Đổi mới căn bản chính sách và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh

4 giờ trướcBài gốc

Hộ và cá nhân kinh doanh sẽ chuyển sang kê khai thuế bằng điện tử từ đầu năm 2026,. (Nguồn: TTXVN)

Tuy nhiên, phương thức quản lý thuế hiện nay đối với hộ kinh doanh vẫn chủ yếu dựa vào phương thức thuế khoán và phương thức này bộc lộ nhiều bất cập về tính công bằng, minh bạch và hiệu quả. Tỷ lệ lớn hộ kinh doanh vẫn nộp thuế theo phương pháp khoán, không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ chế độ sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ, gây khó khăn trong công tác quản lý, tiềm ẩn nguy cơ thất thu thuế.

Bên cạnh đó, chính sách thuế và thủ tục quản lý đối với hộ kinh doanh hiện còn có sự khác biệt đáng kể so với doanh nghiệp, vô tình tạo ra lợi thế cho mô hình hộ kinh doanh so với doanh nghiệp về chi phí tuân thủ pháp luật. Thực trạng này đòi hỏi cần đổi mới căn bản chính sách và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh nhằm tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, khuyến khích hộ kinh doanh phát triển và chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp khi đủ điều kiện.

Ngày 4/5/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, một trong các nội dung quan trọng là định hướng xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh. Tiếp đó, Quốc hội và Chính phủ cũng đã ban hành các Nghị quyết số 198/2025/QH15 và Nghị quyết số 138/NQ-CP cụ thể hóa chủ trương này.

Hộ kinh doanh là loại hình kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh. Cá nhân kinh doanh là cá nhân có thực hiện hoạt động kinh doanh và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh[1]. Về nghĩa vụ thuế, Hộ kinh doanh phải thực hiện đăng ký thuế và kê khai nộp các loại thuế tương tự doanh nghiệp, chủ yếu gồm thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân phát sinh từ hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, hiện nay pháp luật thuế cho phép hai phương thức tính thuế đối với hộ kinh doanh: phương pháp khoán và phương pháp kê khai.

[1] Theo Điều 3 Nghị quyết 198/2025/QH15 ngày 17/5/2025 của Quốc hội.

Trên cơ sở tập trung cao độ, đảm bảo thực hiện mục tiêu chính trị, chiến lược của ngành Tài chính nói chung và của ngành Thuế theo đúng chủ trương đường lối của Đảng và Nhà nước, Bộ Tài chính đã ban hành Kế hoạch hành động triển khai Nghị quyết số 68-NQ/TW kèm theo Quyết định số 2260/QĐ-CT ngày 30/6/2025 và chỉ đạo Cục Thuế ban hành Quyết định số 2456/QĐ-CT ngày 8/7/2025 với mục tiêu đến ngày 1/1/2026 chấm dứt hoàn toàn phương thức thu thuế khoán, chuyển toàn bộ hộ kinh doanh sang quản lý theo phương pháp kê khai, hộ kinh doanh thực hiện phương pháp tự kê khai, tự nộp thuế.

Xuất phát từ yêu cầu cấp thiết gắn với thực tiễn quản lý thuế, bảo đảm quá trình chuyển đổi diễn ra thuận lợi, hiệu quả, không làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ kinh doanh và không làm gián đoạn nguồn thu ngân sách nhà nước, bảo đảm sự phối hợp thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước, quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh, góp phần và tạo tiền đề cho khu vực kinh tế tư nhân có thêm nhiều cơ hội để vươn lên trở thành một trong những động lực quan trọng góp phần vào sự phát triển chung của đất nước, Bộ Tài chính xây dựng Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán”.

Đề án này đã hệ thống các vấn đề về lý luận, thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế trong quản lý thuế đối với đối tượng hộ, cá nhân kinh doanh, từ đó đưa ra được giải pháp đổi mới căn bản và toàn diện trong công tác quản lý thuế, nâng cao năng lực quản lý thu và chống thất thu thuế trong giai đoạn 2025-2030.

Theo Cục trưởng Thuế Mai Xuân Thành, mục tiêu tổng quát hướng tới của Đề án là tiếp tục hiện đại hóa công tác quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, xóa bỏ thuế khoán, thiết lập môi trường kinh doanh bình đẳng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số, giảm chi phí tuân thủ, tập trung hỗ trợ người nộp thuế, tạo mọi điều kiện thuận lợi kinh tế tư nhân phát triển toàn diện.

Hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán: áp dụng cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ. Cơ quan thuế xác định số thuế phải nộp theo phương pháp khoán định kỳ (thường là hàng năm) căn cứ vào doanh thu ước tính và tỷ lệ thuế trên doanh thu. Hộ kinh doanh nộp thuế khoán không phải lập sổ sách kế toán, không phải lập tờ khai thuế hàng tháng/quý; thay vào đó nộp tờ khai duy nhất đầu năm để cơ quan thuế làm căn cứ ấn định doanh thu và số thuế khoán cả năm. Nếu hộ kinh doanh khoán có phát sinh sử dụng hóa đơn lẻ (hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế cấp theo từng lần) thì phải khai thuế, nộp thuế bổ sung cho doanh thu trên hóa đơn từng lần phát sinh trước khi được cấp hóa đơn.

Từ ngày 1/6/2025, theo quy định mới tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, các hộ kinh doanh nộp thuế khoán có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên có hoạt động bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng (trung tâm thương mại; siêu thị; bán lẻ (trừ ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác); ăn uống; nhà hàng; khách sạn; dịch vụ vận tải hành khách, dịch vụ hỗ trợ trực tiếp cho vận tải đường bộ, dịch vụ nghệ thuật, vui chơi, giải trí, hoạt động chiếu phim, dịch vụ phục vụ cá nhân khác theo quy định về Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu điện tử với cơ quan thuế phải chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế. Đây là bước đầu để tăng minh bạch doanh thu của hộ kinh doanh khoán, tạo tiền đề cho việc bỏ thuế khoán trong tương lai gần.

Các mục tiêu cụ thể bao gồm: Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản hướng dẫn thi hành liên quan đến quản lý thuế hộ kinh doanh được bổ sung hoặc ban hành mới theo đúng kế hoạch; Bảo đảm hộ kinh doanh áp dụng phương pháp tự khai, tự nộp thuế từ ngày 1/1/2026; Đơn giản hóa, cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí tuân thủ pháp luật và tiếp tục cắt giảm mạnh trong những năm tiếp theo theo đúng tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW. Bảo đảm 100% hộ kinh doanh được tiếp cận thông tin và nhận được sự hỗ trợ từ cơ quan thuế về nội dung chuyển đổi từ phương thức thuế khoán sang phương thức kê khai và chuyển đổi từ hộ kinh doanh thành doanh nghiệp; Bảo đảm 100% các đối tượng thuộc diện áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền theo Nghị định số 70/NĐ-CP của Chính phủ phải thực hiện đăng ký và sử dụng; Bảo đảm 100% hộ kinh doanh thực hiện các thủ tục về thuế bằng phương thức điện tử một cách thuận lợi, dễ dàng.

Hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai: áp dụng cho hộ kinh doanh quy mô lớn hoặc tự nguyện lựa chọn kê khai. Theo Luật Quản lý thuế hiện hành, “quy mô lớn” của hộ kinh doanh được xác định khi doanh thu và số lao động đạt mức tối đa của tiêu chí doanh nghiệp siêu nhỏ (theo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa). Những hộ kinh doanh này hoặc hộ tự nguyện kê khai sẽ thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn tương tự doanh nghiệp. Số thuế giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân phải nộp của hộ kinh doanh kê khai được tính theo phương pháp trực tiếp trên doanh thu (tỷ lệ % nhân doanh thu, giống tỷ lệ của hộ kinh doanh khoán).

Theo các định hướng này, ngành Thuế hoàn thiện các chính sách pháp luật về thuế và quản lý thuế; phương thức quản lý, quy trình nghiệp vụ trong quản lý. Bên cạnh đó, ngành vận hành các giải pháp công nghệ, cơ sở dữ liệu hỗ trợ quản lý hộ kinh doanh cũng như công tác tuyên truyền, hỗ trợ và phối hợp các bên liên quan trong quản lý hộ kinh doanh. Đề án này tập trung vào các nội dung cần triển khai từ nay đến năm 2026 để bảo đảm thực hiện thành công chủ trương bỏ thuế khoán, đồng thời đề cập định hướng lâu dài trong việc quản lý thuế hộ kinh doanh thời kỳ hậu thuế khoán. Các nghiên cứu, số liệu trong Đề án được xây dựng trên cơ sở đánh giá toàn diện, rà soát trên tình hình chung trên cả nước và kinh nghiệm quốc tế có liên quan.

Đối với nhóm hộ, cá nhân kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử: đây là nhóm có đặc điểm hoạt động hoàn toàn trực tuyến, không gắn với địa điểm kinh doanh cố định, có khả năng thực hiện giao dịch xuyên tỉnh, xuyên biên giới. Phần lớn dữ liệu giao dịch của nhóm này được hình thành và lưu trữ trên hệ thống của nền tảng thương mại điện tử hoặc đơn vị trung gian thanh toán; tại cơ sở kinh doanh, dữ liệu chủ yếu là bản sao hoặc báo cáo trích xuất từ nền tảng, không phải dữ liệu gốc phát sinh trực tiếp tại điểm bán như mô hình truyền thống.

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/doi-moi-can-ban-chinh-sach-va-phuong-phap-quan-ly-thue-doi-voi-ho-kinh-doanh-post914466.html