Doanh nghiệp kỳ vọng gì về cơ chế chỉ định thầu các dự án lớn?

2 giờ trướcBài gốc

Ban hành cơ chế, chính sách đặc thù

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) cho biết, hội thảo được tổ chức dưới sự thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về cụ thể hóa các cơ chế đặc thù, đặc biệt được áp dụng cho một số dự án công trình trọng điểm quốc gia; để góp ý kiến đối với dự thảo Nghị định của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định Quy định chi tiết về lựa chọn nhà thầu và biện pháp thi hành Luật Đấu thầu.

Từ hội thảo, ông Hiệp cho biết, Hiệp hội sẽ tổng hợp ý kiến đóng góp và kiến nghị với Thủ tướng việc áp dụng cơ chế chỉ định thầu xây lắp và quy trình, thủ tục thực hiện đối với một số dự án công trình trọng điểm quốc gia.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC).

Trình bày tham luận tại hội thảo, ông Nguyễn Bắc Thủy, Trưởng phòng Phòng Kinh tế và hợp đồng xây dựng, Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng, Bộ Xây dựng nhận định, Việt Nam đang và tới đây sẽ triển khai nhiều dự án trọng điểm quy mô lớn, siêu lớn, một số dự án lần đầu tiên được thực hiện tại nước ta như đường sắt tốc độ cao, điện hạt nhân… Xây dựng hạ tầng cũng là 1 trong 3 đột phá chiến lược trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc như Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã chỉ ra.

Ông Thủy nhận định, thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế chính sách đặc thù nhằm đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian thực hiện dự án, đẩy mạnh xây dựng các dự án trọng điểm quốc gia bằng chính nội lực trong nước, sớm đưa công trình vào khai thác, đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước.

Theo đó, có thể kể tới một số cơ chế đặc thù, đặc biệt như: Nhóm cơ chế trình tự, thủ tục liên quan đến lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án, thiết kế không cần chủ trương đầu tư; phân chia dự án thành phần; triển khai song song theo triết lý "vừa chạy, vừa xếp hàng"…

Đối với nhóm các cơ chế liên quan đến vốn, có thể phát hành trái phiếu, nguồn tăng thu, tiết kiệm để bổ sung vốn hằng năm, nếu ngân sách Nhà nước không đáp ứng tiến độ; Huy động ODA không phải lập đề xuất dự án; Cho phép áp dụng các quy định của nhà tài trợ; Được bố trí qua vốn qua các kỳ đầu tư trung hạn, không giới hạn phần vốn chuyển tiếp, không phải thẩm định khả năng cân đối vốn…

Bên cạnh đó, các cơ chế về quy hoạch, kiến trúc, đất đai; Khai thác khoáng sản nhóm IV, làm vật liệu thông thường, bãi đổ thải; Cơ chế về lựa chọn nhà thầu và các công tác thiết kế, quản lý chi phí đầu tư, hợp đồng xây dựng… cũng có nhiều điểm mới. Việc quản lý chi phí đầu tư xây dựng theo cơ chế đặc thù, quản lý hợp đồng xây dựng cũng có một số thay đổi, điều chỉnh tích cực.

Ông Thủy nhấn mạnh: Các dự án trọng điểm thường có quy mô rất lớn đến siêu lớn, kỹ thuật phức tạp, đa dạng về lĩnh vực ngành nghề. Để thực hiện một gói thầu, thường phải có sự tham gia của 1 tổ hợp nhà thầu/liên danh các nhà thầu, vì vậy nội dung hợp đồng, ngoài yêu cầu như các gói thầu thông thường, vấn đề về xử lý giao diện, phân định trách nhiệm và nghĩa vụ của các chủ thể cần phải quan tâm đặc biệt, làm rõ".

Chỉ định thầu có ưu và nhược điểm gì?

Cơ chế chỉ định thầu trong dự án xây lắp quy mô lớn, trọng điểm quốc gia được nhiều doanh nghiệp xây dựng quan tâm.

Là doanh nghiệp quốc phòng an ninh, 100% vốn Nhà nước trực thuộc Bộ Quốc phòng, chuyên thi công xây lắp công trình, những năm qua, Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn đã tham gia đấu thầu và được chỉ định thầu thi công nhiều gói thầu, dự án trọng điểm quốc gia.

Đại diện Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn cho rằng: Trường hợp yêu cầu tiến độ cấp bách, chỉ định thầu giúp khởi công và triển khai nhanh, tránh mất thời gian tổ chức đấu thầu rộng rãi. Với dự án đặc thù, yêu cầu kỹ thuật hoặc bảo mật cao; việc chỉ định nhà thầu giúp chọn nhà thầu có kinh nghiệm chuyên sâu, từng tham gia dự án tương tự, giúp giảm thiểu rủi ro kỹ thuật và bảo mật thông tin, đặc biệt là dự án an ninh quốc phòng. Bên cạnh đó, tạo khả năng kiểm soát trách nhiệm và hiệu quả quản lý hợp đồng.

Tuy nhiên, theo đại diện Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn, cơ chế chỉ định thầu trong dự án xây lắp quy mô lớn trọng điểm quốc gia vẫn tồn tại nhiều hạn chế, rủi ro.

Thứ nhất, nếu không có cơ chế chứng minh, kiểm soát chặt chẽ, chỉ định thầu dễ tạo kẽ hở cho tiêu cực, thiếu minh bạch hoặc bị lạm dụng để tránh đấu thầu cạnh tranh.

Thứ hai, chỉ định thầu có thể dẫn đến chi phí cao hơn so với đấu thầu cạnh tranh. Việc không tổ chức đấu thầu cạnh tranh có thể khiến chi phí hợp đồng cao hơn so với giá thị trường, giảm cơ hội cho nhà thầu khác cải tiến giải pháp, giảm giá.

Thứ ba, nếu hồ sơ, tiêu chí đánh giá không rõ ràng, thiếu chặt chẽ, nhà thầu được chỉ định có thể không đáp ứng được khối lượng hay chất lượng công việc khi triển khai dự án quy mô lớn. Ngoài ra, quy trình chỉ định thầu không minh bạch có thể dẫn đến khiếu nại, kiện tụng, gây chậm trễ dự án và tổn thất uy tín.

Cần cơ chế đặc thù đánh giá năng lực nhà thầu

Đề xuất, kiến nghị tại hội thảo, đại diện Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn nhận định, các công trình trọng điểm quốc gia có quy mô lớn, yêu cầu kỹ thuật phức tạp, tổ chức thi công khó khăn. Khi xác định được nguồn vốn để phê duyệt chủ trương đầu tư dự án, phải triển khai nhiều bước, từ khảo sát, lập dự án đầu tư, đánh giá tác động môi trường, thiết kế kỹ thuật, dự toán… mất từ 12-18 tháng.

Qua rà soát, so sánh giữa hình thức đấu thầu rộng rãi và hình thức chỉ định thầu, có thể rút ngắn thời gian lựa chọn nhà thầu khoảng 9 tháng. Vì vậy, doanh nghiệp kiến nghị Quốc hội, Chính phủ tiếp tục có chính sách ưu tiên và cơ chế đặc thù theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022, Nghị quyết số 106/2023/QH15 ngày 28/11/2023, để áp dụng kịp thời, linh hoạt, nhưng vẫn bảo đảm minh bạch và hiệu quả dự án.

Đối với một số dự án, công trình trọng điểm quốc gia thuộc lĩnh vực mới như đường sắt tốc độ cao, điện gió ngoài khơi, điện hạt nhân…hầu hết các nhà thầu trong nước không đáp ứng về điều kiện kinh nghiệm hợp đồng. Kiến nghị Chính phủ xem xét có cơ chế chỉ định thầu cho các doanh nghiệp trong nước được tham gia thực hiện, trong đó ưu tiên các doanh nghiệp lớn trong nước và doanh nghiệp quân đội đã tham gia các gói thầu dự án quy mô lớn trọng điểm quốc gia mà hoàn thành vượt tiến độ yêu cầu.

Đại diện Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn cũng kiến nghị Chính phủ xem xét chỉ đạo các cơ quan kiểm tra, giám sát đồng hành cùng dự án từ khi lập hồ sơ dự án đến khi kết thúc, thanh quyết toán xong công trình.

Trên thực tế, khi chỉ định thầu, nhiều chủ đầu tư áp dụng đơn giá tạm tính, hoặc chậm phê duyệt giá vật liệu đặc thù đã ảnh hưởng lớn tới công tác nghiệm thu, thanh toán, quyết toán công trình, công tác đảm bảo vốn và công tác hạch toán của nhà thầu.

Tại hội thảo, ông Hoàng Thiệu Bảo, đại diện Tổng công ty CP Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (VINACONEX) đề xuất ban hành tiêu chuẩn đánh giá năng lực, kinh nghiệm liên danh nhà thầu và yêu cầu với nội dung thỏa thuận liên danh.

Đối với một số loại dự án quy mô lớn, yêu cầu kỹ thuật phức tạp hoặc chưa từng được thực hiện tại Việt Nam như đường sắt tốc độ cao, nhà máy điện hạt nhân, hạ tầng ngầm đô thị lớn... cần có cơ chế đặc thù trong đánh giá năng lực của nhà thầu, đặc biệt là nhà thầu trong nước. Các nhà thầu nội địa chưa có kinh nghiệm thực tế tương tự, nên việc áp dụng cứng nhắc tiêu chí về kinh nghiệm sẽ khiến họ không có cơ hội tham gia.

Đại diện VINACONEX đề xuất cho phép đánh giá năng lực theo nguyên tắc tiệm cận và tương đương, tức là xét tới các công trình có độ phức tạp tương đương trong phân khúc năng lực tương ứng; Khuyến khích các hình thức liên danh giữa nhà thầu trong nước và nhà thầu quốc tế nhằm tiếp thu công nghệ, kinh nghiệm, đồng thời phát triển năng lực nhà thầu nội.

Trang Lê

Nguyễn Linh

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/doanh-nghiep-ky-vong-gi-ve-co-che-chi-dinh-thau-cac-du-an-lon-19225082213520281.htm