Một công trình xây dựng đang thi công tại quận Tân Phú.
Tạo thuận lợi cho người dân
Mới đây, trong công văn gửi lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh, Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường kiến nghị về việc người dân chỉ cần đăng ký xây dựng với chính quyền địa phương thay vì xin giấy phép xây dựng như hiện nay. Đơn vị kiến nghị lãnh đạo thành phố xem xét chỉ đạo sở, ngành liên quan thống nhất cho đăng ký xây dựng thay cho giấy phép xây dựng trên cơ sở lộ giới hẻm và kiến trúc xây dựng nhà ở được quy định tại Phụ lục 18 theo Quyết định 56/2021/QĐ- UBND, ngày 28/12/2021 về ban hành quy chế quản lý kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh; thời gian áp dụng từ 1/7/2025.
Trình tự thủ tục được hướng dẫn theo mẫu đăng ký do Ủy ban nhân dân phường, xã thống nhất ban hành, bảo đảm nhanh gọn đủ thông tin nhằm phục vụ quá trình giám sát và hoàn công công trình cho người dân theo quy định. Trường hợp người dân cố tình sai phạm so với đăng ký xây dựng thì xử lý theo pháp luật hiện hành về vi phạm trong lĩnh vực xây dựng. Tiến sĩ Phạm Viết Thuận cũng kiến nghị xem xét điều chỉnh tăng chiều cao công trình xây dựng ít nhất một tầng đối với công trình có chiều rộng thực tế hơn 5.5 m và chiều dài công trình tối thiểu là 12 m nhằm mục đích tăng tỷ lệ sử dụng đất xây dựng trong bối cảnh đô thị hóa tăng nhanh.
Tiếp nhận thông tin này, là người có thâm niên thi công nhiều công trình xây dựng trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, Giám đốc Công ty cổ phần Thiết kế, xây dựng Kiến Cons Phan Thanh Thịnh cho biết, nếu thủ tục cấp phép được tinh giản, người dân và nhà thầu sẽ chủ động được thời gian, sắp xếp nhân lực để đẩy nhanh tiến độ thi công. Từ đó, các bên đều có thể tiết kiệm được thời gian, chi phí xây dựng và các chi phí phát sinh khác.
Theo kinh nghiệm của anh Thịnh, nhiều chủ đầu tư quá trình xin phép xây dựng bị sai, thiếu hồ sơ nên mất rất nhiều thời gian để bổ sung. Khi hồ sơ hợp lệ cũng mất 15 ngày (xin xây dựng nhà ở riêng lẻ) và 20 ngày (đối với công trình khác) để được phê duyệt.
Còn anh Nguyễn Mạnh Tân, ngụ thành phố Thủ Đức đang có ý định xây nhà vào cuối năm nay cho biết: Tôi rất hoan nghênh và ủng hộ ý tưởng đề xuất này khi nó sẽ giúp người dân bớt được một thủ tục hành chính. Cách đây gần hai năm (tháng 8/2023), thành phố Thủ Đức từng công bố mẫu bản vẽ thiết kế gợi ý để người dân xin phép xây nhà ở riêng lẻ với tổng diện tích dưới 250 m2 hoặc dưới ba tầng phù hợp với quy hoạch. Ý tưởng này giúp người dân thuận tiện hơn trong quá trình xây nhà. Nay, với việc đề xuất bỏ giấy phép, người dân chỉ cần tuân thủ đúng quy định trong xây dựng thì sẽ bớt được rất nhiều khâu.
Tăng tính minh bạch khi triển khai
Thực hiện Công điện số 78/ CĐ-TTg ngày 29/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ về tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính lĩnh vực xây dựng, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Bùi Xuân Cường đã có văn bản chỉ đạo đến các sở, ngành, địa phương, trong đó Sở Xây dựng sẽ chủ trì, phối hợp với Sở Nội vụ, Sở Tư pháp, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Khoa học và Công nghệ, Ủy ban nhân dân các quận, huyện và thành phố Thủ Đức khẩn trương báo cáo, đề xuất giải pháp khả thi, đột phá triển khai thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Các đơn vị, địa phương tập trung rà soát toàn bộ các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực do Sở Xây dựng quản lý để thống nhất phương án cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực xây dựng thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân thành phố không còn phù hợp, không cần thiết nhằm tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp hoặc kiến nghị Bộ Xây dựng xem xét theo thẩm quyền; báo cáo, đề xuất trình Ủy ban nhân dân thành phố xem xét, chỉ đạo thực hiện theo quy định, bảo đảm Thành phố Hồ Chí Minh là một trong các địa phương hưởng ứng đi đầu thực hiện việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính lĩnh vực xây dựng theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Theo các chuyên gia, việc bỏ thủ tục xin phép xây dựng thực tế có thể gây nhiều khó khăn trong giai đoạn đầu, song nếu triển khai nghiêm minh, công khai, minh bạch thì mọi vấn đề sẽ sớm đi vào khuôn khổ.
Theo đó, quy hoạch phải được công bố rõ trên các trang thông tin của cơ quan chức năng để người dân, doanh nghiệp, nhà thầu đều nắm và thực hiện. Khi đã có cơ sở pháp lý, bắt buộc các đối tượng thực hiện phải tuân thủ. Chính quyền địa phương chỉ thực hiện chức năng hậu kiểm. Trong trường hợp nhà thầu, người dân cố tình làm sai, cơi nới thì sẽ bị xử lý, rút giấy phép và các chế tài nghiêm khắc.
Trường hợp thực hiện không đúng thiết kế thì sẽ không được hoàn công đồng thời chịu trách nhiệm về các vấn đề liên quan đến pháp lý khác. Chức năng tiền kiểm sang hậu kiểm cũng là một trong những điểm mới của Công điện số 78 khi Thủ tướng yêu cầu chuyển đổi phương thức quản lý điều kiện kinh doanh. Theo đó, thay vì cấp chứng chỉ năng lực cho các tổ chức hoạt động ở lĩnh vực xây dựng, các doanh nghiệp sẽ tự công bố đủ điều kiện hoạt động. Đối với địa phương, Thủ tướng yêu cầu đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong công tác thẩm định và cấp phép xây dựng, nhất là các dự án đã có quy hoạch rõ ràng.
Việc rà soát toàn diện các quy trình hiện hành để loại bỏ các bước trung gian không cần thiết sẽ là một cách để tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân, doanh nghiệp một cách hiệu quả nhất.
Bài và ảnh: QUANG QUÝ