Đôi cánh “ma thuật” Su-22 đã trở thành xương sống tấn công mặt đất của Không quân Nhân dân Việt Nam trong nhiều thập niên.
Dòng Su-22 (phiên bản xuất khẩu của Su-17) được Liên Xô viện trợ và chuyển giao cho Việt Nam từ cuối những năm 1970, các đợt giao hàng chính diễn ra đầu thập niên 1980, sau đó Việt Nam cũng mua thêm một số lượng nhỏ từ đối tác Đông Âu.
Qua nhiều năm, Việt Nam hiện giữ một lực lượng Su-22 đáng kể cho nhiệm vụ bảo vệ bầu trời và phòng thủ biển đảo thiêng liêng của tổ quốc.
Những máy bay này có thể tấn công, yểm trợ hỏa lực, tuần tra ven bờ và trinh sát chiến trường - vai trò mà chúng giữ vững trong lực lượng trong nhiều thập kỷ
Về kết cấu và thiết kế, Su-22 là cường kích/máy bay tiêm kích-ném bom một chỗ có cánh xếp. đây là tính năng cho phép tối ưu hóa khí động học khi bay tốc độ cao hoặc bay chậm tiếp cận mục tiêu.
Máy bay dài 19,0 m, sải cánh dao động từ khoảng 10 m (cánh xếp) tới 13,7 m khi mở tối đa, chiều cao vào khoảng 4,9 m.
Trọng lượng rỗng vào cỡ 12 tấn, trọng lượng cất cánh tối đa có thể lên đến 23–25 tấn tùy phiên bản.
Thiết kế cánh xếp, thân cứng và hệ thống lái cho phép Su-22 mang tải vũ khí lớn và hoạt động từ các sân bay có năng lực hạn chế.
Su-22 có trần bay tác chiến trên 14.000–19.000 m, tốc độ tối đa ở tầng cao có thể tới Mach 1.6–1.7, tầm bay hành trình đạt khoảng 2.300 km.
Hệ thống động lực và điện tử trên các lô Su-22 Việt Nam thuộc các đời Su-22M/ M3/ M4 sử dụng động cơ turbofan cỡ trung, cung cấp lực đẩy đủ để đạt tốc độ siêu âm và khả năng cất/hạ ở đường băng ngắn.
Radar của Su-22 thời kỳ đầu không hiện đại như tiêm kích thế hệ sau, nhưng đủ để thực hiện nhiệm vụ dẫn đường vũ khí không dẫn tới mục tiêu mặt đất và dẫn bắn tên lửa Kh-25/Kh-23.
Nhiều chiếc Su-22 nâng cấp sau này được cải tiến từng phần hoặc trang bị thiết bị điện tử bổ trợ nhằm nâng cao khả năng tấn công chính xác
Về vũ khí, Su-22 nổi bật ở khả năng mang tải lớn trên 8 giá treo bên ngoài có thể trang bị pháo 30 mm NR-30, tên lửa không đối đất và đối hải như Kh-25, Kh-23/Kh-23M và các loại bom khác nhau.
Ngoài ra rocket không điều khiển S-5/S-8 cũng được trang bị cho Su-22 để thực hiện nhiệm vụ tấn công chính xác, cường kích hay đối hạm cự ly gần.
Trong vận hành thực tế, Su-22 của Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn: từ giai đoạn biên chế hạn chế ban đầu, sang thời kỳ hoạt động rộng rãi làm nhiệm vụ yểm trợ và bảo vệ biển đảo tổ quốc.
Nhà máy A32 tại Việt Nam cũng đã thực hiện sửa chữa lớn, kéo dài tuổi thọ cho nhiều chiếc Su-22.
Giá trị chiến lược của Su-22 với Việt Nam nằm ở tính thực dụng và lịch sử: trong bối cảnh thời hậu chiến và suốt nhiều năm, Su-22 là phương tiện chủ lực để thực hiện nhiệm vụ tấn công mặt đất và bảo vệ ven bờ.
Hiện nay, dù vai trò chủ đạo của Su-22 trước đây đã dần được Su-27 và Su-30MK2 san sẻ, tuy vậy chúng vẫn đóng vai trò nhất định trong KQND Việt Nam.
Việt Hùng
Theo HQND Việt Nam/ Military Today