Ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam.
Vậy làm thế nào để duy trì hoạt động đầu tư, gia tăng hiệu quả trước biến động thị trường, phóng viên Báo Nhân Dân đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam chung quanh vấn đề trên.
Phóng viên: Ông có thể khái quát về quá trình đầu tư ra nước ngoài của ngành dầu khí Việt Nam?
Ông Nguyễn Quốc Thập: Hoạt động đầu tư ra nước ngoài của ngành dầu khí bắt đầu từ những năm 2000 và ký kết những dự án đầu tiên từ năm 2002, trong đó, Tập đoàn Công nghiệp-Năng lượng quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) là một trong những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực này. Trong quá trình đầu tư, Petrovietnam đã tận dụng, phát huy tốt mọi cơ hội để mở rộng quy mô hoạt động; đa dạng hóa hình thức và phương thức đầu tư; tham gia và có kinh nghiệm điều hành, triển khai trong các hình thức hợp đồng khác nhau, qua đó có cơ hội làm việc với nhiều quốc gia, khu vực với nhiều nền văn hóa, phong tục, tập quán, chế độ chính trị, pháp luật khác nhau.
Ban đầu, Petrovietnam tham gia các dự án với tỷ lệ rất nhỏ (Lô PM304, Malaysia, chỉ từ 4,5%). Sau khi có thêm kinh nghiệm triển khai ở nước ngoài, doanh nghiệp đã tự điều hành hoặc đóng vai trò, có tiếng nói quan trọng trong tổ hợp các nhà thầu điều hành chung. Tới thời điểm hiện tại, Petrovietnam đã phát triển nhiều dự án dầu khí mới ở nước ngoài tại các khu vực có tiềm năng dầu khí tốt như: Liên bang Nga, Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG), Bắc Phi, Đông Nam Á,… trong đó, 2 dự án có nguồn thu tốt là Dự án Nhenhexky (Nga) và dự án Lô 433a&416b-Algeria.
Thử vỉa thành công mỏ dầu ở Algeria.
Bên cạnh các giá trị trực tiếp từ thăm dò khai thác dầu khí, các dịch vụ kỹ thuật phục vụ cho hoạt động dầu khí có cơ hội phát triển ở nước ngoài như PVD tham gia hoạt động khoan cho chính dự án Lô 433a&416b từ năm 2007, sau này mở rộng và có hợp đồng kinh doanh riêng tại nhiều quốc gia Malaysia, Campuchia, Indonesia, Brunei,... Các lĩnh vực khác của Petrovietnam đầu tư ra nước ngoài với nhiều hình thức khác nhau như cung cấp dịch vụ kỹ thuật (PTSC, PVD); thương mại quốc tế (PV Oil, PVGas, PV Trans).
Phóng viên: Trong quá trình đầu tư, doanh nghiệp phải đối diện với những thuận lợi, khó khăn ra sao, thưa ông?
Ông Nguyễn Quốc Thập: Mặc dù doanh nghiệp luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm và ưu tiên ở mức cao nhất. Mỗi bước đi, mỗi thành công của doanh nghiệp dầu khí đều có sự chỉ đạo, đồng hành và được khích lệ, ghi nhận của các cấp. Bên cạnh đó, đội ngũ của Petrovietnam luôn chịu khó, chịu khổ, ham học hỏi, thích ứng nhanh và luôn có ý chí vươn lên, tư duy mở, bản lĩnh và đầy sáng tạo.
Tuy nhiên, đầu tư ra nước ngoài vẫn luôn là một bài toán đầy khó khăn, thách thức khi môi trường kinh doanh quốc tế phức tạp, các nước/khu vực có tiềm năng dầu khí tốt thường có nhiều bất ổn về địa chính trị và khó dự báo. Ngay tại Liên bang Nga, Chính phủ bảo lưu quyền thay đổi chế độ thuế tài nguyên theo giá dầu để lợi nhuận của nhà đầu tư chỉ ở mức tối thiểu. Cơ hội tốt giảm đi đáng kể, giá thành phát hiện, phát triển mỏ ngày càng cao. Năng lực của doanh nghiệp dầu khí trong nước chưa cạnh tranh được với các công ty dầu khí quốc tế có tiềm năng tài chính, công nghệ, nhân lực chuyên môn cao cũng như nhiều khoảng cách giữa các quy định pháp luật của Việt Nam với thông lệ dầu khí quốc tế và nước sở tại (vấn đề về thủ tục xem xét, trình duyệt),... là những rào cản cần phải vượt qua.
Phóng viên: Với thâm niên hơn 40 năm công tác trong lĩnh vực dầu khí, dự án đầu tư ra nước ngoài nào đã để lại ấn tượng khó quên đối với ông cũng như của ngành dầu khí?
Ông Nguyễn Quốc Thập: Dự án thăm dò khai thác dầu khí Lô 433a&416b là một trong những dự án đầu tiên, đem lại nhiều cảm xúc, cảm hứng cho những người Việt Nam đi tìm lửa ở nước ngoài với tư cách là nhà điều hành thực thụ. Ấn tượng ở chỗ, đây là dự án đầu tiên ở nước ngoài thành công thông qua đấu thầu rộng rãi tại Algeria khi Tổng công ty Thăm dò khai thác dầu khí (PVEP) đã xuất sắc vượt qua nhiều nhà thầu để trúng thầu hợp đồng lô này. Đặc biệt hơn, khi lần đầu tiên người Việt Nam là người điều hành triển khai dự án ở giai đoạn tìm kiếm, thăm dò ở nước ngoài với điều kiện khác hẳn đến mức khắc nghiệt và đã tổ chức triển khai khối lượng công việc đồ sộ như thu nổ và xử lý, minh giải 520km2D; thu nổ và xử lý, minh giải 988km2 3D; triển khai 6 giếng thăm dò thẩm lượng.
Dự án đã có phát hiện mỏ dầu Bir Seba, mỏ MOM và đưa vào khai thác mỏ Bir Seba ổn định, an toàn từ tháng 8/2015; lưu lượng khai thác hiện nay khoảng 20 nghìn thùng/ngày. Tới thời điểm 30/6/2025, dự án đã khai thác khoảng 60 triệu thùng và đem lại cho PVEP (tỷ lệ tham gia 40%) tương ứng 24 triệu thùng và doanh thu khoảng 650 triệu USD. Thành công của dự án thêm gắn kết mối quan hệ ngoại giao sâu sắc giữa hai quốc gia Việt Nam-Algeria,...
Phóng viên: Đến nay chúng ta đã đạt được những kết quả ra sao, vị thế của ngành đã được các đối tác, khách hàng ghi nhận, đánh giá như thế nào?
Ông Nguyễn Quốc Thập: Sau hơn 20 năm đầu tư ra nước ngoài ngành đã đạt những kết quả khi có dự án dầu khí tại các khu vực trọng điểm hoạt động thăm dò khai thác ở quy mô quốc tế, vượt ra khỏi phạm vi trong nước và khu vực Đông Nam Á như Nga, SNG, Bắc Phi,…. Tính tới tháng 6/2025, tổng số tiền góp vốn vào các dự án nước ngoài khoảng 4 tỷ USD, tổng doanh thu từ các dự án khoảng 10 tỷ USD và tổng số tiền chuyển về nước khoảng 3 tỷ USD, trong đó, Dự án Nhenhexky có tiền chuyển về nước gấp 3 lần chi phí góp vào dự án.
Chúng ta đã xây dựng được các mối quan hệ đối tác lâu dài với nhiều công ty dầu khí quốc gia, quốc tế như: Petronas, PTTEP, Petramina; SH, Zarubefneft, Gasprom,… trong đó có nhiều mối quan hệ đầu tư 2 chiều với các đối tác Nga, Malaysia, Indonesia,… Các đối tác đã làm việc với Petrovietnam đều ghi nhận Petrovietnam là đối tác uy tín, tin cậy, với nhiều công ty dầu khí là đối tác chiến lược,...
Petrovietnam tham gia đầu tư, khai thác dầu khí tại Liên bang Nga.
Phóng viên: Để các dự án đầu tư thành công, theo ông, chúng ta cần những yếu tố, giải pháp gì nhằm tối ưu hiệu quả, lợi nhuận?
Ông Nguyễn Quốc Thập: Để nâng cao hiệu quả và tiếp tục mở rộng đầu tư ra nước ngoài, chúng ta có rất nhiều việc phải làm như các cơ quan quản lý nhà nước sớm hoàn thiện hành lang pháp lý bảo đảm đủ tiến bộ và hội nhập, tạo các điều kiện cần thiết cho doanh nghiệp Việt Nam triển khai các hoạt động đầu tư một cách bình đằng và có khả năng cạnh tranh cao; chuyển đổi mạnh mẽ từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị hiện đại, đó là quản lý mục tiêu và coi trọng hậu kiểm (kiểm toán).
Các doanh nghiệp cần có định hướng, chiến lược đầu tư linh hoạt, phù hợp bối cảnh, xu hướng địa chính trị và nguồn lực; biết tận dụng nguồn lực trong nước, quốc tế và người địa phương để triển khai dự án một cách tối ưu, mang lại hiệu quả cao cũng như gắn đào tạo, luân chuyển chuyên gia kỹ sư giữa các dự án trong nước và nước ngoài, giữa các dự án với nhau; biết tận dụng một cách thông thái nhất các thành tựu của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, công nghệ số, AI trên quy mô khu vực và quốc tế trong mọi mặt hoạt động,...
Phóng viên:Với "Bộ tứ nghị quyết trụ cột” (Nghị quyết số 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68 về phát triển kinh tế tư nhân) của Bộ Chính trị, ông kỳ vọng như thế nào về việc đẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài của doanh nghiệp dầu khí?
Ông Nguyễn Quốc Thập: Đây là những quyết sách chính trị rất quan trọng tạo nên những vận hội mới và cơ hội rất lớn để phát triển kinh tế đất nước, trong đó có việc đẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và Petrovietnam nói riêng. Vì vậy, doanh nghiệp rất mong các nghị quyết này được thể chế hóa bằng các văn bản pháp luật để sớm đi vào cuộc sống.
Việc nhanh chóng thể chế hóa các cơ chế chính sách sẽ giúp các cơ quan quản lý, doanh nghiệp rút ngắn được quy trình nghiên cứu, đánh giá và xem xét phê duyệt, giúp đẩy nhanh quá trình ra quyết định đầu tư và triển khai dự án một cách có hiệu quả nhất. Khi đó, sẽ có nhiều dự án đầu tư ở các lĩnh vực và địa bàn khác nhau cùng đóng góp vào bức tranh đầu tư tổng thể ngày càng lớn hơn. Chắc chắn khi đó chúng ta có thể cùng nhau tự hào về hình ảnh một Việt Nam hùng cường và hội nhập thông qua nhiều công trình, nhiều dự án ở nước ngoài.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!
HOÀNG ANH (thực hiện)