Các đối tượng lập sàn tiền ảo lừa đảo hơn 10 nghìn tỷ đồng
Các đối tượng trong đường dây lừa đảo tiền ảo bị bắt giữ. Ảnh: Bộ Công an
Lớp vỏ bọc đầu tư tiền ảo
Công an tỉnh Đồng Nai cho biết vừa phối hợp với Cục Cảnh sát Hình sự Bộ Công an và công an nhiều tỉnh thành triệt phá thành công đường dây hoạt động lừa đảo trên không gian mạng có hàng chục nghìn người đầu tư với số tiền hơn 10.000 tỷ đồng.
Khoảng đầu năm 2024, Công an tỉnh Đồng Nai phát hiện nhóm đối tượng hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, với thủ đoạn lập sàn giao dịch tiền ảo (MTC - Matrix Chain), lôi kéo nạn nhân trên địa bàn các tỉnh thành trên toàn quốc tham gia với vai trò là nhà đầu tư tiền ảo.
Xác định đây hoạt động của nhóm đối tượng tinh vi, ẩn dưới nhiều lớp vỏ bọc rất phức tạp, Công an tỉnh Đồng Nai đã lập chuyên án đấu tranh và phối hợp với Cục Cảnh sát Hình sự Bộ Công an; CATP Hà Nội, CATP Hồ Chí Minh và Công an các tỉnh Hưng Yên, Bình Định, Đăk Lăk, Gia Lai, Bắc Giang thành nhiều mũi đồng loạt phá án, bắt giữ và khám xét nơi ở của các đối tượng cầm đầu. Trong đó có: Nguyễn Quốc Hùng, Bùi Thị Thanh Nga; Hồ Long Trí, Đinh Hữu Hay,Thân Văn Hiệp.
Kết quả điều tra bước đầu, Công an tỉnh Đồng Nai xác định, từ tháng 2/2023, Nguyễn Quốc Hùng thuê viết phần mềm Dự án đồng tiền ảo với giá 20.000 USD, sau đó Hùng bàn tính với Bùi Thị Thanh Nga góp vốn 400 triệu đồng.
Để thực hiện hành vi chiếm đoạt tiền của người tham gia, Hùng tạo ví điện tử "SafePal" trên nền tảng B2B Smart trade. Mỗi một người tham gia dự án phải đóng 1 USD vào ví nền tảng, sau đó Hùng và Nga sử dụng khoảng 40% chi cho người dẫn đầu khu vực, 5% để quảng bá đồng tiền MTC và chi phí sự kiện, 55% còn lại Hùng và Nga rút ra để chi tiêu cá nhân.
Ngoài ra, Hùng còn can thiệp vào chương trình điều tiết giá trị để kích thích người chơi hoặc rút và chiếm đoạt tiền của người chơi nạp vào. Hùng và Nga cũng thường xuyên tổ chức quảng bá, tạo cộng đồng các hội, nhóm trên telegram, facebook kêu gọi nhiều người tham gia với hơn 138.000 tài khoản đăng ký, nạp số tiền hơn 394 triệu USD, tương đương khoảng hơn 10.000 tỷ đồng. Số tiền chiếm đoạt được của người chơi, Hùng và Nga đã mua bất động sản, xe sang, trang sức đắt tiền...
Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai đang tập trung đấu tranh, khai thác các đối tượng để củng cố tài liệu chứng cứ, xử lý nghiêm các đối tượng theo đúng quy định của pháp luật.
Nhiều ô tô bị thu giữ liên quan đường dây lừa đảo tiền ảo. Ảnh: Công an cung cấp
Quản lý chặt chẽ hoạt động giao dịch tiền ảo
Dưới góc độ pháp lý, luật sư Đinh Thị Nguyên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Minh Nguyên Legalsun, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, theo quy định của pháp luật, hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản là việc dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác từ 2 triệu đồng trở lên.
Do đó, để buộc tội các bị can trong vụ án lừa đảo qua sàn giao dịch tiền ảo Matrix Chain, cơ quan tiến hành tố tụng sẽ phải làm rõ phương thức, thủ đoạn phạm tội của các đối tượng - cụ thể là hành vi khiến nạn nhân hiểu lầm, tưởng rằng việc nộp tiền vào sàn sẽ sinh lời, từ đó dẫn đến bị chiếm đoạt tài sản.
Theo luật sư Đinh Thị Nguyên, pháp luật không cấm các tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động đầu tư. Tuy nhiên, việc đầu tư phải tuân thủ quy định pháp luật, tuyệt đối không được lợi dụng hoạt động đầu tư tài chính để chiếm đoạt tài sản của người khác. Nếu một người sử dụng thủ đoạn gian dối trong hoạt động đầu tư tài chính hoặc đầu tư tiền ảo để chiếm đoạt tiền của những người nhẹ dạ, cả tin hoặc ham lợi, và số tiền chiếm đoạt từ 2 triệu đồng trở lên thì hành vi này đủ yếu tố cấu thành tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Điều 174, Bộ luật Hình sự hiện hành.
Điều 174, Bộ luật Hình sự quy định mức hình phạt thấp nhất là cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm; mức cao nhất là tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân nếu chiếm đoạt tài sản có giá trị từ 500 triệu đồng trở lên. Với số tiền bị cáo buộc chiếm đoạt lên tới hơn 10.000 tỷ đồng – được xem là đặc biệt lớn, nếu bị chứng minh có tội, các đối tượng trong vụ án có thể phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất của tội danh này.
Luật sư Đinh Thị Nguyên cho rằng, hiện nay do thiếu hành lang pháp lý liên quan đến tiền ảo, tài sản ảo, nhiều năm qua, hàng trăm đối tượng đã lợi dụng sự mơ hồ này để thực hiện các hoạt động đầu tư kinh doanh tiền ảo như một phương thức kiếm tiền nhanh. “Nhiều người tham gia vào các hoạt động này nhưng không hiểu rõ bản chất pháp lý, trong khi các đối tượng lừa đảo lại tận dụng tình hình để thành lập các sàn giao dịch tiền ảo, sàn chứng khoán quốc tế giả mạo, từ đó chiếm đoạt tài sản”, luật sư Đinh Thị Nguyên cho biết.
Để thực hiện hành vi phạm tội, các đối tượng thường thuê người lập nền tảng điện tử, ví điện tử, xây dựng sàn giao dịch, tiếp nhận chuyển giao công nghệ, từ đó can thiệp hệ thống, vận hành theo hướng có lợi cho việc lừa đảo. Trong giai đoạn đầu, nhà đầu tư có thể nhận một khoản lãi nhỏ để tạo lòng tin, sau đó khi nhiều người đổ tiền vào thì các đối tượng sẽ chiếm đoạt toàn bộ số tiền. Nhiều nạn nhân không đủ kiến thức nên lầm tưởng mình bị thua lỗ do tác động thị trường, do rủi ro đầu tư thông thường. Một số người dù nghi ngờ nhưng vì lòng tham vẫn tiếp tục nộp tiền, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
Cần sớm hoàn thiện hệ thống pháp luật về tiền ảo, tài sản ảo nhằm quản lý chặt chẽ hoạt động giao dịch này, tránh để các đối tượng lợi dụng kẽ hở pháp lý để phạm tội. Bên cạnh đó, cũng cần tăng cường trách nhiệm của các đơn vị cung cấp dịch vụ viễn thông, nền tảng số, mạng xã hội trong việc kiểm soát, ngăn chặn và xử lý các hành vi lợi dụng công nghệ để lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Luật sư Đinh Thị Nguyên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Minh Nguyên Legalsun, Đoàn Luật sư TP Hà Nội
Thái An