Quốc hội thông qua Luật Cán bộ, công chức
Luật hóa quy định hình thức đặc biệt thu hút người tài
Với 418/423 đại biểu tán thành, Luật Cán bộ, công chức đã được Quốc hội thông qua trong phiên họp sáng 24/6, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.
Báo cáo trước khi Quốc hội bấm nút, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, việc chỉnh lý, bổ sung Dự thảo luật đã tập trung hoàn thiện các quy định nhằm thực hiện chủ trương xây dựng một nền công vụ thống nhất, liên thông, đồng bộ từ Trung ương đến cấp xã, không phân biệt cán bộ, công chức cấp xã với cấp tỉnh.
Lần sửa đổi này thể hiện tư duy đổi mới, tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho công tác quản lý công chức theo hướng năng động, minh bạch, hiệu quả, thể hiện ngay trong chính sách tiền lương của cán bộ, công chức.
Theo đó, Điều 10 của Luật quy định về quyền của cán bộ, công chức về tiền lương, tiền thưởng và các chế độ liên quan đến tiền lương. Luật mới nêu rõ, cán bộ, công chức được hưởng tiền lương, tiền thưởng và các khoản thu nhập khác theo kết quả, sản phẩm của vị trí việc làm đảm nhiệm, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, địa phương.
Căn cứ quy định trên, Chính phủ sẽ chỉ đạo cơ quan chức năng nghiên cứu để quy định về định mức chi (ngoài chi tiền lương) theo sản phẩm với từng công việc để bảo đảm thu nhập của cán bộ, công chức gắn với kết quả, hiệu quả và năng suất lao động.
Theo Chính phủ, quy định này sẽ tạo động lực cho cán bộ, công chức nâng cao chất lượng công việc trên cơ sở bảo đảm nguyên tắc thu nhập tương xứng với giá trị sức lao động, “làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít", từng bước giải quyết tình trạng cào bằng về thu nhập.
Đây là một điểm mới khi so với Luật Cán bộ, công chức năm 2008, quy định “cán bộ, công chức được Nhà nước bảo đảm tiền lương tương xứng với nhiệm vụ, quyền hạn được giao, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước”.
Quá trình thảo luận trước đó, một trong các nội dung được nhiều đại biểu quan tâm là chính sách đối với người có tài năng trong hoạt động công vụ.
Một số ý kiến đề nghị quy định khung tiêu chí và định nghĩa người có tài năng, bao gồm cả đối tượng ngoài công lập. Đại biểu cũng cho rằng, cần quy định rõ cơ chế, chính sách để giữ chân người tài và phát huy tài năng của họ trong hoạt động công vụ.
Tại báo cáo giải trình, Chính phủ cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu, Dự thảo luật đã bổ sung quy định khái niệm người có tài năng trong hoạt động công vụ là cán bộ công chức có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có khát vọng cống hiến, phụng sự Tổ quốc và nhân dân.
Đây cũng là người có năng lực chuyên môn, kỹ năng vượt trội, thể hiện qua giải quyết công việc xuất sắc, có tư duy đổi mới, năng động sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, đạt được những thành tích nổi bật trong hoạt động công vụ, mang lại giá trị, hiệu quả cao cho tổ chức, ngành, lĩnh vực của quốc gia hoặc địa phương.
Dự thảo luật đã quy định rõ chính sách đối với 2 nhóm đối tượng, gồm nhóm đối tượng thu hút vào khu vực công áp dụng đối với nguồn nhân lực chất lượng cao (chuyên gia, nhà khoa học, luật gia, luật sư giỏi, doanh nhân tiêu biểu xuất sắc, sinh viên tốt nghiệp xuất sắc và nguồn nhân lực chất lượng cao khác) và đối tượng có tài năng trong hoạt động công vụ.
Đồng thời, tiếp thu ý kiến các vị đại biểu, Dự thảo luật đã quy định 3 hình thức đặc biệt thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao vào khu vực công lập.
Một là, tiếp nhận vào làm công chức.
Hai là, ký hợp đồng thực hiện nhiệm vụ của công chức lãnh đạo, quản lý.
Ba là, ký hợp đồng thực hiện một số nhiệm vụ của vị trí việc làm chuyên môn nghiệp vụ.
Chính phủ giải thích, việc quy định ký kết hợp đồng thực hiện một số nhiệm vụ của công chức không hình thành một loại hình công chức mới là công chức hợp đồng và phát sinh quy định có liên quan đến việc quản lý, sử dụng. Đồng thời, việc này vẫn bảo đảm được việc thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao một cách linh hoạt, chủ động.
Về cơ chế tài chính để thực hiện ký kết hợp đồng, Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Tài chính và các cơ quan có liên quan quy định cụ thể thực hiện bằng nguồn kinh phí riêng, không tính trong biên chế quỹ lương và nguồn khoán chi hành chính, bảo đảm để các cơ quan chủ động trong quá trình triển khai.
Tạo cơ chế pháp lý thuận lợi để doanh nhân tham gia quản trị quốc gia
Liên quan vấn đề rất mới nêu trên tại Luật Cán bộ, công chức, ngày 19/6, khi trả lời chất vấn trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cũng đã đề cập.
Cụ thể, tại báo cáo trước thềm phiên chất vấn, trong giải pháp bảo đảm mục tiêu tăng trưởng, làm mới động lực tăng trưởng truyền thống, xác lập, thúc đẩy động lực tăng trưởng mới, Bộ trưởng nhấn mạnh việc “tạo mọi điều kiện thuận lợi để doanh nhân tham gia quản trị đất nước”.
Chất vấn trực tiếp, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) đề nghị Bộ trưởng cho biết về các giải pháp để đội ngũ doanh nhân được tham gia quản trị quốc gia một cách thực chất.
Hồi âm, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân đã và đang khẳng định được vị thế của mình trên nhiều lĩnh vực và đã có những đóng góp đáng kể cho sự phát triển của đất nước. Không chỉ dẫn dắt sự phát triển của doanh nghiệp, doanh nhân còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các chiến lược kinh tế, thu hút đầu tư, đảm bảo an sinh xã hội.
Thời gian vừa qua, nhiều doanh nhân xuất sắc đã được tín nhiệm giới thiệu tham gia các vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị, các cơ quan dân cử và rất nhiều lần, Chính phủ, các bộ, ngành cũng tận dụng tối đa chất xám của các doanh nhân để tham gia vào các đề án, các dự án lớn và các vấn đề Đảng, Nhà nước, nhân dân quan tâm.
“Tuy nhiên, hiện nay, tỷ lệ doanh nhân tham gia hệ thống chính trị, các cơ quan dân cử, tuyển cử còn hạn chế”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đánh giá.
Vì vậy, theo Bộ trưởng, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã khẳng định, cần phải tôn vinh, biểu dương, khen thưởng các doanh nhân, doanh nghiệp, huy động các doanh nhân xuất sắc, có tâm, có tầm tham gia quản trị đất nước.
Để đội ngũ doanh nhân được tham gia quản trị quốc gia một cách thực chất, Bộ trưởng nêu 3 giải pháp.
Thứ nhất, phải tạo cơ chế pháp lý thuận lợi, hoàn thiện khung khổ pháp lý, khuyến khích doanh nhân tham gia các vị trí tư vấn quản lý nhà nước hoặc ứng cử vào các cơ quan dân cử như Quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp.
Thứ hai, tạo điều kiện tối đa cho các hoạt động đối thoại, trao đổi thường xuyên giữa Nhà nước với doanh nghiệp, huy động doanh nhân tham gia quá trình xây dựng, phản biện và thực thi chính sách. “Giai đoạn vừa qua, việc này cũng đã làm, nhưng thời gian tới, cần phải làm rộng hơn, làm sâu hơn”, Bộ trưởng thông tin thêm.
Thứ ba, bản thân các doanh nhân cần tuân thủ đạo đức kinh doanh, trách nhiệm xã hội, thượng tôn pháp luật, chủ động nâng cao trình độ, uy tín tham gia các tổ chức đại diện cho doanh nghiệp, đáp ứng điều kiện tham gia ứng cử, đề cử vào các vị trí trong hệ thống chính trị cùng với Nhà nước để tham gia kiến tạo và phát triển đất nước.
Nới lỏng chính sách nhập/trở lại quốc tịch Việt Nam
Cũng trong sáng qua, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam, góp phần thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao đóng góp vào sự phát triển của đất nước, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.
Theo đó, người có công lao đặc biệt đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hoặc có lợi cho Nhà nước Việt Nam khi xin nhập quốc tịch Việt Nam được miễn các điều kiện quy định tại luật (như thời gian thường trú từ 5 năm trở lên, có khả năng đảm bảo cuộc sống tại Việt Nam…). Đồng thời, các trường hợp này được giữ quốc tịch nước ngoài nếu đáp ứng 2 điều kiện tương tự trường hợp có người thân thích là công dân Việt Nam và được Chủ tịch nước cho phép. Các trường hợp này được nộp hồ sơ tại cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài nếu cư trú ở nước ngoài.
Nguyễn Lê