Đổi mới chính quyền địa phương: Đẩy mạnh phân quyền giữa cơ quan nhà nước ở Trung ương với địa phương

2 ngày trướcBài gốc

Đẩy mạnh phân quyền giữa cơ quan nhà nước ở Trung ương với địa phương, tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả

Bộ Nội vụ cho biết, sau gần 10 năm thi hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, 04 năm thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2019, 03 năm sơ kết thi hành các Nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng cho thấy nhìn chung tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương các cấp đã dần đi vào ổn định, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả, cơ bản đáp ứng được các yêu cầu quản lý, phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.

Một số hạn chế, bất cập cần được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung

Bên cạnh đó, quá trình tổ chức thi hành các luật, nghị quyết nêu trên đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập cần được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, cụ thể như sau:

Một là, mặc dù Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) đã quy định những vấn đề cơ bản về phân định thẩm quyền, phân cấp, phân cấp, ủy quyền, tuy nhiên quá trình thực hiện cho thấy một số nội dung quy định tại Luật còn bất cập, chưa có sự liên thông, thống nhất giữa quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương với các luật chuyên ngành, ảnh hưởng đến việc thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền từ Trung ương đến địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương.

Các quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương chưa tạo thành các nguyên tắc để pháp luật chuyên ngành điều chỉnh cách thức quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương, dẫn đến tình trạng tại các luật chuyên ngành chỉ giao nhiệm vụ cho chính quyền địa phương cấp tỉnh hoặc UBND cấp tỉnh, hoặc chỉ quy định chung về nhiệm vụ của chính quyền địa phương các cấp, gây khó khăn trong việc thực hiện nguyên tắc phân quyền, phân cấp, ủy quyền và việc sắp xếp, bố trí tổ chức bộ máy, biên chế trong các cơ quan của chính quyền địa phương.

Hai là, quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp cơ bản giống nhau, chưa phân biệt rõ theo từng cấp (tỉnh, huyện, xã) và theo đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo; chưa phân định rõ thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương. Có những nhiệm vụ cả cấp tỉnh, cấp huyện hoặc cả cấp huyện, cấp xã cùng thực hiện nhưng chưa rõ thẩm quyền và trách nhiệm của từng cấp dẫn đến lúng túng trong việc ban hành các quy định về quản lý nhà nước tại địa phương và chưa đáp ứng yêu cầu phát triển bảo đảm phù hợp với đặc điểm của các địa bàn, vùng, miền khác nhau.

Ba là, mô hình tổ chức chính quyền địa phương chưa được thiết kế phù hợp với địa bàn đô thị dẫn đến Quốc hội phải ban hành các Nghị quyết riêng biệt để quy định tổ chức chính quyền đô thị của thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng. Đa số các đơn vị hành chính (ĐVHC) trên cả nước đều tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND; tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương các cấp còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, chưa bảo đảm mục tiêu tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả theo chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ.

Đối với các thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức chính quyền đô thị, quá trình tổ chức thực hiện bước đầu đã mang lại những kết quả tích cực; mặc dù vậy, mô hình chính quyền đô thị vẫn tồn tại một số vướng mắc, bất cập như: việc thực hiện nguyên tắc, chế độ trách nhiệm trong thực thi công vụ của Chủ tịch UBND (người đứng đầu cơ quan hành chính địa phương) còn chưa rõ nét; mức độ tự chủ về ngân sách và biên chế còn hạn chế, tác động đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền đô thị,…

Bốn là, tổ chức và hoạt động của HĐND các cấp (nhất là cấp tỉnh) còn chưa tương xứng với vị trí, vai trò và yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao của cơ quan đại diện, cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, quyết định các vấn đề của địa phương, thực hiện giám sát và xu thế đẩy mạnh phân quyền từ Trung ương cho địa phương.

Năm là, tổ chức và hoạt động của UBND các cấp còn chưa tinh gọn, hoạt động của UBND (nơi có tổ chức HĐND) vẫn còn nặng về sự điều hành của tập thể UBND mà chưa phát huy được thẩm quyền, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính (Chủ tịch UBND) dẫn đến nhiều công việc hàng ngày của UBND cũng phải đưa ra tập thể UBND bàn hoặc biểu quyết, làm ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả, tính kịp thời của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.

Do đó, theo Bộ Nội vụ, việc xây dựng dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) để sửa đổi toàn diện nhằm thay thế Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) là cần thiết.

Việc xây dựng Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) nhằm sửa đổi căn bản, toàn diện và hợp lý các quy định về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương để cụ thể hóa đầy đủ quy định của Hiến pháp năm 2013 và thể chế hóa các chủ trương, định hướng trong các Văn kiện, Nghị quyết của Đảng, nhằm tiếp tục đổi mới chính quyền địa phương theo hướng đẩy mạnh phân quyền giữa cơ quan nhà nước ở Trung ương với địa phương, tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, bảo đảm sự thống nhất, thông suốt của nền hành chính nhà nước từ Trung ương đến cơ sở.

Đề xuất nhiều điểm mới

Trên cơ sở kế thừa các quy định còn phù hợp của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) và cụ thể hóa 05 chính sách tại Đề nghị xây dựng dự án Luật đã được Chính phủ thông qua, Bộ Nội vụ đề xuất xây dựng dự thảo Luật với nhiều điểm mới.

Cụ thể, về tổ chức đơn vị hành chính, thành lập, giải thể, nhập chia, điều chỉnh địa giới ĐVHC,kế thừa các quy định về tổ chức ĐVHC và thành lập, giải thể, nhập chia, điều chỉnh địa giới ĐVHC tại Luật hiện hành, đồng thời cụ thể hóa nội dung chính sách 5 tại Đề nghị xây dựng Luật, dự thảo Luật đề xuất quy định theo hướng bổ sung nguyên tắc "Tổ chức ĐVHC được thực hiện trên cơ sở quy hoạch tổng thể về đơn vị hành chính quốc gia và từng địa phương phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội" và "Thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính chưa đạt tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật nhằm tổ chức hợp lý đơn vị hành chính các cấp" nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp ĐVHC.

Quy định cụ thể về lấy ý kiến nhân dân và trình tự, thủ tục thành lập, giải thể, nhập chia, điều chỉnh địa giới ĐVHC để thể chế hóa khoản 2 Điều 110 Hiến pháp năm 2013, đồng thời bảo đảm mục tiêu đơn giản hóa quy trình, thủ tục trong việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới ĐVHC, tạo thuận lợi cho việc tiếp tục sắp xếp ĐVHC các cấp trong thời gian tới.

Phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền giữa các cấp chính quyền địa phương

Dự thảo Luật đã dành một chương riêng về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền giữa chính quyền địa phương các cấp (Chương III).

Về nguyên tắc phân định thẩm quyền, Điều 19 dự thảo Luật kế thừa 04 nguyên tắc quy định tại Luật năm 2015 và bổ sung 02 nguyên tắc, gồm: (1) Chính quyền địa phương cấp tỉnh ban hành chiến lược, chính sách trên địa bàn, quản lý nhà nước thống nhất về chiến lược, chính sách và quy hoạch đối với các ngành, lĩnh vực; bảo đảm tính thống nhất, thông suốt của nền hành chính quốc gia từ trung ương đến địa phương. Chính quyền địa phương cấp huyện, cấp xã là cấp tổ chức thực hiện, không ban hành chính sách; (2) Chính quyền địa phương các cấp tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc quyết định các vấn đề của địa phương đã được luật quy định.

Cơ quan nhà nước ở Trung ương hỗ trợ, tạo điều kiện cho chính quyền địa phương trong việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn đã giao cho chính quyền địa phương trong luật; thực hiện việc giám sát, kiểm tra quá trình thực hiện của chính quyền địa phương theo quy định của pháp luật.

Về phân quyền: Kế thừa quy định của Luật hiện hành "việc phân quyền cho các cấp chính quyền địa phương phải được quy định trong luật", đồng thời bổ sung quy định trong trường hợp cần thiết, để giải quyết yêu cầu cấp bách về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và phòng chống thiên tai, dịch bệnh, Quốc hội giao Chính phủ điều chỉnh nội dung phân quyền cho chính quyền địa phương khác với quy định của luật, bảo đảm tính linh hoạt, hạn chế việc phải sửa đổi, bổ sung số lượng lớn các luật hiện hành đang quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp trong các ngành, lĩnh vực khác với các nguyên tắc tại Luật này.

Về phân cấp, ủy quyền: Nhằm khắc phục các hạn chế, bất cập của Luật hiện hành, dự thảo Luật đã đề xuất quy định cụ thể chủ thể phân cấp, ủy quyền, chủ thể nhận phân cấp, ủy quyền; điều kiện thực hiện phân cấp, ủy quyền và trách nhiệm của các cơ quan trong thực hiện nhiệm vụ phân cấp, ủy quyền. Theo đó, dự thảo Luật đã đề xuất mở rộng chủ thể được phân cấp, ủy quyền và chủ thể nhận phân cấp, ủy quyền nhằm tạo sự chủ động cho chính quyền địa phương trong thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao; quy định chặt chẽ các điều kiện thực hiện phân cấp, ủy quyền; các trường hợp không phân cấp, ủy quyền và trách nhiệm của cơ quan phân cấp, ủy quyền phải bảo đảm các điều kiện để cơ quan nhận phân cấp, ủy quyền thực hiện nhiệm vụ nhằm hạn chế việc phân cấp, ủy quyền tràn lan.

Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây.

Minh Hiển

Nguồn Chính Phủ : https://baochinhphu.vn/doi-moi-chinh-quyen-dia-phuong-day-manh-phan-quyen-giua-co-quan-nha-nuoc-o-trung-uong-voi-dia-phuong-102250103105723432.htm