'Đội tàu ma' chở lậu dầu

3 giờ trướcBài gốc

Những bóng ma

Chiều 8/3/2025, tàu chở dầu Torm Agnes cập bến cảng Ensenada, bang Baja California, Mexico. Con tàu khi đó chở gần 120.000 thùng dầu diesel. Không ai rõ vì sao một chiếc tàu chở dầu lại cập cảng vốn chỉ chuyên đón tàu du lịch và tàu container. Cảng Ensenada thiếu thiết bị bơm dầu từ trên tàu xuống, nhưng tại cảng đã có cả một đoàn xe bồn chờ sẵn. Việc bơm dầu từ tàu xuống xe bồn diễn ra suốt buổi đêm hôm đó.

Tàu Torm Agnes rời cảng Ensenada trước bình minh. Đến ngày 20/3 tàu tiếp tục dừng lại tại cảng Guaymas (bang Sonora) để dỡ hàng. Nhưng tàu đang dỡ hàng nửa chừng thì bất ngờ nhổ neo rời cảng, còn đoàn xe bồn cũng bị bỏ lại tại một bãi đậu xe gần cảng.

Chiếc tàu Challenge Procyon chở dầu lậu bị canh giữ bởi lính đặc nhiệm hải quân Mexico.

Thực chất tàu Torm Agnes bỏ chạy sau khi nhận được tin nhà chức trách Mexico đã thu giữ tàu chở dầu Challenge Procyon tại cảng Tampico, bang Tamaulipas. Khi đó tàu Procyon đang chở 50.000 thùng dầu không rõ nguồn gốc. Đơn vị đặc nhiệm hải quân Mexico trực tiếp thực hiện vụ bắt giữ. Theo người phát ngôn của hải quân Mexico, đây là một phần của chiến dịch toàn quốc chống tội phạm buôn lậu dầu.

Người Mexico còn gọi buôn lậu dầu bằng cụm từ huachicol fiscal, nghĩa là “trốn thuế dầu” trong tiếng Tây Ban Nha. Dầu và sản phẩm từ dầu là mặt hàng phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt ở Mexico. Mexico lại là một nước khai thác dầu mỏ lớn nhưng lại không có đủ nhà máy lọc dầu để đáp ứng nhu cầu nội địa. Các tổ chức tội phạm đã tổ chức nhập khẩu dầu rồi khai khống xăng, dầu diesel là dầu nhớt, dầu tái chế để không phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt. Theo ước tính của Chính phủ Mexico, nước này mất khoảng 3 tỷ Peso (150 triệu USD)/ năm vào tay các băng đảng buôn lậu dầu.

Mạng lưới buôn lậu dầu của cartel Mexico có “chân rết” ở cả Mỹ và Canada. Chúng lập công ty ma tại hai quốc gia Bắc Mỹ trên, sau đó ký hợp đồng xuất khẩu dầu với đối tác Mexico cũng là công ty ma nốt. Chúng sở hữu luôn cả tàu chở dầu, xe bồn, đội ngũ công nhân và thủy thủ. Mọi khâu trong quá trình vận chuyển đều nằm trong tầm kiểm soát của cartel nên thông tin rất hiếm khi bị lọt ra ngoài. Nhiều quan chức Mexico đã phải dùng từ “đội tàu ma” để nói về những con tàu chở dầu bí ẩn, lúc ẩn lúc hiện của bọn buôn lậu.

Các cartel Mexico lúc đầu chỉ biết ăn trộm xăng dầu từ những cơ sở khai thác và chế biến thuộc tập đoàn dầu khí quốc gia Pemex. Đến cuối thập niên 2010, băng đảng Jalisco New Generation (CJNG) nảy ra ý tưởng bán số dầu thô chúng ăn trộm được từ Pemex cho các nhà máy lọc dầu Mỹ, rồi sau đó nhập khẩu ngược lại sản phẩm xăng dầu đã qua chế biến. CJNG hiện là cartel lớn thứ hai Mexico chỉ sau băng đảng Sinaloa. Lợi nhuận từ buôn lậu dầu đã và đang đóng góp rất nhiều cho sự thịnh vượng của CJNG.

Nhà chức trách Mexico bắt giữ tàu buôn lậu dầu lần đầu tiên vào năm 2020, nhưng phải sau hơn một năm điều tra thì họ mới tìm ra được quan hệ của con tàu với CJNG. Hiện cả Mexico, Mỹ và Canada đã vào cuộc chiến chống buôn lậu dầu. Riêng Mỹ sẵn sàng thưởng 10 triệu USD cho bất kỳ ai cung cấp được thông tin liên quan đến buôn lậu dầu.

Giám đốc hoạt động Rhett Kenagy của Ikon Midstream.

Đường dây buôn lậu

Mexico hiện có hơn 20 cảng nước sâu có khả năng bốc dỡ sản phẩm xăng dầu. Cartel cũng sẵn sàng huy động xe bồn đến các cảng nhỏ để tự xử lý việc bốc dỡ. Lực lượng hành pháp Mexico không đủ nhân lực để chốt chặn tại các cảng nên đang đẩy mạnh hoạt động chống tham nhũng trong ngành hải quan. Tàu buôn lậu dầu không thể cập bến và dỡ hàng trừ khi cán bộ hải quan tại cảng đã nhận hối lộ để làm ngơ.

Xăng dầu buôn lậu được bán cho các cây xăng hoạt động độc lập trên khắp Mexico. Toàn bộ quá trình vận chuyển, phân phối và lưu trữ dầu lậu được thực hiện một cách vô cùng mất an toàn. Ngày 11/9/2025, một chiếc xe bồn chở dầu đã phát nổ giữa đường ở thủ đô Mexico City khiến 3 người thiệt mạng và 70 người bị thương. Khi chính quyền thành phố điều tra thì mới phát hiện doanh nghiệp sở hữu chiếc xe bồn trên thực chất là công ty ma. Việc xử lý những đường dây buôn lậu xăng dầu không chỉ nhằm tránh thất thoát thuế và đảm bảo trị an mà còn có quan hệ trực tiếp đến sự an toàn của người dân.

Trở lại câu chuyện của tàu Torm Agnes. Số dầu diesel trên con tàu thuộc về Ikon Midstream, một công ty xuất nhập khẩu nhiên liệu có trụ sở ở thành phố Houston, bang Texas, Mỹ. Ngoài Torm Agnes thì Ikon còn thuê tàu Torm Louise để chở dầu từ Canada sang Mexico. Không lâu sau khi tàu Torm Agnes bị nhà chức trách Mexico tịch thu thì tàu Torm Louise cũng chịu cảnh tương tự. Theo thông cáo báo chí của cảnh sát Mexico, tàu Torm Louise chở cả dầu diesel lẫn naptha. Hóa chất naptha thường xuyên được những kẻ buôn lậu pha vào xăng dầu thật để làm hàng giả bán với giá rẻ.

Rhett Kenagy, nhà sáng lập và giám đốc điều hành Ikon Midstream, là một nhân vật có phần bí ẩn. Trước khi thành lập Ikon, Kenagy đã làm chủ gần 10 công ty khác nhưng đều đã phá sản. Cuộc đời của Kenagy thay đổi 180° nhờ Ikon. Kenagy đang sở hữu một ngôi biệt thự trị giá 6 triệu USD cùng nhiều siêu xe, du thuyền và máy bay cá nhân. Ông ta và vợ từng xuất hiện trên chương trình truyền hình thực tế Below Deck Sailing Yacht. Chương trình cho biết hai vợ chồng họ sống gần như quanh năm trên một con tàu du lịch đi vòng quanh thế giới.

Tập đoàn TORM (Đan Mạch), chủ sở hữu hai tàu Torm Agnes và Torm Louise, từ chối trách nhiệm liên quan đến việc buôn lậu dầu và cho biết họ đã cắt mọi hợp đồng với Ikon. Điều đáng nói là giấy tờ xuất cảng của hai con tàu đều thể hiện là tàu chở dầu nhớt. Thật khó tin rằng hai con tàu có thể chở dầu từ Canada đến Mexico mà thủy thủ, nhân viên trên tàu không một lần phát hiện ra rằng tàu chở dầu diesel chứ không phải dầu nhớt.

Cảnh sát thành phố Mexico City đang trong quá trình điều tra công ty Itanza, đơn vị đã ký kết hợp đồng mua dầu nhớt từ Ikon Midstream. Itanza thực chất là công ty ma của CJNG. 63.000 thùng dầu chở lậu trên tàu Challenge Procyon cũng là hàng hóa do Itanza nhập khẩu. Ngày 27/3/2025, Itanza đệ đơn lên Tòa án bang Tamaulipas yêu cầu trả tự do cho tàu Challenge Procyon nhưng bị tòa bác đơn. Hiện Itanza đã ngừng hoạt động, còn ông Ramiro Rocha, người trên giấy tờ là đại diện pháp lý của Itanza, cho biết doanh nghiệp này đã lấy cắp tên tuổi của ông để đi đăng ký kinh doanh.

Nhà máy lọc dầu của Tập đoàn Pemex thường xuyên là mục tiêu của kẻ trộm.

Cuộc chiến lâu dài

Từ tháng 9/2024 đến nay, Văn phòng Quản lý tài sản nước ngoài thuộc Bộ Ngân khố Mỹ đã ra lệnh cấm vận và phong tỏa tài sản với hơn 30 đối tượng người Mexico vì liên quan đến tội phạm buôn lậu dầu. Đáng chú ý là trong số các công ty Mỹ được những đối tượng này sở hữu và điều hành có từ trạm xăng và công ty chở hàng đến cửa hàng bánh mỳ và cơ sở in 3D. Điều này cho thấy tội phạm Mexico liên tục tìm cách mở rộng lĩnh vực kinh doanh - đầu tư nhằm bảo toàn và hợp thức hóa tài sản của mình.

Nghị sĩ Juan Hinojosa và nhiều chính trị gia đảng Dân chủ khác hiện đang bảo trợ một dự luật mới nhằm tăng hình phạt đối với các cây xăng, xe bồn... vận chuyển và buôn bán xăng dầu lậu. Dự luật này tuy vậy đang bị mắc kẹt tại nghị viện bang Texas.

Trong khi đó thì các công ty xăng dầu hợp pháp đang chịu tổn thất nặng nề vì buôn lậu khi một lít xăng lậu có giá rẻ hơn từ 5-10% so với xăng thật. Phát ngôn viên của Tập đoàn Shell cho biết, họ đang suy nghĩ việc rút khỏi thị trường bán lẻ xăng dầu tại Mexico.

Từ khi Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum lên nắm quyền vào tháng 10/2024, nhà chức trách nước này đã thu giữ được gần 500.000 thùng dầu lậu. Đây là lượng xăng dầu lậu bị tịch thu nhiều nhất từ trước đến nay. Các tổ chức tội phạm Mexico đã có đòn đáp trả. Ngày 4/8/2025, Ernesto Vázquez, công tố viên bang Tamaulipas, bị ám sát khi chiếc xe SUV bọc thép chở ông bị ném lựu đạn. Ông Vázquez mới bò ra khỏi chiếc xe đang bốc cháy thì bị bắn. Đây là hành động đáp trả việc chính quyền bang Tamaulipas tịch thu gần 11.300 thùng dầu lậu tại thành phố Reynosa gần biên giới với Mỹ.

Ngày 8/9/2025, chính phủ Mexico tuyên bố đã bắt giữ 14 đối tượng, trong đó có một số sĩ quan hải quân cao cấp, vì liên quan đến buôn lậu xăng dầu. Theo kết quả điều tra, các đối tượng trên thuộc về một đường dây buôn lậu hoạt động từ năm 2023. Chúng đã vận chuyển trót lọt 69 chuyến hàng, buôn lậu tổng cộng 564 triệu lít dầu.

Đứng đầu đường dây trên là Phó đô đốc Manuel Roberto Laguna và Chuẩn đô đốc Fernando Farías Laguna. Họ là anh em và là cháu họ ngoại của Đô đốc José Rafael Ojeda Durán, nguyên Bộ trưởng Bộ Hải quân Mexico giai đoạn 2018-2024. Theo điều tra của báo El Pais (Tây Ban Nha), anh em Laguna đã sử dụng quyền hạn và ảnh hưởng để bổ nhiệm những đối tượng đồng phạm buôn lậu vào các vị trí quan trọng trong bộ máy hải quan. Chính phủ của Tổng thống Sheinbaum đã tuyên bố làm đến tận cùng vụ việc trên.

Lê Công Vũ

Nguồn ANTG : https://antgct.cand.com.vn/khoa-hoc-van-minh/doi-tau-ma-cho-lau-dau-i787908/