Doanh nghiệp Việt cần hành động ra sao trước căng thẳng thương mại Mỹ - Trung?

4 giờ trướcBài gốc

Sức ép cạnh tranh với hàng hóa sản xuất trong nước

Từ khi nhậm chức, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký nhiều sắc lệnh hành pháp trên nhiều lĩnh vực trong cả đối nội đối ngoại quan trọng, trong đó Trung Quốc là một trong những đối tác mà chính quyền Trump nhắm tới.

Chính quyền Mỹ đã áp thuế bổ sung 10% đối với hàng Trung Quốc từ ngày 4/2, cùng với thuế 25% lên thép và nhôm từ 4/3, áp dụng chung cho tất cả quốc gia. Ngoài ra, Mỹ siết kiểm soát xuất khẩu công nghệ, hạn chế đầu tư vào công nghệ Trung Quốc và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Đáp lại, Trung Quốc áp thuế trả đũa 10-15% lên than, khí đốt, dầu mỏ, thiết bị nông nghiệp Mỹ, đồng thời hạn chế xuất khẩu nguyên liệu quý hiếm và điều tra Google.

Các nhà phân tích nhận định, biện pháp của Trung Quốc mang tính biểu tượng hơn thực chất. Việc Mỹ áp thuế 10% lần này chủ yếu liên quan đến việc Trung Quốc chưa kiểm soát chất Fentanyl vào Mỹ. Dự báo, Mỹ có thể tiếp tục tăng thuế với hàng Trung Quốc, nhưng thời điểm và quy mô vẫn chưa rõ, có thể được quyết định sau ngày 1/4 khi có báo cáo rà soát chính sách thương mại.

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung tạo thách thức lẫn cơ hội cho Việt Nam.

Theo ông Nông Đức Lai - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc, xung đột giữa các nước lớn sẽ không tránh khỏi tác động đến các nước trên thế giới trong đó có Việt Nam với mức độ và trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Tương tự, những thay đổi chính sách của Trung Quốc cũng tạo nên thách thức lẫn cơ hội đối với Việt Nam khi nước này vừa là đối tác thương mại lớn vừa là láng giềng của Việt Nam.

Trung Quốc là đối tác thương mại quan trọng hàng đầu, thị trường xuất khẩu lớn thứ hai và nguồn cung hàng hóa, đặc biệt nguyên liệu sản xuất lớn nhất của Việt Nam.

Vì vậy, mỗi động thái của nền kinh tế và chính sách liên quan của Trung Quốc đều có ảnh hưởng, tác động một cách nhanh hay chậm với mức độ ít hay nhiều đối với Việt Nam.

Hiện nay, Trung Quốc và Mỹ đều là đối tác thương mại lớn, là thị trường xuất khẩu hàng hóa lớn, quan trọng nhất của Việt Nam. Do đó, cạnh tranh Mỹ - Trung cùng các chính sách thương mại giữa hai nước đều tác động đến thương mại nói riêng và kinh tế Việt Nam nói chung cả tích cực và tiêu cực.

Ở chiều tích cực, Việt Nam đón nhận làn sóng đầu tư từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp Trung Quốc và quốc tế đã tìm cách đa dạng hóa sản xuất để tránh thuế quan từ Mỹ, dẫn đến việc mở rộng đầu tư vào các quốc gia như Việt Nam. Điều này gián tiếp thúc đẩy Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn nhờ chi phí lao động cạnh tranh và vị trí địa lý thuận lợi.

Có cơ hội tham gia vào chuỗi sản xuất. Thu hút đầu tư nước ngoài mở ra cơ hội cho Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất phụ trợ, tạo cơ hội cho doanh nghiệp tham gia vào chuỗi sản xuất, cung ứng, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp nhẹ.

Cạnh tranh Mỹ - Trung cũng thúc đẩy tăng xuất khẩu sang Mỹ. Việt Nam được hưởng lợi từ việc Mỹ giảm nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực dệt may, điện tử, và máy móc. Tuy nhiên, điều này cũng khiến Việt Nam đối mặt với nguy cơ bị Mỹ điều tra chống bán phá giá.

"Đây cũng là cơ hội và động lực để Việt Nam thúc đẩy ba đột phá chiến lược, gồm cải thiện cơ sở hạ tầng, minh bạch hóa thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực", ông Lai nhìn nhận.

Ở chiều ngược lại, khi hàng hóa Trung Quốc bị hạn chế xuất khẩu sang thị trường Mỹ, buộc doanh nghiệp tìm cách xuất khẩu sang các thị trường khác trong đó có Việt Nam, gây sức ép cạnh tranh với hàng hóa sản xuất trong nước của Việt Nam. Đồng thời, hàng hóa Việt Nam sẽ phải cạnh tranh với hàng Trung Quốc tại thị trường này do dư thừa vì hạn chế xuất khẩu.

Bên cạnh đó, trước những tác động từ chính sách thương mại của Mỹ, Trung Quốc sẽ tiếp tục thả đồng Nhân dân tệ mất giá so với USD để thúc đẩy xuất khẩu, như vậy, áp lực hàng hóa Trung Quốc đối với Việt Nam sẽ càng lớn hơn.

Ngoài việc thả nổi đồng NDT để thúc đẩy xuất khẩu, Trung Quốc có thể thông qua các phương thức như thương mại chuyển khẩu, chuyển khâu lắp ráp hàng hóa ra nước ngoài thông qua đầu tư để xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Mỹ và các nước áp thuế cao. Điều này gây rủi ro cho các nước mà Trung Quốc hướng tới đầu tư khi chính quyền Mỹ mạnh tay truy xuất nguồn gốc đối với hàng hóa Trung Quốc.

Khi chuyển hướng và tăng cường xuất khẩu sang các thị trường ngoài Mỹ, EU, các doanh nghiệp Trung Quốc sẽ hạ thấp các tiêu chuẩn hàng hóa theo nhu cầu của thị trường hướng tới và tranh giành đơn hàng với doanh nghiệp các nước (trong đó có Việt Nam), dự báo tác động đối với doanh nghiệp Việt Nam trong trung hạn.

Cần đa dạng hóa thị trường

Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam cần tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến, động thái chính sách của các đối tác lớn (Mỹ, Trung Quốc) có thể tác động đến Việt Nam. Qua đó đánh giá đưa ra dự báo và có chính sách ứng phó kịp thời, hiệu quả. Theo dõi, cập nhật thông tin thị trường và diễn biến các chính sách của Trung Quốc đang triển khai thực thi cũng như nắm bắt thông tin chính sách mới của nước này để có biện pháp ứng phó, phòng vệ, phản ứng kịp thời với thị trường, chính sách của đối tác. Xây dựng kế hoạch dự phòng cho các kịch bản như tăng thuế quan hoặc gián đoạn chuỗi cung ứng.

Đa dạng hóa thị trường và đối tác bằng việc mở rộng xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường truyền thống ASEAN, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, khai thác tiềm năng thị trường Trung Đông, châu Phi thay vì chỉ tập trung, phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Tận dụng các hiệp định thương mại tự do (EVFTA, CPTPP) để giảm phụ thuộc vào một thị trường.

Nâng cao năng lực cạnh tranh bằng việc đầu tư vào đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực kỹ thuật và công tác quản lý. Chủ động tuân thủ các quy định về môi trường và lao động để tránh rào cản thương mại.

Ngoài ra, cần nâng cao năng lực sản xuất, đầu tư vào tự động hóa để giảm lao động thủ công, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế; áp dụng công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc hàng hóa nhất là nông sản, giải quyết vấn đề mã số vùng trồng...

Nguyệt Minh

Nguồn Doanh Nghiệp : https://doanhnghiepvn.vn/doanh-nghiep/canh-tranh/doanh-nghiep-viet-can-hanh-dong-ra-sao-truoc-cang-thang-thuong-mai-my-trung/20250310090136970