'Dọn đường' cho nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường chứng khoán Việt Nam

12 giờ trướcBài gốc

Nhiều cơ chế chính sách đang dần được tháo gỡ để nhà đầu tư nước ngoài dễ dàng tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam.

Những rào cản cần tháo gỡ

Nhà đầu tư nước ngoài hiện còn gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận thị trường chứng khoán Việt Nam, do thị trường còn thiếu vắng hàng hóa mới, hạn chế tỷ lệ cổ phiếu tối đa mà khối ngoại được phép sở hữu (room ngoại). Thực tế, thị trường chứng khoán Việt Nam những năm gần đây có rất ít doanh nghiệp mới thực hiện IPO và niêm yết. Tiến độ chuyển sàn của các doanh nghiệp còn khá chậm. Các doanh nghiệp từ UPCoM lên HOSE, HNX rất ít.

Trong khi doanh nghiệp khó tìm kiếm nhà đầu tư nước ngoài, thì nhà đầu tư nước ngoài lại không có lựa chọn để tìm kiếm các công ty lớn, ổn định. Việc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước chưa có chuyển biến nhiều, phụ thuộc vào khá nhiều quy định của pháp luật. Trong khi đó, khối doanh nghiệp FDI đóng góp rất lớn trong cấu trúc nền kinh tế, nhiều doanh nghiệp lớn có nhu cầu niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam nhưng hiện tại không có quy định pháp lý cụ thể.

Do room ngoại còn hạn chế và chưa quy định cụ thể, khiến nhà đầu tư nước ngoài khó có khả năng sở hữu các cổ phiếu đã hết room, cũng như gặp khó khăn khi mua cổ phần tại các doanh nghiệp không quy định cụ thể, rõ ràng. Khả năng chuyển nhượng, tỷ lệ free-float thực tế các doanh nghiệp thấp, nhà đầu tư nước ngoài gặp khó khăn khi giao dịch, chưa đáp ứng được đúng kỳ vọng vào tính thanh khoản của cổ phiếu. Nhóm cổ phiếu Ngân hàng, Bất động sản vẫn là nhóm chiếm tỷ trọng vốn hóa lớn, thiếu vắng các doanh nghiệp niêm yết chất lượng thuộc các lĩnh vực khác tham gia thị trường.

Bên cạnh đó, quy trình mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII) gặp nhiều khó khăn. Thông tư số 05/2014/TT-NHNN đã ban hành hơn 10 năm và bộc lộ nhiều vấn đề cần sửa đổi để nhà đầu tư nước ngoài dễ dàng hơn khi mở tài khoản FII để đầu tư tại Việt Nam.

Công bố thông tin của doanh nghiệp, các văn bản, tài liệu đăng tải bằng tiếng Anh trên thị trường còn ít, phần lớn bằng tiếng Việt, khiến nhà đầu tư nước ngoài bị hạn chế khi tiếp cận thông tin. Điều này tạo sự bất bình đẳng giữa nhà đầu tư nước ngoài và trong nước.

Một rào cản nữa là, hiện nay, chưa có quy định về ký quỹ (margin) cho nhà đầu tư nước ngoài. Điều này tạo sự bất bình đẳng giữa nhà đầu tư nước ngoài và trong nước, cũng như chưa tiệm cận với các thị trường khác trong khu vực.

Hiện thực hóa kế hoạch nâng hạng thị trường chứng khoán

Hướng đến mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán nhằm thu hút dòng tiền khối ngoại, UBCKNN đã đưa ra nhiều giải pháp và quyết tâm thực hiện trong năm 2025.

Triển khai Thông tư số 68/2024/TT-BTC, UBCKNN đề xuất giữ room ngoại cho nhà đầu tư nước ngoài khi thực hiện giao dịch mua lại cổ phiếu từ công ty chứng khoán. Theo Thông tư số 68/2024/TT-BTC, khi công ty chứng khoán dùng tiền để thanh toán giao dịch không yêu cầu ký quỹ (Non Prefunding) mà nhà đầu tư tổ chức nước ngoài thiếu tiền thì chứng khoán được hạch toán vào tài khoản tự doanh của công ty chứng khoán.

Phần room ngoại trống ra sẽ có thể bị mua hết, dẫn tới việc nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thực hiện được giao dịch mua lại, do đó, đề xuất được giữ room ngoại để nhà đầu tư tổ chức nước ngoài thực hiện được giao dịch mua lại. Như vậy, việc vận hành hệ thống công nghệ mới KRX sẽ cho phép giữ room ngoại đến thời điểm T+3.

Về giải pháp giao dịch Non Prefunding, UBCKNN đã trao đổi và đề nghị các công ty chứng khoán thống nhất cách xử lý về các vấn đề liên quan danh mục chứng khoán áp dụng Non Prefunding; việc xác định hạn mức tiền phải có; Quy trình xử lý giao dịch thất bại (fail-trade) và khung hợp đồng ký kết với khách hàng. Điều này giúp hạn chế thấp nhất sự khác biệt khi triển khai Non Prefunding.

Đối với việc công bố thông tin, UBCKNN dự kiến sửa đổi phụ lục công bố thông tin của Thông tư số 68/2024/TT-BTC theo hướng bỏ nội dung công bố thông tin về danh tính đại diện có thẩm quyền.

Đối với nhóm giải pháp về chính sách, Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán (VSDC) dự kiến sẽ triển khai tài khoản giao dịch tổng (OTA - Omnibus trading account) cho phép công ty quản lý quỹ thực hiện mua/bán đồng thời với tất cả các quỹ mà không phải thực hiện mua/bán riêng lẻ trên từng tài khoản. Khi đó, công ty quản lý quỹ, nhà đầu tư nước ngoài sẽ được đơn giản hóa việc đặt lệnh, thuận tiện hơn. Dự kiến, nhóm giải pháp này sẽ được triển khai trước tháng 08/2025.

Đối với nhóm giải pháp về hạ tầng công nghệ, dự kiến trong tháng 3/2025, VSDC sẽ triển khai hệ thống giao dịch tiếp điện tử giữa công ty chứng khoán và Ngân hàng lưu ký (STP), đồng thời sẽ nâng cấp STP sử dụng điện chuẩn SWIFT, giúp thuận tiện hơn trong việc phục vụ nhà đầu tư nước ngoài. UBCKNN giao các sở giao dịch chứng khoán, VSDC nhanh chóng triển khai thực hiện, báo cáo UBCKNN, để đưa KRX vận hành trong tháng 5 hoặc tháng 6/2025.

Các công việc cần triển khai trong tương lai là VSDC phải thành lập công ty con chuyên trách mô hình thanh toán, bù trừ (CCP); Hoàn thiện quy trình thanh toán giữa VSDC với các thành viên thị trường và ngân hàng thương mại trở thành thành viên bù trừ. Như vậy, dự kiến trong năm 2026 sẽ vận hành CCP.

Theo các chuyên gia chứng khoán, với những giải pháp tháo gỡ khó khăn cho việc tham gia thị trường chứng khoán của nhà đầu tư nước ngoài trên, xác suất nâng hạng thành công vào tháng 9/2025 là trên 90%. Khi được nâng hạng, kỳ vọng khối ngoại sẽ mua ròng trở lại. Trước thời điểm nâng hạng, dòng vốn từ các quỹ đầu tư thụ động có thể đổ vào khoảng 1 tỷ USD.

Minh Lâm

Nguồn Tài Chính : http://tapchitaichinh.vn/don-duong-cho-nha-dau-tu-nuoc-ngoai-vao-thi-truong-chung-khoan-viet-nam.html