Ảnh minh họa
Bộ Xây dựng ban hành văn bản số 18/VBHN-BXD ngày 15/10 về việc sửa đổi, bổ sung quy định về đăng ký, xóa đăng ký và mua bán, đóng mới tàu biển, với nhiều điểm nhấn quan trọng liên quan đến cơ quan quản lý, giới hạn tuổi tàu nhập khẩu và đẩy mạnh thủ tục trực tuyến.
Văn bản hợp nhất này dựa trên Nghị định số 171/2016/NĐ-CP, đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 86/2020/NĐ-CP và đặc biệt là Nghị định số 247/2025/NĐ-CP, có hiệu lực thi hành từ ngày 30/10/ 2025 đối với các nội dung sửa đổi, bổ sung mới nhất.
Nghị định này áp dụng cho tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài liên quan đến các hoạt động đăng ký, xóa đăng ký, mua, bán, và đóng mới tàu biển mang cờ quốc tịch Việt Nam, tàu biển công vụ, tàu ngầm, tàu lặn, kho chứa nổi và giàn di động.
Thay đổi cơ quan đăng ký và cảng đăng ký và quy định nghiêm về tuổi của tàu biển
Nghị định quy định rõ ràng về cơ quan thực hiện chức năng đăng ký tàu biển Việt Nam. Cụ thể:
Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam thực hiện chức năng cơ quan đăng ký tàu.
Các Chi cục Hàng hải và Đường thủy, Cảng vụ hàng hải thực hiện nhiệm vụ đăng ký tàu biển theo ủy quyền của Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam.
Nhiệm vụ của cơ quan đăng ký bao gồm lập và quản lý Sổ đăng ký tàu biển quốc gia Việt Nam (dưới dạng sổ giấy và cơ sở dữ liệu), lưu trữ hồ sơ, và triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động đăng ký.
Số lượng cảng đăng ký của tàu biển được giới hạn gồm: Hải Phòng, Đà Nẵng, Sài Gòn. Chủ tàu sẽ lựa chọn một cảng đăng ký để tiến hành thủ tục.
Một trong những điểm đáng chú ý là quy định chặt chẽ về tuổi của tàu biển mang cờ quốc tịch nước ngoài đã qua sử dụng khi đăng ký tại Việt Nam. Cụ thể:
Tàu khách, tàu ngầm, tàu lặn có tuổi sử dụng không quá 10 năm.
Các loại tàu biển khác, kho chứa nổi, giàn di động đã qua sử dụng không quá 15 năm.
Tàu container có sức chở từ 1500 TEUs trở lên tuổi hoạt động không quá 17 năm.
Tàu chở hóa chất, chở khí hóa lỏng, chở dầu hoặc kho chứa nổi tuổi qua hoạt động không quá 20 năm.
Tàu nghiên cứu khoa học, huấn luyện, tìm kiếm cứu nạn được tặng, hiến, biếu có tuổi qua sử dụng không quá 25 năm.
Giới hạn tuổi tàu này không áp dụng đối với tàu biển nước ngoài được bán đấu giá tại Việt Nam theo quyết định cưỡng chế, và các Giấy chứng nhận của tàu biển nước ngoài khi đăng ký mang cờ Việt Nam được miễn hợp pháp hóa lãnh sự.
Thời gian giải quyết hồ sơ được quy định cụ thể và nhanh chóng:
Kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan đăng ký tàu biển phải cấp giấy chứng nhận hoặc trả lời bằng văn bản nêu rõ lý do không cấp có thời gian chậm nhất là 2 ngày.
Đối với trường hợp nộp hồ sơ trực tuyến chưa hợp lệ, chậm nhất 8 giờ làm việc kể từ khi hệ thống tiếp nhận, cơ quan đăng ký phải hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ.
Bên cạnh đó, các trường hợp đặc biệt sẽ được Bộ trưởng Xây dựng quyết định (có hiệu lực từ 30/10/2025).
Nghị định chú trọng đến việc đơn giản hóa thủ tục hành chính và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin. Tổ chức, cá nhân có thể nộp hồ sơ đăng ký (bao gồm đăng ký không thời hạn, có thời hạn, tạm thời, đang đóng, loại nhỏ) và đề nghị chấp thuận tên tàu thông qua các hình thức: Nộp trực tiếp; Gửi qua hệ thống bưu chính; Qua hệ thống Dịch vụ công trực tuyến.
Ngoài ra, Nghị định mới yêu cầu các giấy chứng nhận đăng ký (Mẫu số 06, 07, 08, 09, 10) được cấp từ ngày 1/1/2027 phải có mã hai chiều (QR code) để đọc, giải mã nhanh thông tin và kết nối với hệ thống thông tin đăng ký tàu biển.
Quy định về mua, bán và đóng mới tàu biển
Tại chương IV của Nghị định quy định về mua, bán và đóng mới tàu biển, cụ thể như sau:
Việc mua, bán, đóng mới tàu biển có sử dụng vốn ngân sách nhà nước hoặc vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước (bao gồm doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn điều lệ) phải thực hiện theo quy định của Luật đấu thầu.
Tổ chức, cá nhân có hoạt động mua, bán, đóng mới tàu biển không thuộc trường hợp trên có quyền tự quyết định chọn áp dụng toàn bộ hoặc các điều, khoản, điểm cụ thể của Luật đấu thầu và các quy định khác có liên quan.
Tàu biển được mua, bán, đóng mới phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện về an toàn hàng hải, an ninh hàng hải, bảo đảm lao động hàng hải và bảo vệ môi trường theo quy định.
Nhiều điều khoản trước đây liên quan đến mua, bán và đóng mới tàu biển (Điều 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28) đã chính thức bị bãi bỏ theo Nghị định số 247/2025/NĐ-CP.
Nghị định này được kỳ vọng sẽ tạo ra khung pháp lý rõ ràng, minh bạch và hiện đại hóa quy trình quản lý tàu biển, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong thủ tục hành chính. Tổ chức, cá nhân liên quan cần lưu ý các quy định chuyển tiếp đối với các hồ sơ, dự án đã được tiếp nhận hoặc phê duyệt trước ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành.
Kim Cương