Doanh nghiệp "tự bơi" trên biển lớn
Tại diễn đàn "Thương mại điện tử xuyên biên giới" diễn ra ngày 18/12 tại Hà Nội, ông Nguyễn Xuân Hùng - Ủy viên Ban Chấp hành, Trưởng ban Logistics cho Thương mại điện tử của Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) cho biết, quy mô thị trường thương mại điện tử (TMĐT) toàn cầu hiện đạt 550 tỷ USD và dự kiến sẽ chạm ngưỡng 2.000 tỷ USD vào năm 2034. Đây là "mỏ vàng" cho lĩnh vực xuất khẩu trực tuyến của Việt Nam.
Tuy nhiên theo ông Hùng, đi kèm với cơ hội là bài toán nan giải về chi phí logistics. Các doanh nghiệp logistics toàn cầu đang rất quan tâm đến mảng xuất khẩu qua TMĐT và đưa ra hướng giải pháp cụ thể để tối ưu hóa chi phí và quy trình vận chuyển.
Thứ nhất, tận dụng sự chuyển mình của các hãng hàng không. Hiện nay, nhiều hãng hàng không không chỉ cung cấp kho lưu tạm mà đã phát triển các kho hoàn tất đơn hàng ngay tại sân bay chuyên biệt cho TMĐT xuyên biên giới. Doanh nghiệp có thể tìm đến kênh này bên cạnh các đơn vị logistics truyền thống.
Thứ hai, kết nối thông qua các hiệp hội ngành nghề. VLA đã thành lập Ban Logistics cho TMĐT và đang kết nối với các đơn vị nước ngoài cung cấp giải pháp trọn gói (hoàn tất đơn hàng và giao hàng chặng cuối) dựa trên nền tảng công nghệ tại thị trường Âu - Mỹ.
Các diễn giả tham gia tọa đàm.
Từ góc độ thực chiến, ông Trịnh Hoàng Linh - CEO SkyBros America, đồng thời là Founder & Admin Group Amazon Sellers Vietnam đã chia sẻ những khó khăn mà cộng đồng người bán hàng Việt đang gặp phải.
"Nếu để từng cá nhân, doanh nghiệp nhỏ tự bơi, họ sẽ gặp khó khăn từ việc huy động vốn, tìm kiếm sản phẩm, cho đến các thủ tục hải quan, khai báo thuế... Thậm chí, ngay cả khi đã bán được hàng, rủi ro bị khóa tài khoản trên các sàn quốc tế như Amazon vẫn luôn rình rập, khiến doanh nghiệp đứng trước nguy cơ mất trắng cả gia tài", ông Linh trăn trở.
Ông Linh cũng chỉ ra bất cập trong khâu thanh toán khi các sàn TMĐT quốc tế chưa hỗ trợ trả tiền trực tiếp vào tài khoản ngân hàng doanh nghiệp Việt Nam, buộc người bán phải qua các cổng trung gian với chi phí cao. Ngoài ra, việc thiếu thông tin về đăng ký nhãn hiệu (Trademark), tiêu chuẩn FDA hay bằng sáng chế (Patent) khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ lẻ phải tốn kém chi phí thuê luật sư nước ngoài hoặc bỏ cuộc vì rủi ro pháp lý.
Kiến nghị lập trung tâm hỗ trợ xuất khẩu trực tuyến
Trước thực trạng đó, CEO SkyBros America kiến nghị Bộ Công Thương và các hiệp hội nên xem xét thành lập các trung tâm hỗ trợ xuất khẩu trực tuyến (Hub) tại các thành phố lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ.
Các Hub này sẽ đóng vai trò như một "con thuyền lớn", cung cấp giải pháp toàn diện từ thủ tục ban đầu gồm chuẩn hóa mã vùng trồng, đăng ký FDA, Trademark, Patent... đến hỗ trợ pháp lý khi xảy ra tranh chấp.
"Chúng ta có thể bắt đầu đơn giản bằng việc xây dựng một cổng thông tin trực tuyến (website) cung cấp danh sách các đơn vị uy tín về pháp lý, logistics, kho bãi tại thị trường mục tiêu. Thậm chí, chỉ cần cử nhân viên trực tuyến giải đáp thắc mắc cũng đã giải quyết được rất nhiều vấn đề cho doanh nghiệp", ông Linh đề xuất.
CEO SkyBros America cũng khẳng định cộng đồng doanh nghiệp sẵn sàng chung tay cùng cơ quan nhà nước để hiện thực hóa giải pháp này.
Đồng tình với đề xuất của ông Linh, đại diện một công ty sản xuất may mặc có quy mô nhỏ chia sẻ, ý tưởng thành lập các trung tâm hỗ trợ để giải quyết các thủ tục pháp lý, chứng nhận nguồn gốc xuất xứ cho doanh nghiệp sản xuất Việt là điều cần thiết. Nếu làm được điều này, các doanh nghiệp nhỏ sẽ được hỗ trợ rất nhiều trong hoạt động xuất khẩu.
"Hiện nay, Việt Nam đã sản xuất được nhiều sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường khó tính như Âu, Mỹ... Tuy nhiên, vướng mắc lớn nhất vẫn nằm ở khâu thủ tục và chứng từ", đại diện doanh nghiệp nêu.
Tại sự kiện, một số doanh nghiệp logistics cũng phản ánh về việc thiếu hành lang pháp lý rõ ràng cho hoạt động xuất nhập khẩu trực tuyến, đặc biệt là trong khâu kê khai thuế và minh bạch dòng tiền. Doanh nghiệp mong muốn có những hướng dẫn cụ thể hơn để yên tâm kinh doanh và tuân thủ pháp luật.
Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) khẳng định, trong chiến lược phát triển dịch vụ logistics Thủ tướng ban hành gần đây cũng đặt mục tiêu phát triển một số trung tâm dịch vụ logistics ngang tầm quốc tế. Theo đó, các thành phố lớn như là Hà Nội, Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng sẽ là những trung tâm dịch vụ logistics lớn. Tuy vậy, vẫn cần những mô hình cụ thể hơn.
Hiện nay, các địa phương đang hướng tới mô hình khu thương mại tự do. Thủ tướng đã cho phép thành lập tại Đà Nẵng, Hải Phòng và sắp tới là TP Hồ Chí Minh. Trong các khu này sẽ có các cơ sở xử lý hàng hóa và các Hub, tương tự như ý kiến doanh nghiệp đã nêu.
Bà Nguyễn Thúy Anh - Phó phòng Chuyển đổi số, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, hiện Cục đang phối hợp chặt chẽ với các nền tảng quốc tế lớn tại Việt Nam để triển khai các hoạt động đào tạo và kết nối, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp có nhu cầu xuất khẩu trực tuyến ra thị trường nước ngoài.
Trong giai đoạn 2026 – 2030, theo kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử vừa được ban hành, Cục sẽ đặc biệt chú trọng đến các chương trình đào tạo về tính tuân thủ và các quy định pháp luật liên quan đến thương mại điện tử xuyên biên giới. Mục tiêu là trang bị cho doanh nghiệp Việt Nam những công cụ hữu hiệu và kiến thức pháp lý vững chắc khi tham gia vào thị trường này...
Minh Thu