Đổi công lấy chỗ ở: Cách mưu sinh mới của sinh viên giữa 'cơn bão giá nhà trọ'

15 giờ trướcBài gốc

Nhiều sinh viên tìm đến phương án làm thêm công việc tại chính chủ trọ của mình để đổi lấy chỗ ở. (Ảnh: Hoa Quế/Vietnam+)

Giá thuê phòng trọ tại Hà Nội liên tục leo thang, chi phí sinh hoạt vượt ngưỡng hỗ trợ của gia đình khiến nhiều sinh viên rơi vào cảnh chật vật xoay xở. Trong bối cảnh ấy, mô hình khá mới lạ: “Đổi công lấy chỗ ở” – làm việc không lương để đổi lại nơi ở miễn phí đang nổi lên như một lối thoát tình thế.

Chủ và trọ cùng ‘xoay xở’

Theo ghi nhận, hiện không ít chủ quán càphê, nhà hàng nhỏ, thậm chí cả homestay, tiệm nail… đã chủ động đề xuất mô hình “chỗ ở – đổi công” với sinh viên. Anh P.N.Đ.K, chủ một quán càphê tại Đống Đa cho biết quán càphê của anh vào ca tối và cuối tuần thường thiếu người, trong khi đó chi phí để thuê thêm nhân viên lại tốn kém. Anh đã nảy ra ý tưởng cho các bạn sinh viên ở trọ tại quán của mình trong các phòng trống, trong khi đó có thể trả tiền trọ bằng cách làm thêm giờ.

Anh K. cho hay giả sử một phòng trọ giá 3,5 triệu đồng, sinh viên phải làm trung bình 80-100 giờ công mỗi tháng để đổi lấy chỗ ở. Nếu quy đổi theo mức lương làm thêm phổ biến (~20.000 đồng/giờ), số công sức bỏ ra tương đương 2 triệu đồng. Nghĩa là sinh viên đang “trả” ít tiền hơn giá trị thực tế của phòng.

“Một người bạn tôi có quán ăn nhỏ cũng đã áp dụng mô hình này, tôi thấy hợp lý và giúp được sinh viên nên làm theo. Đôi bên đều có lợi, tôi đỡ thuê nhân viên ca tối, các em có chỗ ở đỡ lo tiền phòng. Hằng tháng tôi vẫn hỗ trợ thêm từ 500 nghìn đến 1 triệu đồng để động viên,” anh K nói thêm.

Nam làm thêm tại 1 quán càphê để giảm gánh nặng chi phí ở trọ. (Ảnh: Hoa Quế/Vietnam+)

Nam, sinh viên năm 2 ngành Ngôn ngữ Anh tại một trường đại học trên phố Tây Sơn (Đống Đa, Hà Nội) là một trong những người chấp nhận “đổi công” để có chỗ ở. Sau giờ học, mỗi tối cậu lại tất bật dọn bàn, phục vụ khách ở quán càphê. Đổi lại, Nam được ở miễn phí tại tầng 3 của quán, có sẵn điều hòa, wifi và nước nóng.

“Giờ phòng trọ tăng cao quá, một mình em không trụ nổi. Ở ghép thì lại chật chội, bất tiện. Làm tại quán rồi ở lại đây luôn vừa tiết kiệm thời gian, vừa đỡ lo tiền nhà,” Nam tâm sự.

Tương tự, làm nhân viên chạy bàn ca tối tại một quán thịt nướng là công việc trong 2 tháng nay của Thế Anh - sinh viên năm 3 Đại học Hà Nội. “Công việc khá vất vả, có hôm phải làm đến khuya. Nhưng bù lại em tiết kiệm được gần 4 triệu đồng tiền trọ, dành cho ăn uống và sách vở. Nếu không, chắc em phải làm thêm nhiều việc cùng lúc mới đủ sống,” Thế Anh chia sẻ.

Phòng trọ của Thế Anh khi 'đổi công lấy chỗ ở'. (Ảnh: Hoa Quế/Vietnam+)

Tuy nhiên, mô hình này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khi phần lớn đều diễn ra trên cơ sở thỏa thuận miệng, không hợp đồng lao động, không mô tả công việc, không chuẩn giờ nghỉ, không quy định an toàn vệ sinh lao động. Khi phát sinh tranh chấp, sinh viên thường sẽ ở thế yếu.

Anh Thư làm thêm tại tiệm nail thỏa thuận ban đầu 5 buổi/tuần đổi chỗ ở tập thể trên gác. Sau hai tháng, chủ lấy lý do “khách đông” yêu cầu tăng ca cuối tuần và ở lại đến 11 rưỡi đêm. Em từ chối vì trùng lịch học sáng hôm sau thì bị nhắc “không làm được thì dọn đi nơi khác.” “Em buộc phải rời đi giữa mùa cao điểm tìm phòng và gánh toàn bộ chi phí phát sinh,” Thư ngậm ngùi nói.

Cơn bão giá trọ đè nặng vai sinh viên

Không chỉ riêng các bạn sinh viên kể trên, hàng ngàn sinh viên ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đang đối mặt với bài toán chi tiêu nan giải. Báo cáo giữa năm 2025 từ Batdongsan.com.vn cho thấy giá thuê phòng bình dân gần các trường đại học đã tăng 18–25% so với cùng kỳ 2024.

Theo khảo sát, ngay từ đầu tháng 9 tại Hà Nội, một phòng 15m2 khu vực Đống Đa có giá 3,5–4,2 triệu đồng/tháng; phòng khép kín 20m2 ở Cầu Giấy, Thanh Xuân dao động 4–5 triệu đồng; quận Hai Bà Trưng đã vọt lên 5 triệu – mức cao nhất trong 4 năm qua. Bên cạnh đó, đây chỉ là giá thuê nhà, chưa kể điện nước và các dịch vụ khác.

Trong khi đó, đa phần sinh viên chỉ được gia đình hỗ trợ 3–4 triệu đồng/tháng, thấp gần một nửa so với chi phí tối thiểu.

Sinh viên đang phải vật lộn với giá giá trọ tăng cao. (Ảnh minh họa: PV/Vietnam+)

Anh Tuấn Tú, môi giới tại một công ty cho thuê bất động sản nhận định nhiều chủ nhà bắt đầu tăng giá từ tháng 8 và đầu tháng 9 sẽ tiếp tục tăng mạnh hơn khi tân sinh viên nhập học. Những phòng gần trường, có đầy đủ nội thất thường được phụ huynh ưu tiên, nên giá biến động liên tục. Sau tháng 10, khi nhu cầu ổn định, giá sẽ hạ nhiệt và thị trường có nhiều lựa chọn hơn.

Khi giá trọ không còn “dễ thở”, những phương án tưởng chừng ngẫu hứng như “đổi công lấy chỗ ở” lại trở thành lựa chọn thực tế. Đây vừa là minh chứng cho tinh thần xoay xở bền bỉ, vừa phản ánh áp lực sinh tồn khắc nghiệt của người trẻ giữa thời bão giá.

Mô hình này giúp đôi bên cùng xoay xở: chủ quán tiết kiệm nhân sự, sinh viên giảm áp lực tài chính. Tuy vậy, đa phần thỏa thuận đều bằng miệng, không có hợp đồng lao động. Khi xảy ra tranh chấp, sinh viên thường ở thế yếu, thậm chí có nguy cơ bị bóc lột nếu khối lượng công việc tăng lên mà quyền lợi không được bảo đảm. Đây cũng là lý do khiến nhiều bạn trẻ còn e dè, coi đây chỉ là giải pháp tạm thời.

Để hình thức này thực sự bền vững, cần sự đồng hành từ các trường đại học, tổ chức sinh viên và chính quyền địa phương. Việc thí điểm mô hình ký túc xá cộng đồng liên kết doanh nghiệp – nơi ca làm, giờ học và điều kiện lưu trú được chuẩn hóa – sẽ giúp giảm phụ thuộc vào quan hệ thỏa thuận miệng. Một cơ chế tiếp nhận phản ánh ẩn danh, cùng cam kết xử lý nhanh khi có dấu hiệu lạm dụng, là điểm tựa để sinh viên an tâm tham gia.

Cuối cùng, một mái nhà không nên là cái giá quá đắt mà sinh viên phải đánh đổi bằng sức lực, rủi ro và sự bấp bênh. Khi có hành lang bảo vệ tối thiểu, mô hình “đổi công lấy chỗ ở” mới thực sự là chiếc phao tạm thời, chứ không phải sợi dây ràng buộc khiến người trẻ phải lựa chọn giữa chỗ ở và tương lai học tập của mình./.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/doi-cong-lay-cho-o-cach-muu-sinh-moi-cua-sinh-vien-giua-con-bao-gia-nha-tro-post1060512.vnp