Doanh nghiệp Việt cần thay đổi để tồn tại trong chuỗi cung ứng vào thị trường EU

15 giờ trướcBài gốc

Thị trường khó tính và “bộ lọc” mới mang tên CSDDD, EUDR

Từ năm 2025, EU bắt đầu triển khai Đạo luật Thẩm định Chuỗi Cung Ứng Bền vững (CSDDD) cùng Quy định về sản phẩm không gây mất rừng (EUDR). Hai chính sách này yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu phải chứng minh toàn bộ chuỗi sản xuất ngay từ nguyên liệu, lao động đến tác động môi trường đều phải tuân thủ chuẩn mực quốc tế.

Theo đó, chỉ những doanh nghiệp có khả năng truy xuất nguồn gốc đầy đủ, chứng minh nguyên liệu không liên quan đến phá rừng, điều kiện lao động an toàn, công bằng mới được phép tiếp cận thị trường 450 triệu dân này.

Xuất khẩu hàng hóa vào thị trường EU ngày càng bị siết chặt

Ông Nguyễn Văn Thành, chuyên gia thương mại quốc tế (Viện Nghiên cứu Chiến lược và Chính sách công thương), cho rằng đây là cuộc “cách mạng quản trị” buộc các doanh nghiệp Việt phải thay đổi toàn diện:

“Nếu trước đây doanh nghiệp chỉ cần đáp ứng tiêu chuẩn sản phẩm, thì nay họ phải chứng minh cả quá trình sản xuất là minh bạch và bền vững. Cái khó không chỉ nằm ở chi phí, mà ở sự thay đổi tư duy quản trị.”

Theo thống kê của Bộ Công Thương, khoảng 70% doanh nghiệp xuất khẩu vừa và nhỏ của Việt Nam chưa đáp ứng được các tiêu chí truy xuất nguồn gốc của EU. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu hệ thống quản lý chuỗi cung ứng và dữ liệu vùng nguyên liệu.

Các ngành nông sản, gỗ, dệt may và thủy sản đang chịu áp lực lớn nhất. Ngành gỗ phải chứng minh nguyên liệu hợp pháp, không khai thác từ rừng tự nhiên. Ngành thủy sản cần hồ sơ về tàu đánh bắt, vùng nuôi và dư lượng hóa chất. Ngành dệt may phải minh bạch nguồn sợi, điều kiện lao động, giảm phát thải carbon.

Ông Trần Quốc Huy, Giám đốc Công ty TNHH Cà phê Hưng Phát (Đắk Lắk) chia sẻ, trước đây, chúng tôi chỉ tập trung vào chất lượng hạt cà phê. Nhưng nay phải đầu tư thêm GPS cho vùng trồng, giấy tờ về thuốc bảo vệ thực vật, hợp đồng với nông dân. Chi phí tăng từ 10 - 15%, nhưng nếu không làm, hàng sẽ bị chặn ngay ở cửa khẩu EU.

Với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, chi phí đầu tư cho hệ thống quản lý chuỗi cung ứng, kiểm toán môi trường, chứng nhận lao động là không nhỏ. Không ít doanh nghiệp thừa nhận đang phải tạm dừng kế hoạch xuất khẩu sang EU để củng cố hồ sơ và điều chỉnh quy trình sản xuất.

Áp lực nhưng cũng là cơ hội tái cấu trúc

Dù khó khăn, các chuyên gia cho rằng đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt nâng cấp năng lực quản trị và tăng sức cạnh tranh. Theo TS. Lê Hồng Quang, chuyên gia logistics và chuỗi cung ứng (Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh), tuân thủ thẩm định chuỗi cung ứng không chỉ để xuất khẩu sang EU, mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng thương hiệu bền vững, mở rộng ra các thị trường cao cấp như Mỹ, Nhật Bản, Canada. Về dài hạn, đây là lợi thế cạnh tranh.

Để tồn tại và phát triển bền vững tại thị trường EU thì các doanh nghiệp Việt cần tái cấu trúc

Một số doanh nghiệp tiên phong đã ứng dụng công nghệ blockchain, IoT để theo dõi dữ liệu vùng trồng và quy trình sản xuất. Công nghệ này giúp tự động hóa việc truy xuất nguồn gốc, giảm chi phí kiểm định và tăng độ tin cậy khi kiểm tra.

Ông Nguyễn Đình Tùng, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho biết, các quy định mới của EU buộc doanh nghiệp phải làm thật, không thể gian dối. Nhưng khi đã minh bạch được chuỗi cung ứng, sản phẩm Việt Nam sẽ có chỗ đứng vững vàng hơn ở thị trường quốc tế.

Các chuyên gia cho rằng, để giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu của EU, vai trò của Nhà nước là vô cùng quan trọng. Việt Nam cần xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về vùng nguyên liệu, hướng dẫn tiêu chuẩn quốc tế và hỗ trợ chứng nhận chuỗi cung ứng bền vững.

Ông Nguyễn Văn Thành đề xuất, cần có quỹ hỗ trợ chuyển đổi xanh, đặc biệt cho doanh nghiệp nhỏ. Họ không đủ năng lực đầu tư hệ thống truy xuất hay thuê kiểm toán quốc tế. Nếu không có sự hỗ trợ sẽ rất khó để duy trì xuất khẩu sang EU trong vài năm tới.

Bên cạnh đó, hiệp hội ngành hàng cũng nên đóng vai trò cầu nối, chia sẻ kinh nghiệm và cung cấp mẫu hồ sơ chuẩn giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian. Việc đào tạo nhân sự quản lý chuỗi cung ứng, kết nối với các tổ chức chứng nhận quốc tế cũng là hướng đi cấp thiết.

Thị trường EU đang thay đổi “luật chơi”, nhưng về bản chất, các quy định thẩm định chuỗi cung ứng chính là bước tiến hướng tới thương mại công bằng và phát triển bền vững. Doanh nghiệp Việt Nam không thể né tránh mà phải coi đây là động lực để đổi mới.

Đức Hiền

Nguồn TBNH : https://thoibaonganhang.vn/doanh-nghiep-viet-can-thay-doi-de-ton-tai-trong-chuoi-cung-ung-vao-thi-truong-eu-172369.html