít nơi chỉ dừng ở hình thức. Trên thực tế, phần lớn doanh nghiệp vẫn tập trung vào thị trường truyền thống, còn những thị trường mới chưa được khai thác đúng mức.
Ông Ngô Chung Khanh chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: N.L
Ông Khanh dẫn chứng, EU mỗi năm nhập khẩu hơn 1.000 tỷ USD hàng hóa, song tỷ trọng hàng Việt mới chiếm chưa đến 2%. Trong khi đó, EVFTA đã bước sang năm thứ 5, chỉ còn hai năm nữa là nhiều mặt hàng của Việt Nam sẽ được hưởng thuế suất 0%. “Nếu doanh nghiệp không nhanh chóng nắm bắt, chúng ta sẽ bỏ lỡ thời cơ vàng để bứt phá xuất khẩu”, ông Khanh cảnh báo.
Điểm sáng là sau khi Bộ chỉ số FTA Index được công bố hồi tháng 3-2025, nhiều tỉnh, thành phố đã thay đổi cách tiếp cận, xây dựng kế hoạch cụ thể, tăng cường hỗ trợ thực chất cho doanh nghiệp.
Dù vậy, yếu tố then chốt vẫn nằm ở sự chuyển biến nội tại của doanh nghiệp với tâm thế chủ động hội nhập, đa dạng hóa thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm, tuân thủ chuẩn mực quốc tế và xây dựng thương hiệu bền vững.
"Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, chúng ta không thể phụ thuộc vào một thị trường. Doanh nghiệp cần khẩn trương chuyển hướng sang EU, Anh, Canada, Mexico để biến cơ hội từ FTA thành lợi thế cạnh tranh dài hạn", ông Khanh nêu.
Lam Giang