Đổi mới tư duy trong hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam

2 giờ trướcBài gốc

Toàn cảnh buổi làm việc.

Vừa sửa đổi, bổ sung, vừa phải có tầm nhìn dài hạn

Phát biểu tại cuộc làm việc, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ: "Đất nước ta đang trong một thời kỳ rất đặc biệt. Chúng ta đang thực hiện một cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy tổ chức chính quyền địa phương, sửa đổi Hiến pháp và đổi mới tư duy xây dựng pháp luật với việc ban hành Nghị quyết 66-NQ/TW. Bên cạnh đó, Bộ Chính trị cũng đã ban hành nhiều Nghị quyết quan trọng khác về chuyển đổi số, hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế tư nhân".

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, một loạt các quan điểm, chủ trương mới của Đảng đã được ban hành, vừa kế thừa những thành tựu trước đó, vừa có những điểm đột phá. Vì vậy, việc chuyển tải những chủ trương này thành pháp luật và hành động cụ thể với tốc độ rất nhanh đòi hỏi công tác xây dựng thể chế pháp luật phải được đổi mới một cách toàn diện.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nêu rõ, Nghị quyết 66 đã chỉ rõ, hệ thống pháp luật vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập cần phải sửa đổi, bổ sung đồng bộ để khắc phục những điểm nghẽn. Pháp luật phải tạo nền tảng vững chắc, dẫn dắt sự phát triển, trở thành một lợi thế cạnh tranh.

“Đây là một yêu cầu rất cao. Chúng ta vừa phải khắc phục những bất cập tồn tại từ nhiều năm, vừa phải đáp ứng những yêu cầu mới của sự phát triển”, Bộ trưởng Tư pháp nhấn mạnh.

Để đáp ứng yêu cầu hiện nay, các bộ, ngành, Chính phủ, Quốc hội đã và đang hết sức nỗ lực. Khối lượng công việc tại kỳ họp tới của Quốc hội là vô cùng lớn, dự kiến trình khoảng 50 luật và nghị quyết, có thể còn bổ sung thêm.

Khẳng định việc ban hành nhiều văn bản pháp luật trong thời gian ngắn như vậy là cần thiết để đáp ứng yêu cầu mới, Bộ trưởng Tư pháp cho rằng, xu thế chung của thế giới hiện nay là thay đổi nhanh chóng, nhưng bản chất của hệ thống pháp luật vẫn cần có tính ổn định.

Do đó, bên cạnh việc sửa đổi từng luật cụ thể, chúng ta cần có một cách nhìn toàn diện và tổng thể về hệ thống pháp luật, cần có một "thiết kế" tổng thể cho hệ thống pháp luật Việt Nam trong bối cảnh mới, xác định rõ những trụ cột cần thiết để đáp ứng mục tiêu phát triển đất nước trong 100 năm tới. Chúng ta vừa phải sửa đổi, bổ sung luật để đáp ứng yêu cầu trước mắt, vừa phải có một tầm nhìn dài hạn, một cấu trúc hoàn thiện cho hệ thống pháp luật để bảo đảm tính đồng bộ, ổn định, đáp ứng được mục tiêu phát triển của đất nước.

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu

Ông Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) cho biết, mục đích xây dựng Đề án là xác định cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất các giải pháp hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam theo hướng bảo đảm bao quát được đầy đủ các lĩnh vực đời sống kinh tế, chính trị, xã hội cần điều chỉnh pháp luật, tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và dễ tiếp cận, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới, trước mắt cho giai đoạn 2026-2031 với tầm nhìn đến năm 2045; làm tiền đề xây dựng Chiến lược hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Theo Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý, việc xây dựng cấu trúc hệ thống pháp luật phải bảo đảm cân đối, hài hòa giữa các lĩnh vực: phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ môi trường, bảo vệ và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại.

Phải vận dụng hợp lý tư duy phân loại luật công, luật tư để xác định các yêu cầu phù hợp khi thiết kế các quy phạm pháp luật thuộc từng lĩnh vực pháp luật cụ thể… Bên cạnh đó, xác định rõ danh mục các văn bản luật được sửa đổi, bổ sung, thay thế/bãi bỏ, hợp nhất, ban hành mới và lộ trình cụ thể.

Tính toán, thiết kế một hệ thống pháp luật hợp lý

Tại buổi làm việc, các chuyên gia đã đóng góp nhiều ý kiến sâu sắc vào dự thảo. Theo các chuyên gia, hệ thống pháp luật phải được thiết kế hợp lý cả về nội dung và cấu trúc, bảo đảm mối quan hệ biện chứng giữa các thành tố trong hệ thống pháp luật (nhất là giữa các lĩnh vực pháp luật, giữa luật nội dung và luật thủ tục, giữa các ngành, chế định và quy phạm pháp luật, giữa các loại nguồn luật; bảo đảm tính ổn định cần thiết cho người dân và doanh nghiệp trước những thay đổi pháp luật để kịp thời thích ứng, vừa có độ mở, sự linh hoạt cần thiết, tiên liệu được tương lai để dễ tuân thủ, dễ thực hiện.

Điều này chỉ có thể đạt được thông qua việc tính toán, thiết kế một hệ thống pháp luật hợp lý hơn theo hướng thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương của Đảng về định hướng phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; đồng thời, xác định rõ nguyên tắc thiết kế, bảo đảm tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch và dễ tiếp cận, phục vụ kịp thời các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, hội nhập quốc tế, sự vận hành thông suốt của bộ máy nhà nước và hệ thống chính trị trong điều kiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đáp ứng yêu cầu hiện thực hóa hai mục tiêu 100 năm.

Theo Tiến sĩ Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đây là thời điểm chúng ta nên có sự thay đổi tư duy về hệ thống luật pháp.

Hiện nay chúng ta đang trong giai đoạn chuyển đổi rất mạnh, rất “động” trên nhiều lĩnh vực nên cách nhìn, đánh giá, hoàn thiện thậm chí là đổi mới cấu trúc hệ thống luật pháp không thể “tĩnh” được.

Chúng ta chuyển sang kỷ nguyên mới nên yêu cầu chuyển đổi hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu kinh tế thị trường và xã hội thị trường được chỉ đạo rất quyết liệt.

Khi hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật, theo Tiến sĩ Trần Đình Thiên, chúng ta phải định vị lại cấu trúc pháp luật hiện nay, liệu có đáp ứng yêu cầu không, cấu trúc hệ thống pháp luật có tương thích với cấu trúc phát triển của xã hội, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi hay không.

“Chúng ta cần xác định rõ những yêu cầu nào cần được đặt ra và phải tiếp cận theo logic ngược, tiếp cận từ tương lai thì mới làm được”, Tiến sĩ Trần Đình Thiên nói.

Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật sẽ tạo sự ổn định chính sách, giúp doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững.

Theo Tiến sĩ Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thương mại và cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), khi hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật cần chú trọng quan tâm đến cấu trúc thể chế, nhất là thể chế kinh tế hiện nay. Bên cạnh đó, cần đặt trọng tâm vào khả năng thực thi, đáp ứng yêu cầu tình hình mới vì điều đó mới là kết quả của việc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật.

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đánh giá cao các ý kiến đóng góp của các chuyên gia. Tuy chỉ là những ý kiến đóng góp ban đầu cho đề án nhưng cũng là căn cứ quan trọng để Bộ Tư pháp tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dần đề án trong thời gian tới.

Hiện, Bộ Tư pháp cũng đã xây dựng bảng khảo sát lấy ý kiến người dân, doanh nghiệp về nhu cầu xây dựng một hệ thống pháp luật tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và dễ tiếp cận, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới.

HƯƠNG NGUYÊN

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/doi-moi-tu-duy-trong-hoan-thien-cau-truc-he-thong-phap-luat-viet-nam-post912783.html