Đồng hành hướng nghiệp cho học sinh sau tốt nghiệp THPT

9 giờ trướcBài gốc

Chương trình Tư vấn hướng nghiệp tại Trường THPT A Trần Hưng Đạo (phường Nam Định).

Chuyển biến mạnh mẽ từ nhà trường

Trường THPT A Nguyễn Huệ là một trong những đơn vị luôn quan tâm, chú trọng công tác hướng nghiệp cho học sinh. Cô Đoàn Thị Kim Dung, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, thời gian qua trường đã tổ chức giảng dạy nghiêm túc, chất lượng nội dung hướng nghiệp qua các giờ học hướng nghiệp, hay lồng ghép vào các môn học giúp học sinh định hình nhận thức về nghề nghiệp, thấy rõ tầm quan trọng của việc chọn đúng ngành nghề đối với sự phát triển trong tương lai. Nhà trường cũng tổ chức, phối hợp tổ chức nhiều hoạt động hướng nghiệp thiết thực, phù hợp với lứa tuổi học sinh; lồng ghép nội dung hướng nghiệp vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ, cuộc thi nhân Kỷ niệm ngày thành lập Đoàn (26/3), ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11), mời chuyên gia về tư vấn cho học sinh...

Đặc biệt, vào khoảng tháng 3 hằng năm, trường đều tổ chức Ngày hội tuyển sinh với sự tham gia của nhiều trường đại học, phụ huynh và học sinh. Ví dụ năm học 2024 2025 trường tổ chức Ngày hội tuyển sinh với sự tham gia của 10 trường đại học như: Trường Đại học FPT, Trường Đại học Ngoại thương, Học viện Bưu chính Viễn thông, các trường quân đội… Ngày hội không chỉ thu hút học sinh lớp 12 mà còn có rất nhiều học sinh lớp 10, 11 và phụ huynh tham gia. Qua đó, giúp học sinh, phụ huynh có cơ hội tìm hiểu sâu, kỹ hơn về các ngành nghề, các trường đại học, có sự so sánh, cân nhắc để tìm ra ngành và trường phù hợp nhất.

Tại Trường THPT chuyên Biên Hòa, nhiều năm qua các hoạt động hướng nghiệp đã được nhà trường tổ chức thường xuyên với hình thức, nội dung phong phú, đa dạng. Cô Nguyễn Thị Bích Hằng, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Ngay khi vào lớp 10, các em học sinh đã được tuyên truyền, tư vấn về khối, ngành, nghề, trường đại học, qua đó giúp các em chọn khối, tổ hợp môn chính xác để có sự chuẩn bị sớm, dài hơi cho con đường tương lai sau này. Ngoài các giờ học trên lớp, tổ chức ngày hội tư vấn, hướng nghiệp với sự tham gia của nhiều trường đại học, nhà trường còn tổ chức hoạt động hướng nghiệp phong phú khác như: Tổ chức cho học sinh tham quan các trường đại học, phòng thí nghiệm, thử một ngày làm sinh viên, mời các cựu học sinh của trường về chia sẻ kinh nghiệm học tập, công tác. Qua đó từng bước hình thành, phát triển ở học sinh năng lực định hướng nghề nghiệp.

Trước đây, hoạt động hướng nghiệp trong các nhà trường được triển khai có mức độ, tùy theo sự năng động, linh hoạt của mỗi trường và chủ yếu tập trung vào lớp cuối cấp THCS, THPT. Từ khi thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, hoạt động hướng nghiệp được triển khai bài bản và được đưa vào chương trình chính khóa; hoạt động trải nghiệm (cấp tiểu học) và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp (cấp THCS, THPT) là hoạt động giáo dục bắt buộc được thực hiện từ lớp 1 đến lớp 12. Ngoài các hoạt động nhằm tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế đời sống xã hội, thiên nhiên… phù hợp với lứa tuổi; nội dung hoạt động trải nghiệm ở cấp THPT tập trung hơn vào hoạt động giáo dục hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực định hướng nghề nghiệp cho các em. Thông qua các hoạt động hướng nghiệp, học sinh được đánh giá và tự đánh giá về năng lực, sở trường liên quan đến nghề nghiệp, làm cơ sở để lựa chọn ngành nghề phù hợp và rèn luyện phẩm chất, năng lực để thích ứng với nghề nghiệp tương lai.

Tổ chức Đoàn và những hoạt động thiết thực

“Đồng hành với thanh niên trong nghề nghiệp, việc làm” là một trong 3 chương trình hoạt động lớn của tổ chức Đoàn. Thực hiện nội dung này, các cấp bộ đoàn trong tỉnh đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực hỗ trợ thanh niên trong việc tìm kiếm, lựa chọn và phát triển nghề nghiệp, khởi nghiệp, lập nghiệp, góp phần giải quyết việc làm, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Đồng chí Phó Bí thư Tỉnh đoàn Lê Thị Mai Phương cho biết: Ban Thường vụ Tỉnh đoàn đã chỉ đạo 100% tổ chức Đoàn trong trường THPT phối hợp tổ chức các hoạt động hướng nghiệp thiết thực, phù hợp. Ngoài ra, Tỉnh đoàn còn phối hợp tổ chức Ngày hội tư vấn tuyển sinh và giới thiệu việc làm với sự tham gia của các trường đại học, cao đẳng, dạy nghề, doanh nghiệp. Tại đây các em học sinh THPT được tư vấn, giới thiệu đa dạng các ngành nghề, hình thức đào tạo.

Các trường THPT cũng thành lập nhiều câu lạc bộ (CLB) sở thích. Ngoài các CLB năng khiếu như đàn, hát, vũ đạo, thể thao... còn nhiều CLB nghề nghiệp ở nhiều lĩnh vực đời sống như: CLB Nail, CLB pha chế, CLB làm tóc, CLB nấu ăn, CLB spa,... Qua đó, giúp các em có sự trải nghiệm, nhận biết khả năng, niềm yêu thích của bản thân về nghề nghiệp để đưa ra quyết định chính xác sau khi tốt nghiệp THPT.

Các cấp bộ Đoàn trong tỉnh còn hướng dẫn học sinh tải App tư vấn hướng nghiệp của Trung ương Đoàn về máy tính, điện thoại cá nhân để hỗ trợ các em trong quá trình hướng nghiệp. Đây là một công cụ khai thác thế mạnh của công nghệ số giúp các em khám phá bản thân, định hướng nghề nghiệp thông qua việc test tính cách hoặc tư vấn trực tiếp.

Giám đốc chuyên môn Trung tâm kỹ năng mềm Goldkids Việt Nam giao lưu với học sinh Trường THPT A Nguyễn Huệ về Chuyên đề hướng nghiệp “Tôi - Nghề tương lai”.

Gia đình, bản thân học sinh giữ vai trò quyết định

Có sự đồng hành của nhà trường, tổ chức Đoàn, nhưng sự quan tâm của gia đình, chủ động của mỗi học sinh mới thực sự là yếu tố quan trọng, mấu chốt trong việc chọn nghề, chọn trường, chọn hướng đi phù hợp cho tương lai của các em. Chị Đỗ Thị Bình (xã Ý Yên), phụ huynh của một học sinh vừa tốt nghiệp THPT cho biết: Ngay từ khi cháu còn nhỏ, tôi đã luôn quan tâm xem cháu có năng khiếu về lĩnh vực nào. Điều này được nắm bắt qua việc học ở trường, trao đổi với thầy, cô giáo và khi cháu tham gia các lớp học năng khiếu trong dịp hè. Tôi đã phát hiện cháu có khiếu kể chuyện, nói năng lưu loát, văn phong rất tốt. Cháu cũng quan tâm đến các vấn đề xã hội báo chí đưa tin, thích đọc sách, truyện. Càng lớn cháu càng thể hiện rõ thiên hướng về lĩnh vực truyền thông. Tôi đã cùng cháu tham gia các buổi tư vấn hướng nghiệp ở trường, tham quan Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Cháu thi tốt nghiệp THPT đạt điểm rất tốt và đăng ký vào chuyên ngành Báo mạng điện tử, Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Dự định của cháu khi vào trường sẽ học thêm chuyên ngành Truyền thông marketing để ra trường có thêm sự lựa chọn việc làm.

Trong khi gia đình giữ vai trò định hướng, học sinh mới là người đưa ra lựa chọn cuối cùng. Chủ động tìm hiểu ngành nghề, nhu cầu việc làm xã hội, năng lực cá nhân và thị trường lao động là điều mà mỗi học sinh cần thực hiện từ sớm. Nhiều học sinh đã thể hiện sự nhạy bén và chín chắn trong việc chọn nghề. Em Đỗ Đức Thanh (xã Tân Minh) cho biết: Em bắt đầu tìm hiểu ngành Truyền thông từ lớp 11, qua sách, các workshop và các trang tuyển sinh. Em còn tự phân tích điểm mạnh, yếu của bản thân bằng bài trắc nghiệm hướng nghiệp. Nhờ vậy, đến thời điểm đăng ký nguyện vọng, em khá tự tin.

Tháo gỡ khó khăn, nối nhịp đồng hành

Tuy nhiên, công tác hướng nghiệp cho học sinh hiện nay còn không ít khó khăn, hạn chế. Ở một số trường công tác hướng nghiệp còn mang tính hình thức. Nội dung tư vấn chung chung, thiếu thực tiễn, ít tổ chức các buổi tham quan, trải nghiệm thực tế công việc để học sinh hiểu rõ đặc thù nghề. Vẫn còn thiếu các chuyên gia tâm lý - nghề nghiệp có kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm thực tế để tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh. Bên cạnh đó, nhiều phụ huynh có tâm lý áp đặt, hướng con theo nghề ổn định, “danh giá”, không phù hợp với năng lực và sở thích cá nhân của con. Nhiều học sinh còn mơ hồ về năng lực bản thân và thị trường lao động nên dễ chọn sai ngành nghề. Bên cạnh đó, “bệnh sính bằng cấp” còn phổ biến trong xã hội khiến nhiều học sinh vẫn chọn học đại học thay vì học nghề, dù nhiều điều kiện không phù hợp khiến các em ra trường không tìm được việc làm phù hợp ngành nghề, trình độ bằng cấp đào tạo, phải đi làm công nhân để đảm bảo việc làm và thu nhập nuôi sống bản thân.

Để nâng cao chất lượng giáo dục hướng nghiệp, theo ý kiến của nhiều giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục, phụ huynh, cần nâng cao năng lực đội ngũ tư vấn hướng nghiệp. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường - gia đình - doanh nghiệp - xã hội. Tổ chức nhiều hơn các hoạt động tham quan, trải nghiệm thực tiễn cho học sinh tại các doanh nghiệp, nhà máy… Qua đó, học sinh được tiếp cận với môi trường làm việc thật, từ đó có góc nhìn sát thực hơn khi lựa chọn hướng đi sau tốt nghiệp. Những hoạt động như “trải nghiệm nghề tại chỗ”, “phỏng vấn thử”, “trắc nghiệm năng lực” giúp học sinh xác định rõ năng lực và sở thích nghề nghiệp, tránh rơi vào tình trạng chọn ngành theo cảm tính.

Cùng với đó, đẩy mạnh tuyên truyền, thay đổi nhận thức xã hội, để phụ huynh hiểu về tầm quan trọng của giáo dục hướng nghiệp, đồng hành cùng con, tôn trọng lựa chọn cá nhân của con. Qua đó, dần thay đổi quan niệm “đại học là con đường duy nhất”. Đẩy mạnh hơn nữa công tác đào tạo kỹ năng mềm, giáo dục khởi nghiệp cho học sinh, để các em không chỉ chọn đúng nghề, mà còn làm chủ được công việc của mình trong thế giới đầy biến động.

Đỗ Hồng - Ngọc Linh

Nguồn Ninh Bình : https://baoninhbinh.org.vn/dong-hanh-huong-nghiep-cho-hoc-sinh-sau-tot-nghiep-thpt-216994.htm