Khu công nghiệp Biên Hòa 1 hiện hữu. Ảnh:H.Lộc
Chính vì vậy, quy trình, thủ tục, đặc biệt là chính sách bồi thường, hỗ trợ phù hợp và đúng quy định pháp luật là vấn đề cả DN lẫn chính quyền đều quan tâm.
Còn lúng túng, vướng mắc trong thực hiện
KCN Biên Hòa 1 có lịch sử hình thành lâu đời nhất cả nước, nằm ở vị trí đắc địa về giao thông và kế bên sông Đồng Nai. Để phát triển đô thị loại I của tỉnh theo đúng quy hoạch đã được duyệt, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, tháng 2-2024, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án Chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1 thành khu đô thị - thương mại - dịch vụ và cải thiện môi trường.
Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Mai Phong Phú chia sẻ, qua các buổi họp, đối thoại và làm việc thực tế, hầu hết DN đều đồng tình, ủng hộ chủ trương của tỉnh. Tuy nhiên, KCN này được hình thành từ trước năm 1975 nên việc xác định nguồn gốc đất, thời điểm tạo lập tài sản trên đất và định giá tài sản làm cơ sở bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất đang gặp khó khăn.
KCN Biên Hòa 1 có tổng diện tích hơn 330 hécta. Thời điểm tỉnh phê duyệt đề án chuyển đổi công năng có 76 DN đang thuê đất, thuê hạ tầng; tổng số lao động làm việc trong các DN gần 21,5 ngàn người.
Về bồi thường tài sản, theo Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh, Luật Đất đai năm 2024 và các nghị định hướng dẫn quy định cụ thể: đối với nhà ở của hộ gia đình, cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất thì được bồi thường theo giá trị xây dựng mới, đồng thời được xử lý tài sản còn lại sau khi đã bồi thường. Tuy nhiên, đối với DN, pháp luật hiện hành chưa quy định rõ trường hợp nào áp dụng bồi thường theo giá trị xây dựng mới và trường hợp nào bồi thường theo thiệt hại thực tế; chưa làm rõ tài sản đã được Nhà nước bồi thường thì DN có được tiếp tục sử dụng hay trở thành tài sản công. “Đây là cơ sở quan trọng để lập phương án bồi thường cho các DN” - ông Phú nhấn mạnh.
Vướng mắc thứ 2 liên quan đến các DN bị xử phạt vi phạm hành chính (hiện có hơn 30 cơ sở) trong lĩnh vực môi trường. Ngoài việc bị phạt tiền và đình chỉ hoạt động có thời hạn, các DN này còn bị buộc phải di dời khỏi KCN Biên Hòa 1. Trong các quyết định xử lý vi phạm hành chính của UBND tỉnh đều ghi rõ: DN phải tự tháo dỡ, di dời nhà xưởng, công trình, máy móc, dây chuyền sản xuất và tự chịu mọi chi phí liên quan. Do đó, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh đang băn khoăn vấn đề các DN bị xử phạt như trên có được bồi thường nhà xưởng, công trình và chi phí tháo dỡ, di dời, lắp đặt lại thiết bị theo quy định của Luật Đất đai năm 2024 hay không.
Một nội dung khác cũng được đặc biệt quan tâm là chính sách hỗ trợ ổn định đời sống và việc làm đối với người lao động làm việc tại các DN phải di dời.
Sẽ kiến nghị Trung ương tháo gỡ
Để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1, ngày 12-5-2025, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Quyết định số 2241-QĐ/TU thành lập Tổ Chỉ đạo thực hiện công tác di dời, bồi thường, giải phóng mặt bằng KCN Biên Hòa 1 do Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Thái Bảo làm Tổ trưởng. Cùng ngày, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1543/QĐ-UBND thành lập Tổ Công tác đặc biệt hỗ trợ di dời KCN Biên Hòa 1, do Phó giám đốc Sở Xây dựng Huỳnh Tấn Lộc làm Tổ trưởng.
Đoàn kiểm tra liên ngành của UBND tỉnh đi kiểm tra về xây dựng, đất đai, môi trường, thuế, phòng cháy chữa cháy tại doanh nghiệp.
Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Thái Bảo khẳng định, việc chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1 là nhiệm vụ chính trị quan trọng, cấp bách. Trước ngày 1-8 phải giải phóng ít nhất 90% mặt bằng trên tổng diện tích 180 hécta thuộc khu vực ưu tiên để khởi công dự án xây dựng trụ sở làm việc, có đất sạch để tổ chức đấu giá, không được để chậm tiến độ.
Phó chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Hà cho hay, tỉnh đang rất nỗ lực để hiện thực hóa Đề án Chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1 nhằm hướng đến 3 mục tiêu chính: phát triển đô thị Biên Hòa theo đúng quy hoạch; thay đổi diện mạo, kiến trúc đô thị gắn với cảnh quan thiên nhiên; nâng cao hiệu quả sử dụng đất. Khi hoàn thành, khu vực này sẽ hình thành 2 khu chức năng gồm: trung tâm chính trị - hành chính tỉnh và khu đô thị - thương mại dịch vụ. Trong đó, trung tâm chính trị - hành chính tỉnh là hạng mục cấp bách khi sáp nhập tỉnh.
Liên quan đến nội dung này, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bùi Xuân Thống cho biết, đoàn rất quan tâm và ủng hộ Đề án Chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1 của tỉnh. Qua các đợt tiếp xúc cử tri cho thấy, cả người dân và DN đồng thuận cao với chủ trương này.
“Việc di dời KCN có lịch sử lâu đời, nằm cạnh sông Đồng Nai là hoàn toàn đúng đắn” - ông Bùi Xuân Thống bày tỏ.
Đối với các nội dung pháp luật chưa quy định rõ ràng, cụ thể như: đền bù công trình nhà xưởng trên đất thu hồi, xử lý tài sản DN sau bồi thường, hỗ trợ chi phí cho DN bị xử phạt buộc di dời..., Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh sẽ nghiên cứu, tổng hợp và kiến nghị đến các bộ, ngành Trung ương tháo gỡ cho tỉnh.
Thời gian tới, để đảm bảo việc thực hiện Đề án Chuyển đổi công năng KCN Biên Hòa 1 của tỉnh đúng quy định pháp luật, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh sẽ đưa nội dung này vào chương trình giám sát các dự án. Mục đích là nếu phát hiện bất cập về chính sách sẽ kiến nghị, tham mưu cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung; nhận diện những hạn chế để đề xuất các cơ quan liên quan khắc phục.
Hoàng Lộc