Rào cản vốn và chính sách
Tại tọa đàm "Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: bài toán đầu tư bền vững cho doanh nghiệp” diễn ra chiều 2/10 tại Hà Nội, PGS, TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị khẳng định, sử dụng năng lượng tiết kiệm không chỉ là điều kiện quan trọng để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia mà còn là chìa khóa để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững.
“Đối với cộng đồng doanh nghiệp, tiết kiệm năng lượng không chỉ là trách nhiệm xã hội, mà còn là bài toán đầu tư chiến lược, mang tính sống còn trong bối cảnh kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và hội nhập quốc tế sâu rộng”, ông Lợi nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Vân - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp hỗ trợ TP Hà Nội (HANSIBA) cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu đối mặt với biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên, việc sử dụng năng lượng hiệu quả đã trở thành ưu tiên hàng đầu. Lợi ích cốt lõi của doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chính là từ tiết kiệm năng lượng, giúp giảm chi phí vận hành và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Tuy nhận thức rõ tầm quan trọng, nhưng trên thực tế, con đường đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng của doanh nghiệp vẫn còn nhiều trở ngại.
Chia sẻ từ thực tế của hơn 300 thành viên HANSIBA, ông Nguyễn Vân cho biết, nhiều doanh nghiệp phải chi trả hàng tỷ đồng tiền điện mỗi tháng. Mặc dù rất quan tâm đến các chính sách tiết kiệm năng lượng, họ vẫn đối mặt với 4 khó khăn chính. Đó là thay đổi ý thức, hành vi sử dụng năng lượng; chi phí đầu tư đổi mới dây chuyền, công nghệ hiện đại quá lớn; nguồn nhân lực chưa đồng đều, hạn chế trong việc tiếp cận công nghệ mới; cơ chế, chính sách khuyến khích còn trong quá trình hoàn thiện.
Các diễn giả tham gia tọa đàm "Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: bài toán đầu tư bền vững cho doanh nghiệp”.
Đánh giá về rào cản lớn nhất, theo ông Vân, chính là chi phí đầu tư ban đầu. “Điểm mấu chốt bây giờ là các doanh nghiệp vừa và nhỏ muốn tiết kiệm, nhưng chi ban đầu cho đổi mới sáng tạo vẫn còn hạn chế…”, ông Vân nêu.
Bên cạnh đó, sự minh bạch và rõ ràng trong khung pháp lý cũng là yếu tố then chốt. Nếu nhà đầu tư không nắm được một khung pháp lý rõ ràng về kế hoạch sản xuất, chi phí đầu vào, đầu ra thì họ sẽ không thể yên tâm tham gia.
Phó Trưởng Ban Quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp (KCN) TP Hà Nội Trần Anh Tuấn đánh giá, phần lớn doanh nghiệp trong các khu công nghiệp hiện đã nhận thức rõ tầm quan trọng của tiết kiệm năng lượng. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn đáp ứng những yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế về tiêu chuẩn xanh và phát triển bền vững.
Tuy vậy, nhiều doanh nghiệp trong các KCN vẫn gặp không ít khó khăn khi triển khai giải pháp tiết kiệm năng lượng. Vấn đề lớn nhất là chi phí đầu tư ban đầu thường khá cao, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong khi nguồn vốn dành cho đổi mới công nghệ còn hạn chế. Không ít dây chuyền sản xuất cũ kỹ, tiêu hao nhiều năng lượng nhưng việc thay thế hoặc cải tạo gặp trở ngại do chi phí quá lớn. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp chưa có đội ngũ chuyên gia kỹ thuật đủ năng lực để tiếp cận và triển khai các giải pháp tiên tiến.
Cần chính sách hỗ trợ rõ ràng
Theo ông Trần Anh Tuấn, nhiều doanh nghiệp tại KCN đã đề xuất những kiến nghị cụ thể để thúc đẩy quá trình này. Họ mong muốn thủ tục tiếp cận vốn tín dụng xanh được đơn giản hóa, chính sách hỗ trợ đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa được rõ ràng, đồng thời tăng cường hoạt động kiểm toán năng lượng để có định hướng phù hợp.
Một số doanh nghiệp còn đề nghị xây dựng mô hình khu công nghiệp sinh thái, nơi các đơn vị liên kết để tái sử dụng phụ phẩm và tối ưu chuỗi năng lượng.
Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Cù Huy Quang - Trưởng phòng Hiệu quả năng lượng và Chuyển đổi xanh, Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) cho biết, để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, Bộ đang phối hợp với các tổ chức tài chính để xây dựng các cơ chế giảm rủi ro.
Trong đó có cơ chế bảo lãnh tín dụng cho các dự án tiết kiệm năng lượng, đặc biệt ưu tiên doanh nghiệp nhỏ và vừa. Hỗ trợ lãi suất hoặc ưu đãi vay vốn từ các quỹ phát triển xanh, quỹ bảo vệ môi trường. Thúc đẩy mô hình ESCO (công ty dịch vụ năng lượng), giúp doanh nghiệp không phải bỏ vốn ban đầu mà trả dần chi phí từ chính khoản tiền tiết kiệm được. Cùng đó là các chính sách ưu đãi thuế, khấu hao nhanh đối với thiết bị, công nghệ tiết kiệm năng lượng.
Ông Quang thông tin thêm, Bộ Công Thương đang làm việc chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Thế giới và các tổ chức tài chính quốc tế để xây dựng gói tín dụng xanh, đồng thời kết nối với chính quyền địa phương để thí điểm các mô hình hỗ trợ.
Tại tọa đàm, các ý kiến đều đồng thuận rằng chuyển đổi năng lượng là một quá trình chiến lược, đòi hỏi sự chung tay của cả hệ thống.
"Chúng tôi mong rằng tọa đàm sẽ lan tỏa thành hành động cụ thể - góp phần tạo nên một cộng đồng doanh nghiệp chủ động, hiệu quả và đồng hành cùng mục tiêu phát triển năng lượng bền vững của đất nước", ông Nguyễn Vân - Phó Chủ tịch HANSIBA bày tỏ.
Minh Thu