Đồng Nai có tiềm năng lớn để phát triển điện mặt trời. Ảnh TL
Nhiều cơ hội nhưng vướng nút thắt pháp lý
Ngày 3/3/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 57/2025/NĐ-CP về cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa khách hàng lớn và đơn vị phát điện từ năng lượng tái tạo. Theo đó, doanh nghiệp có thể lựa chọn mua điện qua đường dây kết nối riêng hoặc thông qua lưới điện quốc gia. Song song đó, Nghị định 58/2025/NĐ-CP thay thế Nghị định 135/2024/NĐ-CP, đưa ra nhiều cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ, nhất là với dự án có hệ thống lưu trữ điện.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, thực tế lại phát sinh hàng loạt khó khăn. Một trong những vướng mắc nổi bật được Đồng Nai chỉ ra là nhiều KCN trên địa bàn không đưa ngành nghề “sản xuất điện” vào giấy phép môi trường.
Khi các nhà đầu tư bên thứ ba lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà để bán cho doanh nghiệp trong KCN, họ bắt buộc phải xin cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Nhưng thiếu ngành nghề này trong giấy phép môi trường đã khiến thủ tục bị “tắc nghẽn” ngay từ đầu, khiến dự án không đủ điều kiện triển khai.
Phát biểu tại hội nghị, ông Phạm Văn Cường, Phó giám đốc Sở Công Thương Đồng Nai nhấn mạnh sự cần thiết phải có hướng dẫn cụ thể từ Bộ Công Thương. Theo ông Cường, Bộ Công Thương cần sớm ban hành thông tư hoặc văn bản chi tiết quy định về thẩm quyền, trình tự, hồ sơ và thủ tục cấp “Giấy chứng nhận đăng ký phát triển điện mặt trời mái nhà” cho loại hình mua bán điện trực tiếp qua đường dây kết nối riêng. Đây là nút thắt cần tháo gỡ ngay để khai thông cho các dự án.
Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Đồng Nai Phạm Văn Cường phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Minh Thanh
Mở đường cho chuyển đổi xanh
Đồng Nai hiện có 37 KCN đã thành lập và 32 KCN đang hoạt động với hơn 2.200 dự án của doanh nghiệp trong nước và nước ngoài. Với đặc thù khí hậu nhiều nắng, tỉnh được đánh giá có lợi thế hàng đầu cho phát triển điện mặt trời mái nhà. Nhiều doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI) tại đây bày tỏ mong muốn sớm lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái nhằm đáp ứng tiêu chí xanh trong sản xuất, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh và đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường xuất khẩu.
Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ về hành lang pháp lý đã khiến việc đăng ký, đấu nối, vận hành dự án gặp nhiều trở ngại. Thời gian chờ đợi kéo dài làm mất đi cơ hội chuyển đổi xanh, thậm chí ảnh hưởng đến khả năng tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đang siết chặt tiêu chuẩn môi trường.
Trong bối cảnh nhiều quốc gia đặt ra yêu cầu khắt khe về chứng chỉ xanh cho hàng hóa nhập khẩu, sản xuất sạch, sản xuất tuần hoàn trở thành xu thế tất yếu. Doanh nghiệp nào tiên phong trong việc sử dụng năng lượng tái tạo sẽ có lợi thế lớn trong việc tiếp cận các thị trường khó tính. Với Đồng Nai, điều này càng quan trọng khi hơn 80% sản phẩm công nghiệp trong KCN phục vụ xuất khẩu.
Nếu những vướng mắc pháp lý tiếp tục kéo dài, không chỉ doanh nghiệp mất cơ hội, mà mục tiêu quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính, tiến tới Net Zero cũng có nguy cơ bị chậm trễ. Từ thực tế Đồng Nai, các chuyên gia cho rằng để thúc đẩy năng lượng tái tạo trong KCN, ngoài nghị định, các thông tư và hướng dẫn chi tiết là cực kỳ quan trọng. Chỉ khi hành lang pháp lý được hoàn thiện, doanh nghiệp mới mạnh dạn đầu tư, các dự án mới thực sự đi vào cuộc sống.
Thu Dịu