Người Khmerxem âm nhạc và múa là cầu nối giữa âm và dương. Với người Khmer, múa Rom Vong (hay còn gọi là múa lâm thôn) là dịp để thể hiện tình đoàn kết cộng đồng.
Vào các dịp lễ hội truyền thống của người Khmer tại Sóc Trăng, tất cả mọi người tham gia múa hát Rom Vong thật vui nhộn. Mọi người có thể múa tại nhà, sân chùa, ngoài đồng ruộng và không giới hạn người tham gia.
Khi nhịp trống và giọng hát say sưa vang lên theo điệu Rom Vong thì từng người một hoặc từng đôi trai gái, già trẻ cùng uyển chuyển hòa mình vào điệu múa tập thể rất mềm mại và duyên dáng.
Các cô gái Khmer duyên dáng trong điệu múa rom vong - Ảnh: Báo quân đội
Múa Rom Vong có nghĩa là múa vòng tròn, các đôi trai gái vừa múa vừa quay lại nhìn nhau tình tứ, quấn quýt. Các động tác nữ dịu dàng, kín đáo múa lượn hai cánh tay trước ngực trong khi các động tác nam khỏe khoắn, giang rộng vòng tay hơn như thể che chắn, bảo vệ người nữ, kết hợp với chân, chân nào phía trước thì tay ở đó dưới thấp và ngược lại, lòng bàn tay trái ngửa thì lòng bàn tay phải úp và ngược lại.
Các động tác múa Rom Vong rất mềm mại, mỗi động tác hình thành nên từng điệu múa với những cái tên cụ thể. Động tác chip mang ý nghĩa cây có chồi non tươi đẹp thể hiện khát vọng đi lên, người múa đưa lòng bàn tay ngửa lên trên chỉ dùng ngón tay cái và ngón trỏ áp sát vào nhau, ba ngón kia hướng ngược lại.
Múa Rom Vong phải theo một số quy tắc như người ít tuổi ra múa trước sau đó mới tiến đến mời các quan khách, người cao tuổi ra múa giao lưu. Đội hình múa càng di chuyển nhiều vòng càng vui. Người Khmer cùng khách mời người Kinh, người Hoa… hòa chung điệu múa theo nhịp trống. Khi trống ngừng mọi người cùng dừng chắp tay chào nhau rồi về vị trí cũ.
Điệu múa dân gian Rom Vong đã trở thành một nét văn hóa gắn bó mật thiết và in dấu sâu đậm trong tâm thức, đời sống sinh hoạt của mỗi người Khmer. Nhiều tình cảm tốt đẹp nảy sinh, nhiều cặp đôi trai gái yêu nhau qua những cử chỉ, ánh mắt trao nhau và nụ cười khi biểu diễn múa
Nhờ những giá trị tiêu biểu, năm 2019, loại hình nghệ thuật múa Rom Vong của người Khmer tỉnh Sóc Trăng đã được đưa vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.
Múa Rom Vong đã được hình thành và phát triển khá lâu đời, trở thành một món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống xã hội của cộng đồng người Khmer, luôn được bảo tồn và phát triển. Múa Rom Vong được đưa vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.
Đây không chỉ là niềm tự hào của cộng đồng người Khmer tỉnh Sóc Trăng mà còn là trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa trong việc gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị vốn có của di sản.
Dàn nhạc cụ đặc trưng của dân tộc Khmer
Hiện nay, các phum, sóc của người Khmer Sóc Trăng vẫn vang vọng tiếng nhạc Ngũ Âm, vẫn nồng nàn điệu múa Rom Vong. Cứ vào những dịp lễ hội truyền thống của dân tộc hay nghi thức mừng nhà mới, đám cưới, Tết Chôl Chnăm Thmây..., người Khmer thường tổ chức múa Rom Vong, tạo nên không khí giao lưu phấn khởi, đoàn kết trong cộng đồng.
Dù đã trải qua hàng trăm năm, nhưng điệu múa Rom Vong uyển chuyển vẫn được nhiều người Khmer yêu thích. Người ta có thể tổ chức múa ở mọi nơi từ nơi sân khấu rực rỡ, sân chùa hay sân nhà vào những dịp tết, lễ hội.
Điệu múa Rom Vong vừa dịu dàng, vừa có nét vui nhộn, được thể hiện qua sự phối hợp các động tác tay, chân kết hợp toàn thân uyển chuyển, nhịp nhàng, sinh động nên thu hút mọi người tham gia mỗi âm nhạc nổi lên.
Tỉnh Sóc Trăng tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, nâng cao hiệu quả chỉ đạo, tổ chức thực hiện của chính quyền các cấp, đoàn thể, tổ chức, cá nhân đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Nghệ thuật Múa Rom Vong.
Đồng thời, tỉnh đổi mới, nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với di sản văn hóa Nghệ thuật Múa Rom Vong. Các sở, ban ngành và chính quyền địa phương nơi có di sản tăng cường phối hợp thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ, phát huy giá trị di sản.
Tỉnh khuyến khích, hỗ trợ các tổ chức, cá nhân tham gia hoặc tài trợ cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa; tôn vinh những nghệ nhân, các tổ chức, cá nhân có công trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể.
Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Sóc Trăng khẳng định, chủ trương của ngành luôn tích cực hỗ trợ các chùa Khmer trong tỉnh xây dựng thành các tụ điểm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng cộng đồng, nhằm góp phần gìn giữ, bảo tồn các loại hình di sản văn hóa truyền thống đặc trưng và phát hiện những tài năng mới cho văn hóa, nghệ thuật dân tộc.
Tỉnh nghiên cứu, đề xuất chính sách đãi ngộ đối với các nghệ nhân nắm giữ và truyền dạy các điệu Múa Rom Vong trong cộng đồng; tiếp tục tuyên truyền giúp cộng đồng nâng cao nhận thức về giá trị của di sản, qua đó nêu cao ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ di sản, môi trường, không gian, cảnh quan tự nhiên, những phong tục tập quán... gắn với sự tồn tại và phát triển của di sản.
Sóc Trăng còn tổ chức bảo tồn theo hướng “bảo tồn sống” tại cộng đồng. Cộng đồng dân cư là chủ thể của di sản trực tiếp bảo tồn theo truyền thống và có thể tạo thành sản phẩm phục vụ, khai thác du lịch nhằm tạo ra nguồn thu từ chính di sản văn hóa truyền thống của địa phương. Tỉnh tổ chức liên hoan, hội thi, hội diễn Múa Rom Vong và phối hợp với các cơ quan, đơn vị tổ chức liên hoan giao lưu nghệ thuật.
Tỉnh tăng cường quảng bá, giới thiệu giá trị của Di sản văn hóa Nghệ thuật Múa Rom Vong trên các phương tiện thông tin đại chúng; xây dựng chương trình, kế hoạch phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng; duy trì hiệu quả Cổng thông tin du lịch, chuyên mục trên website Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cổng thông tin điện tử tỉnh Sóc Trăng.
Đặc biệt, tỉnh quảng bá, giới thiệu các di sản văn hóa của địa phương đến du khách trong nước và quốc tế. Tỉnh củng cố, đào tạo nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn phục vụ công tác quản lý di sản với sự hỗ trợ của các cơ quan, nhà khoa học trong và ngoài nước.
Hà My