Doanh nhân Việt Nam và những yêu cầu đặt ra đối với sự nghiệp phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc

6 giờ trướcBài gốc

Thủ tướng trao đổi với các doanh nhân bên lề cuộc gặp mặt các đại diện doanh nghiệp nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam, 4/10/2024. - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế

Ngày 20/9/2004, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 990/QĐ-TTg, hằng năm lấy ngày 13 tháng 10 là “Ngày Doanh nhân Việt Nam”. Đây chính là sự ghi nhận, tôn vinh của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội đối với những đóng góp to lớn của doanh nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời khẳng định vị trí, vai trò của doanh nhân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Tuy nhiên, ngay tại thời điểm đó, khái niệm về doanh nhân còn nhiều ý kiến khác nhau. Trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX (2001 - 2006) mới dùng thuật ngữ “các nhà doanh nghiệp”1 để chỉ lực lượng này. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X (2006 - 2011) bắt đầu chính thức sử dụng thuật ngữ “doanh nhân” để chỉ những người trực tiếp lãnh đạo, quản lý, điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp thuộc cả thành phần kinh tế nhà nước và thành phần kinh tế tư nhân. Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ X chỉ rõ: “Đối với doanh nhân, tạo điều kiện phát huy tiềm năng và vai trò tích cực trong sản xuất kinh doanh”2.

Đến Đại hội lần thứ XI, thuật ngữ “đội ngũ doanh nhân” lần đầu được sử dụng trong Văn kiện: “Tạo điều kiện xây dựng, phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh… Phát huy tiềm năng và vai trò tích cực của đội ngũ doanh nhân…”3. Đặc biệt, trong nhiệm kỳ của Đại hội lần thứ XI, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 9/12/2011 về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Việc sử dụng thuật ngữ “đội ngũ doanh nhân”, Đảng ta đã chính thức thừa nhận lực lượng này là một trong bốn lực lượng xã hội cơ bản trong cơ cấu giai tầng xã hội của Việt Nam hiện nay, bao gồm: giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, đội ngũ trí thức và đội ngũ doanh nhân.

Đồng thời, Đảng ta đã đánh giá: “Đội ngũ doanh nhân là lực lượng có vai trò quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”4. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII và XIII là sự tiếp tục và làm rõ quan điểm của Đảng về doanh nhân và đội ngũ doanh nhân: “Xây dựng, phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng… Tôn vinh những doanh nhân có nhiều đóng góp cho đất nước”5; “Phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh về số lượng và chất lượng… Tôn vinh, khen thưởng kịp thời, xứng đáng những doanh nhân có nhiều đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”6.

Sau hơn 10 năm thực hiện Nghị quyết 09-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa XI về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; căn cứ yêu cầu phát triển mới, ngày 10/10/2023, Bộ Chính trị khóa XIII đã ban hành Nghị quyết 41-NQ/TW về xây dựng và phát triển đội ngũ doanh nhân thời kỳ mới.

Nghị quyết tiếp tục khẳng định: “Đội ngũ doanh nhân có vị trí, vai trò quan trọng, là một trong những lực lượng nòng cốt góp phần đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế; xây dựng và phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ, bảo đảm quốc phòng, an ninh”7. Với Nghị quyết 41-NQ/TW mở đầu cho một giai đoạn phát triển mạnh mẽ tiếp theo của đội ngũ doanh nhân nước ta, góp phần xây dựng đội ngũ doanh nhân Việt Nam lớn mạnh, đủ sức gánh vác nhiệm vụ tiên phong thực hiện mục tiêu và khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, đưa nước ta trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Qua phân tích khái quát nói trên và căn cứ vào điều kiện cụ thể hiện nay ở nước ta, doanh nhân có thể hiểu là người trực tiếp lãnh đạo, quản lý, điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; là người có tinh thần doanh nghiệp mạnh mẽ, ý chí ham muốn thành công, bền bỉ, kiên trì, kiên quyết với ý tưởng đổi mới, sáng tạo, dám chấp nhận mạo hiểm, có trách nhiệm xã hội; là lực lượng chủ yếu tạo lập và phát triển những mô hình tổ chức sản xuất, kinh doanh mới, đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế thị trường hiện đại.

Nói đến doanh nhân sẽ là thiếu sót nếu không nói đến doanh nghiệp. “Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được thành lập hoặc đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh”8. Doanh nghiệp và doanh nhân là hai khái niệm khác nhau nhưng là một thể thống nhất, cùng tồn tại và bổ trợ cho nhau. Nếu coi doanh nghiệp là con thuyền thì doanh nhân chính là thuyền trưởng. Sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp gắn liền với phẩm chất, năng lực của doanh nhân, vì vậy, văn hóa doanh nghiệp luôn in đậm văn hóa doanh nhân.

Phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới

Công nghiệp Việt Nam tập trung vào các lĩnh vực sản xuất công nghiệp có chất lượng và giá trị cao. ẢNH: QUANG VINH

Một trong những động lực thúc đẩy kinh tế phát triển là sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa các doanh nghiệp. Đó cũng là một trong những đặc trưng của nền kinh tế thị trường. Trong sự nghiệp phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc hiện nay, doanh nghiệp và doanh nhân có vai trò cực kỳ quan trọng. Đó là lực lượng chủ yếu tạo ra của cải vật chất cho xã hội, giải quyết công ăn việc làm, góp phần tích cực vào chuyển dịch cơ cấu của nền kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đó là lực lượng nòng cốt tạo nên sức sống của nền kinh tế Việt Nam, tạo nên diện mạo của nền kinh tế Việt Nam trước con mắt của bạn bè trên thế giới. Đó là những con người hành động, có khát vọng cháy bỏng và là nhân vật trung tâm của giai đoạn phát triển mới, xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, hiện thực hóa mục tiêu “đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Vậy, doanh nhân Việt Nam phải đáp ứng được những yêu cầu như thế nào để hoàn thành sứ mệnh ấy? Những năng lực được khái quát dưới đây có thể phác thảo diện mạo của doanh nhân Việt Nam trong thế kỷ XXI:

Người lãnh đạo doanh nghiệp

Vai trò của người lãnh đạo doanh nghiệp rất quan trọng, quyết định đến hiệu quả cuối cùng, đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Trong hoạt động, doanh nghiệp cần có nhiều nguồn lực như nhân lực, vật lực, tài lực, thông tin, công nghệ, trong đó nguồn lực con người là quan trọng nhất. Nếu thiếu sự lãnh đạo thì không thể sử dụng có hiệu quả các nguồn lực đó. Doanh nhân cần phải có năng lực lãnh đạo, có phong cách ứng xử như một thủ lĩnh, phải là linh hồn của doanh nghiệp và là người đóng vai trò quyết định đến việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Họ ra các quyết định, xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh, chỉ huy mọi hoạt động, điều hòa và phối hợp, cổ vũ, động viên và khích lệ nhân tố con người để sử dụng có hiệu quả các nguồn lực khác vào sản xuất, kinh doanh. Họ tôn trọng lợi ích của các thành viên, coi lợi ích doanh nghiệp được hình thành trên cơ sở lợi ích của nhiều thành viên. Hình ảnh của doanh nhân có ảnh hưởng lớn đến hình ảnh của doanh nghiệp, luôn gắn liền và tồn tại với doanh nghiệp, cả trong lúc thành công lẫn trong lúc khó khăn.

Doanh nhân là người lãnh đạo doanh nghiệp nhưng họ không đứng ở trên cao và cũng không đứng đằng sau mọi người, họ đứng đầu với tinh thần doanh nghiệp mạnh mẽ làm tấm gương cổ vũ, động viên mọi thành viên trong doanh nghiệp. Họ là những con người hành động, có niềm khát vọng mãnh liệt, luôn truyền tải được nhiệt huyết vào công việc, biết tạo ra động lực làm việc cho bản thân và cho toàn doanh nghiệp. Họ luôn có ý thức dám dẫn đầu, không chấp nhận đứng sau trong lĩnh vực hoạt động của mình. Họ biết cách thuyết phục và huy động tài năng, sự tận tâm của các thành viên. Họ luôn lắng nghe và thấu hiểu những gì là quan trọng đối với các thành viên. Sự lắng nghe và thấu hiểu ấy đã tạo nên một bầu không khí tin cậy, tôn trọng và sẻ chia. Ngoài khả năng quản lý và điều hành, ở họ còn có một năng lực khác và vô cùng quan trọng. Đó là năng lực xây dựng một nền văn hóa doanh nghiệp bền vững, cổ vũ và động viên mọi thành viên hết mình vì doanh nghiệp, gắn bó lâu dài, thậm chí có thể gắn bó cả cuộc đời, nối tiếp các thế hệ với doanh nghiệp.

Người có kiến thức sâu rộng

Hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp là một loại hoạt động sáng tạo, thường phải đối mặt với những khó khăn vốn có như: sự hạn chế của các nguồn lực bên trong và bên ngoài doanh nghiệp, áp lực của cạnh tranh, của nhà cung cấp, yêu cầu phải thỏa mãn nhu cầu xã hội ngày càng cao, môi trường kinh doanh luôn thay đổi, nên đòi hỏi doanh nhân phải là người rất năng động và luôn đổi mới, sáng tạo, có khả năng tư duy chiến lược, có tầm nhìn xa trông rộng, có những hiểu biết tường tận về kiến thức quản trị doanh nghiệp hiện đại. Đó là những hiểu biết về mục tiêu, kế hoạch, thị trường, bộ máy và nhân lực, tài chính, nghiên cứu và phát triển, thông tin, chính trị, xã hội, luật pháp, văn hóa… Đồng thời, phải có kỹ năng vận dụng những hiểu biết ấy cùng với những nhạy cảm riêng có và độc đáo vào thực tiễn sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Như trên đã phân tích, doanh nhân là người lãnh đạo doanh nghiệp. Lãnh đạo không chỉ là khoa học mà còn là nghệ thuật thể hiện ở tính sáng tạo, tính độc đáo và tính khác biệt, không thể quy thành công thức, nên cũng khó ứng dụng giữa các doanh nhân. Đó là do giữa các doanh nhân có khác nhau về môi trường hoạt động, về nhiệm vụ, về cá tính, về trình độ chuyên môn và về phong cách. Trong giai đoạn mới, doanh nhân phải là con người có đủ bản lĩnh và trí tuệ, chủ động hội nhập, chiếm lĩnh và vận dụng những kiến thức quản lý hiện đại, những thành quả thích hợp của cách mạng khoa học và công nghệ, am hiểu về văn hóa, thường xuyên học hỏi, sáng tạo và tự đổi mới mình. Ngày nay, đội ngũ doanh nhân phải là những con người có mặt bằng kiến thức cao và rộng về khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, khoa học nhân văn, khoa học lãnh đạo, khoa học quản lý. Doanh nhân phải có tri thức với những giá trị thực của mình về những vấn đề cơ bản trong lãnh đạo doanh nghiệp như: giao tiếp và quan hệ, chỉ đạo và điều hành, động viên và khích lệ, quyền lực và sử dụng quyền lực, con người và sử dụng con người, thay đổi và thích ứng với thay đổi, thông tin và quyết định, sáng tạo và đổi mới.

Biết và chấp nhận mạo hiểm

Điều hành một doanh nghiệp với những tham vọng lớn cũng có nghĩa là đương đầu với sự mạo hiểm không hề nhỏ. Vì vậy, biết và chấp nhận mạo hiểm là một năng lực không thể thiếu của doanh nhân. Doanh nhân phải dám mạo hiểm và biết mạo hiểm mới đủ sức vươn lên trong cuộc cạnh tranh gay gắt; dám mạo hiểm mới thắng được rủi ro, biết mạo hiểm mới giành thắng lợi. Hoạt động sản xuất, kinh doanh trong môi trường luôn biến động, việc mong muốn không phải có những quyết định mạo hiểm là điều không thể có. Họ luôn hiểu rằng sự thay đổi không bao giờ có điểm dừng và xem thay đổi như là một cơ hội. Do đó, mạo hiểm là cái vốn có nên đã là doanh nhân phải hiểu được những khả năng của chính mình, tự tin chấp nhận mạo hiểm với ý thức sẽ chiến thắng. Đồng thời, doanh nhân phải có khả năng tạo ra sự trăn trở cho các thành viên, trang bị cho họ những kiến thức và kỹ năng mới, năng lực muốn thay đổi, chấp nhận thay đổi và thích ứng với thay đổi.

Năng lực biết và chấp nhận mạo hiểm thường đi đôi với năng lực sáng tạo và đổi mới. Đó là năng lực mà doanh nhân trong nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế cần phải có. Với năng lực sáng tạo và đổi mới, doanh nhân thường có sự nhạy cảm đối với những cơ hội làm ăn, và có những quyết định mạo hiểm cần thiết để hiện thực hóa những cơ hội ấy. Đối với doanh nhân có đầu óc thực tế, họ đều hiểu rằng mạo hiểm ở đây là những mạo hiểm biết tính toán, có thể chế ngự được chứ không phải là sự chấp nhận mù quáng, phiêu lưu và liều lĩnh.

Niềm tin và quyết tâm

Niềm tin và quyết tâm là điều kiện thiết yếu đầu tiên cho mọi sự khởi đầu. Đó là cơ sở tạo ra bản lĩnh và ý chí của doanh nhân sẵn sàng đương đầu với thách thức, quả cảm trong hành động, chớp lấy thời cơ, không chịu khuất phục khó khăn, không dao động. Đây là năng lực không thể thiếu của doanh nhân khi họ đã dấn thân vào doanh nghiệp. Nó thể hiện ở sự bình tĩnh trước mọi biến động và đổi thay, tinh thần lạc quan vào tương lai của doanh nghiệp, ý chí sắt đá với mục tiêu đã chọn, niềm khát khao vươn tới. Qua phân tích sự trải nghiệm của nhiều doanh nhân cho thấy, một trong những nguyên nhân chính gây nên sự thất bại trong sự nghiệp kinh doanh là do thiếu niềm tin và lòng quyết tâm.

Cuộc đời của những doanh nhân thành công cho thấy cách họ đối xử với thất bại. Họ cho rằng thất bại là cơ hội để nhìn lại mình, tạo cơ sở cho bước phát triển cao hơn. Họ tin rằng mỗi lần thất bại đều là một bước tiến của thành công. Điều đó cho thấy thất bại là những bước đi cần thiết và tích cực để có được thành công, thất bại sẽ cho ta những kinh nghiệm và khả năng sáng tạo phong phú hơn. Không có gì mạnh mẽ hơn khi trong thất bại, những doanh nhân thực thụ vẫn là những con người ngẩng cao đầu và bước đi một cách tự tin, với một niềm tin thôi thúc.

Làm chủ thời gian

Thời gian là nguồn lực quý báu và bây giờ là một trong những yếu tố quan trọng nhất của cạnh tranh. Doanh nghiệp nào đưa được sản phẩm hoặc dịch vụ của mình đáp ứng được nhu cầu của thị trường sớm nhất doanh nghiệp đó sẽ chiến thắng. Lỡ cơ hội này thì còn có thể tìm kiếm cơ hội khác, lỡ thời gian thì không thể lấy lại được. Thời gian là nguồn lực không thể làm mới. Thời gian còn là một thứ tài sản mà ai cũng có nhưng cách sử dụng để có hiệu quả rất khác nhau. Sử dụng tốt thì thời gian sẽ là tài sản đúng nghĩa, sử dụng không tốt thì thời gian lại trở thành chi phí.

Vì vậy đối với doanh nhân, năng lực làm chủ thời gian hay nói cách khác sử dụng tốt thời gian của mình vô cùng quan trọng. Bởi vì, ý thức làm chủ thời gian của doanh nhân có ảnh hưởng đến hiệu suất sử dụng thời gian của các thành viên trong doanh nghiệp. Muốn vậy, mỗi doanh nhân cần phải tổ chức công tác quản lý một cách khoa học, xác định cho mình những mục tiêu chính xác, chuẩn bị chi tiết những giải pháp thực hiện, từ đó tạo cho mình động cơ hành động; hãy nghiêm khắc tự quy định cho mình những thời hạn phải hoàn thành; sử dụng thành thạo công nghệ thông tin cho việc chỉ đạo và điều hành; và thường xuyên rút ra những bài học kinh nghiệm. Mỗi doanh nhân cần kế hoạch hóa, tổ chức hóa và chương trình hóa là điều kiện thành công trong việc làm chủ thời gian của mình.

Thời gian là cuộc sống, là cơ hội để thực hiện những khát khao cháy bỏng làm giàu cho bản thân và cho xã hội. Là doanh nhân, hãy biết cách làm chủ thời gian, đó chính là chọn cách sống một cuộc sống có ý thức và đầy ý nghĩa.

Tầm nhìn và sự sáng tạo

Tầm nhìn và sáng tạo là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong năng lực cốt lõi của doanh nhân. Bởi vì, nhiệm vụ hàng đầu của doanh nhân là tổ chức đổi mới kỹ thuật, cải tiến sản phẩm, đồng thời tổ chức mở thị trường tiêu thụ mới. Khả năng nhìn xa trông rộng và sáng tạo còn được sử dụng như một nhân tố chiến lược quan trọng trong cạnh tranh. Trong sản xuất, kinh doanh, vốn liếng và kinh nghiệm rất quan trọng nhưng không phải là tất cả. Sáng tạo mới là tất cả, tạo ra sức mạnh. Sáng tạo chỉ có được khi mà doanh nhân có khát vọng vượt qua những thử thách. Một khi thiếu khát vọng, sợ thất bại, không dám mạo hiểm và không có tầm nhìn xa thì sức sáng tạo của con người cũng sẽ tàn héo.

Sáng tạo mới giúp doanh nghiệp mang lại giá trị gia tăng cho khách hàng. Đồng thời, sự kết hợp giữa tầm nhìn và sáng tạo là cách mang lại giá trị gia tăng lớn nhất cho khách hàng. Tầm nhìn trở thành hiện thực khi thấy được tiềm năng thương mại của ý tưởng kinh doanh và đưa chúng ra thị trường một cách nhanh nhất. Điều đó chỉ có những doanh nhân thực thụ mới có khả năng làm được.

Ngày nay, với sự tiến bộ vượt bậc của công nghệ thông tin, Internet đã làm cho thế giới thu nhỏ lại, sự thay đổi về nhu cầu của người tiêu dùng, vòng đời của sản phẩm ngày càng rút ngắn, mọi thay đổi diễn ra với tốc độ ngày càng nhanh, đòi hỏi nhiều hơn ở mỗi doanh nhân về năng lực nhạy bén và ý tưởng kinh doanh. Sự kết hợp giữa tầm nhìn và sáng tạo sẽ giúp doanh nhân nâng cao được năng lực ấy.

Với ý thức là người lãnh đạo, doanh nhân chính là người thúc đẩy phong trào đổi mới và sáng tạo, nghiên cứu cải tiến kỹ thuật công nghệ của doanh nghiệp. Họ là người biết nghĩ trước một bước, biết dự đoán một cơ hội mới, biết hành động trước một bước để chiến thắng về mặt thời gian và tạo được ưu thế cạnh tranh. Doanh nhân phải có một tầm nhìn, một niềm say mê cháy bỏng và luôn có khát vọng. Đòi hỏi ở doanh nhân phải có khả năng lan truyền được tầm nhìn, niềm say mê và khát vọng đổi mới đến các thành viên. Một khi được các thành viên trong doanh nghiệp chia sẻ, nó sẽ giải phóng một sức mạnh ghê gớm, thúc đẩy doanh nghiệp vượt lên trước đối thủ cạnh tranh và chiến thắng trên thương trường.

Trách nhiệm xã hội

Xã hội ngày càng phát triển càng đề cao các giá trị xã hội và theo đó các doanh nhân, doanh nghiệp không còn đơn thuần hoạt động duy nhất với mục tiêu lợi nhuận mà còn gắn liền với nhiều hành vi, hoạt động đem đến những giá trị nhân văn, nhân đạo cao cả. Doanh nhân, với vai trò là chủ, người điều hành doanh nghiệp, người có tác động rất lớn đến tư tưởng và thực thi trách nhiệm xã hội tại doanh nghiệp. Trách nhiệm xã hội của doanh nhân không đơn thuần là việc làm từ thiện như trợ giúp đồng bào ở những vùng bị thiên tai, hay tham gia trợ giúp người nghèo, nạn nhân bị nhiễm chất độc màu da cam… mà là sự cam kết đóng góp lâu dài cho xã hội. Đó là vấn đề cốt lõi mà mỗi doanh nhân cần nhận thức về trách nhiệm của của mình đối với xã hội thông qua hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đó là quá trình thực hiện mục tiêu tăng trưởng của mỗi doanh nghiệp gắn với sự phát triển chung của toàn xã hội, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển bền vững.

Trách nhiệm xã hội còn được coi là trách nhiệm đạo đức của mỗi doanh nhân trong việc giải quyết những vấn đề chung, được thể hiện thông qua suy nghĩ và hành động, như: tinh thần thượng tôn pháp luật, trách nhiệm với môi trường sống, trách nhiệm trong mối quan hệ giữa các thành viên trong doanh nghiệp và cộng đồng xã hội…

Với tầm nhìn xa trông rộng thì việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nhân không mâu thuẫn với hiệu quả sản xuất, kinh doanh, trái lại, nó chính là nền tảng cho sự tăng trưởng ổn định và lâu dài. Doanh nghiệp không thể phát triển được nếu môi trường bị hủy hoại, hạ tầng xã hội không được quan tâm đầu tư, cộng đồng dân cư còn quá nghèo khổ. Doanh nghiệp sản xuất ra các sản phẩm và dịch vụ cho xã hội, xã hội tiêu dùng sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp, nếu không quan tâm đến cộng đồng xã hội nói chung, đến người lao động nói riêng thì xã hội không thể phát triển, đối tượng tiêu thụ sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp bị thu hẹp, dẫn đến doanh nghiệp không phát triển, thậm chí phá sản.

Trong xu thế toàn cầu hóa với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt và quyết liệt, người ta ngày càng chú ý nhiều hơn tới những hành động ứng xử có trách nhiệm của doanh nhân, yêu cầu các doanh nhân luôn phải quan tâm đến môi trường xã hội và môi trường tự nhiên trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của mình. Đối với đội ngũ doanh nhân Việt Nam, cần phải khẳng định thái độ dứt khoát với việc thực hiện trách nhiệm xã hội, ý thức bảo vệ môi trường là yêu cầu không thể thiếu trên con đường hội nhập, vừa mang lại lợi ích cho doanh nghiệp, vừa mang lại lợi ích cho xã hội, nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp và đặc biệt là nội dung quan trọng trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp hiện đại.

Năng lực hợp tác và cạnh tranh quốc tế

Chúng ta đang sống trong một thời đại hội nhập quốc tế trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Hội nhập quốc tế đã tạo ra chuỗi giá trị toàn cầu, không có bất cứ một doanh nghiệp nào hay quốc gia nào có thể làm ra đủ mọi thứ. Đây là xu thế đang diễn ra mạnh mẽ và không thể đảo ngược nên không thể có một cá nhân hay quốc gia nào có thể đứng ngoài cuộc. Chính vì vậy, hợp tác và cạnh tranh quốc tế là năng lực không thể thiếu của doanh nhân Việt Nam trong thế kỷ XXI.

Thực tiễn hoạt động thương mại và đầu tư cho thấy hợp tác, liên kết, liên doanh và cạnh tranh, biết dựa vào sức mạnh của đối tác để tăng cường năng lực của mình mà vươn lên là một trong những quyết sách khôn ngoan của nhiều doanh nghiệp và doanh nhân. Đó là một trong những sách lược mang lại nhiều thành công cho doanh nghiệp trong xu thế toàn cầu hóa.

Hợp tác và cạnh tranh quốc tế có quan hệ rất chặt chẽ. Quan điểm hợp tác và cạnh tranh để cùng thắng đã thay cho quan điểm đạt được lợi ích của mình mà gây tổn hại cho người khác. Hợp tác tốt giúp cho doanh nhân có nhiều cơ hội, tạo lợi thế dẫn trước để chiến thắng trong cạnh tranh. Đồng thời, năng lực cạnh tranh quốc tế tốt sẽ bảo đảm cho doanh nhân giữ vững và mở rộng thị trường, bảo đảm sự hợp tác bền vững.

Là thành viên có trách nhiệm trong hệ thống chính trị - xã hội

Doanh nhân Việt Nam là chủ thể quan trọng của thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; là một trong những lực lượng nòng cốt góp phần đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế; xây dựng và phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ, bảo đảm quốc phòng, an ninh, vì vậy, doanh nhân Việt Nam phải là thành viên có trách nhiệm trong hệ thống chính trị - xã hội.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, giám sát của Nhân dân, doanh nhân Việt Nam cần tích cực tham gia xây dựng, phản biện và giám sát việc thực hiện chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, chính sách, pháp luật liên quan; tham gia đào tạo, bồi dưỡng doanh nhân, thúc đẩy khơi dậy và phát huy tinh thần doanh nghiệp, tập hợp, liên kết, hợp tác, hỗ trợ doanh nhân, doanh nghiệp phát triển bền vững; xây dựng, vận động, thúc đẩy, khuyến khích doanh nhân thực hiện chuẩn mực đạo đức, văn hóa kinh doanh; tôn vinh doanh nhân, doanh nghiệp tiêu biểu; tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, nâng cao hiệu lực hoạt động của các tổ chức đại diện hợp pháp của đội ngũ doanh nhân, cộng đồng doanh nghiệp.

Diện mạo của doanh nhân Việt Nam trong thế kỷ XXI phải là những con người có phẩm chất đạo đức tốt, được sự ủng hộ của mọi thành viên trong doanh nghiệp; có năng lực trên nhiều lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp và được mọi thành viên kính phục; có học vấn và kiến thức chuyên môn vững chắc trên cơ sở chân tài thực học để quản lý một cách khoa học; có tinh thần hợp tác với tầm nhìn xa trông rộng, có sức sáng tạo lớn đủ khả năng lãnh đạo doanh nghiệp vượt qua thử thách; có tình cảm sâu sắc với công việc kinh doanh, với các thành viên trong doanh nghiệp; có tinh thần doanh nghiệp mạnh mẽ, dám nghĩ, dám làm; có trách nhiệm xã hội, tinh thần thượng tôn pháp luật và ý thức rõ ràng về việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Tất cả các yếu tố ấy tạo nên hình ảnh một doanh nhân toàn diện, một thủ lĩnh có uy tín cao, có tinh thần khai phá và phát triển, một nhà ngoại giao có phong thái chững chạc và một nhà hoạt động xã hội chân chính.

Kỷ niệm 20 năm Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10/2004 - 13/10/2024), với Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới, đã đặt ra cho đội ngũ doanh nhân Việt Nam những yêu cầu mới về phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh ngang tầm mục tiêu, nhiệm vụ của sự nghiệp xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, đưa nước ta trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Điều đó yêu cầu đội ngũ doanh nhân cần sớm khắc phục những hạn chế, yếu kém: quy mô doanh nghiệp còn nhỏ, sức cạnh tranh, hiệu quả hoạt động, năng lực kinh doanh, kỹ năng quản trị còn hạn chế; tính liên kết, hợp tác, khả năng tận dụng cơ hội từ hội nhập kinh tế quốc tế và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư còn yếu; khơi dậy và phát huy tinh thần doanh nghiệp, rèn luyện đạo đức, văn hóa kinh doanh, ý thức chấp hành pháp luật, nâng cao trách nhiệm xã hội, ý thức bảo vệ môi trường, tinh thần dân tộc, củng cố và nâng cao niềm tin của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Đảng, Nhà nước và Nhân dân đặt trọn niềm tin vào đội ngũ doanh nhân Việt Nam với sứ mệnh là lực lượng nòng cốt góp phần xây dựng và phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Để xứng đáng với niềm tin đó, đội ngũ doanh nhân Việt Nam phải trau dồi để có trí tuệ, bản lĩnh; tư duy độc đáo, khác biệt; tầm nhìn chiến lược và khát vọng vươn lên; coi trọng phát huy nội lực, đổi mới sáng tạo, lấy ứng dụng khoa học công nghệ làm nền tảng, sức mạnh để nâng cao năng suất, năng lực cạnh tranh và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Doanh nhân cần tổng kết các thành tựu đã đạt được trong gần 40 năm đổi mới, bám sát thị trường hiện tại, nắm bắt xu hướng thay đổi khoa học công nghệ và tiêu dùng của khách hàng để dự báo tương lai. Từ đó hoạch định nguồn lực, chuẩn bị các điều kiện cần và đủ để doanh nghiệp tự tin, không bị động trước những thay đổi của thị trường.

Đồng thời, cộng đồng doanh nhân cần chủ động trau dồi thêm kiến thức pháp luật kinh doanh, nâng cao trình độ, kỹ năng, tính chuyên nghiệp trong quản lý; từng bước xây dựng văn hóa doanh nhân, văn hóa doanh nghiệp, văn hóa liêm chính, đạo đức kinh doanh, tạo thêm sự liên kết phát triển giữa các doanh nghiệp Việt Nam. Trong thời gian tới, tập trung đẩy mạnh hoàn thiện chính sách, pháp luật, tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, an toàn, bình đẳng cho doanh nhân, doanh nghiệp phát triển và cống hiến, chúng ta tin rằng, đến năm 2045, đội ngũ doanh nhân Việt Nam “có quy mô, năng lực và trình độ đáp ứng mục tiêu quốc gia phát triển, thu nhập cao, có vị thế, uy tín khu vực và quốc tế; một bộ phận doanh nghiệp có thương hiệu thế giới, dẫn dắt một số chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu”9.

Chú thích:

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới, Phần I, (Đại hội VI, VII, VIII, IX), Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2019, tr. 940.

2,3,5. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới, Phần II, (Đại hội X, XI, XII), Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2019, tr. 128, 439, 696.

4. Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam: Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 9/12/2011 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

6. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tập I, tr. 167-168.

7,9. Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam: Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới.

8. Xem: Luật Doanh nghiệp số 59/2020/QH14.

TRẦN QUỐC DÂN - Nguyên Phó Giám đốc

Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật

Nguồn Mặt Trận : http://tapchimattran.vn/kinh-te/doanh-nhan-viet-nam-va-nhung-yeu-cau-dat-ra-doi-voi-su-nghiep-phat-trien-dat-nuoc-phon-vinh-hanh-phuc-58984.html