Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh động lực thúc đẩy đàm phán Nga-Ukraine, vốn được nhen nhóm sau loạt cuộc gặp cấp cao giữa các nhà lãnh đạo Nga, Mỹ, Ukraine và châu Âu đang có dấu hiệu chững lại. Sự thiếu đồng thuận về lộ trình chấm dứt xung đột cũng như cơ chế đảm bảo an ninh cho Ukraine trong giai đoạn hậu chiến vẫn là những rào cản lớn nhất.
Xung đột Nga- Ukraine. Ảnh: Tass
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov hôm 21/8 khẳng định, Nga có quyền phủ quyết đối với bất kỳ cơ chế hỗ trợ an ninh nào dành cho Ukraine sau xung đột. Ông nhấn mạnh các đề xuất từ phía châu Âu về việc triển khai lực lượng tới Ukraine là hành vi can thiệp quân sự từ bên ngoài, đi ngược lại các nguyên tắc mà Nga có thể chấp nhận. Thay vào đó, Nga muốn quay lại khuôn khổ đàm phán hòa bình được đề xuất tại Istanbul vào tháng 4/2022, trong đó Nga, Trung Quốc và một số đồng minh châu Âu sẽ cùng đảm bảo an ninh cho Ukraine trên nền tảng an ninh tập thể, không có sự hiện diện quân sự đơn phương từ bên ngoài.
“Nga luôn ủng hộ một cuộc đàm phán trung thực với Ukraine. Chúng tôi ủng hộ các cơ chế đảm bảo an ninh dựa trên nguyên tắc an ninh tập thể, như đã được thống nhất tại Istanbul hồi tháng 4/2022. Bởi lẽ, các cuộc thảo luận hiện nay giữa phương Tây và Ukraine về bản chất đều xoay quanh việc cung cấp các đảm bảo an ninh thông qua hình thức can thiệp quân sự nước ngoài vào một phần lãnh thổ của Ukraine".
Liên quan tới triển vọng cuộc gặp trực tiếp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Nhà Ngoại giao hàng đầu Nga cho rằng, một cuộc gặp song phương ở cấp cao nhất chỉ có thể diễn ra nếu tất cả các vấn đề cần thảo luận được chuẩn bị kỹ lưỡng .
Trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social cùng ngày, Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ trích người tiền nhiệm Joe Biden vì đã không cho phép Ukraine tiến hành “phản công” Nga. Một bình luận gây bất ngờ bởi ông Donald Trump tới nay vẫn né tránh việc áp đặt thêm trừng phạt lên Nga hay tăng cường viện trợ cho Ukraine.
Các phát biểu của Nga và Mỹ đưa ra trong bối cảnh các lãnh đạo châu Âu đang tìm kiếm những mô hình đảm bảo an ninh khả thi cho Ukraine hậu xung đột. Trong khi các nước châu Âu được xác định sẽ đóng vai trò chủ đạo trong việc triển khai lực lượng, thì vai trò của Mỹ tới nay vẫn chưa được xác định.
Trong cuộc trả lời phỏng vấn FoxNews ngày hôm qua, Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance nhắc lại lập trường của Mỹ muốn châu Âu gánh vác phần lớn trách nhiệm trong bất kỳ cơ chế an ninh nào liên quan đến Ukraine. Ông đồng thời nhấn mạnh, Mỹ sẽ không đưa ra cam kết trước khi xác định được đâu là điều kiện cần thiết để chấm dứt xung đột và mọi lựa chọn vẫn đang được cân nhắc:
“Tổng thống đã nói rõ rằng, Mỹ sẵn sàng đối thoại, nhưng chúng tôi sẽ không đưa ra bất kỳ cam kết nào cho đến khi xác định rõ điều gì là thực sự cần thiết để chấm dứt xung đột ngay từ đầu. Đây là cuộc trao đổi mang tính riêng tư mà tất cả chúng ta cần phải có để xác định đâu là con đường thực tế nhất dẫn tới hòa bình. Nhưng dù kết quả thế nào và dù theo hình thức nào, thì châu Âu vẫn sẽ phải gánh vác phần lớn trách nhiệm. Đó là lục địa của họ, là vấn đề an ninh của họ".
Một số phương án đang được thảo luận bao gồm việc để châu Âu triển khai quân, trong khi Mỹ nắm quyền chỉ huy hoặc hỗ trợ gián tiếp bằng cách cung cấp hệ thống phòng không, hỗ trợ trên không, thậm chí thiết lập vùng cấm bay bằng máy bay chiến đấu Mỹ. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer đều ủng hộ khả năng triển khai quân trong khuôn khổ liên minh tự nguyện.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz cũng bày tỏ thái độ cởi mở với phương án này. Tuy vậy, những bất đồng về vai trò của các bên, cũng như sự thiếu nhất quán trong các đề xuất an ninh, đang khiến triển vọng nối lại đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine trở nên mờ nhạt.
Thu Hoài/VOV1 Tổng hợp