Hiện vẫn còn nhiều câu hỏi về cách Tổng thống Mỹ Donald Trump định nghĩa thế nào là "sản phẩm sản xuất tại địa phương". Ảnh: AFP/Unsplash
Theo chính sách thuế quan mới của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, các mặt hàng xuất khẩu từ Campuchia, Thái Lan và Việt Nam vào Mỹ sẽ chịu mức thuế khoảng 20%. Một số quan chức trong khu vực cho rằng, điều này có thể giúp tạo lập môi trường cạnh tranh công bằng hơn, giúp doanh nghiệp hoạch định chiến lược dài hạn. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều điểm chưa rõ trong chính sách thuế mới này, đặc biệt là cách Washington áp thuế 40% với hàng hóa bị coi là “tái xuất” từ Trung Quốc.
Điểm mấu chốt khiến các nước Đông Nam Á băn khoăn nằm ở việc Mỹ xác định tỷ lệ linh kiện có xuất xứ từ Trung Quốc trong sản phẩm xuất khẩu như thế nào. Nếu vượt quá một ngưỡng nhất định, hàng hóa có thể bị áp mức thuế cao hơn. Dù các nước Đông Nam Á đã tăng cường kiểm soát việc “tái xuất”, song phía Mỹ chưa công bố tiêu chí cụ thể để nhận diện loại hàng hóa này.
Vấn đề càng trở nên phức tạp khi nhiều nhà máy tại Đông Nam Á vốn do doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư hoặc hợp tác sản xuất, sử dụng một phần linh kiện nhập khẩu từ Trung Quốc. Hiện chưa rõ Mỹ sẽ áp dụng tiêu chí nào để phân biệt, ví dụ, sản phẩm từ Thái Lan được hưởng thuế suất 19% hay phải chịu mức 40%.
Các nước Đông Nam Á đang chờ Mỹ công bố cách tính tỷ lệ phần trăm linh kiện có xuất xứ từ Trung Quốc trong sản phẩm xuất khẩu như thế nào. Ảnh: Reuters
Theo một số quan chức khu vực, Mỹ đặt ra tiêu chuẩn “quy tắc xuất xứ” dựa trên tỷ lệ nguyên liệu, chi phí sản xuất và nhân công trong nước. Phó Thủ tướng kiêm Trưởng đoàn đàm phán thương mại Campuchia Sun Chanthol cho biết, nếu Mỹ yêu cầu tỷ lệ linh kiện nội địa quá cao, nhiều nước sẽ không đáp ứng được vì chưa có ngành công nghiệp sản xuất nguyên liệu và linh kiện đầy đủ.
“Chúng tôi đã giải thích với phía Mỹ rằng nếu họ đưa ra tỷ lệ phần trăm cao, chúng tôi sẽ không đáp ứng được điều kiện vì chưa có ngành công nghiệp thượng nguồn, do đó chúng tôi cần cải thiện và đa dạng hóa chuỗi cung ứng của mình. Nếu có giai đoạn ân hạn, chúng tôi có thể đáp ứng, nhưng nếu áp dụng ngay sẽ gặp nhiều khó khăn”, ông Sun Chanthol cho biết.
Từ nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ đầu tiên của ông Donald Trump, xu hướng dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc đã gia tăng, một phần do căng thẳng thương mại Mỹ - Trung. Chiến lược “Trung Quốc cộng một” đã thúc đẩy dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam, Indonesia, Thái Lan và một số nước khác, góp phần hình thành các trung tâm sản xuất mới.
Tuy nhiên, để tránh việc Đông Nam Á trở thành điểm trung chuyển hàng hóa vào Mỹ, Washington đang xem xét nâng ngưỡng tỷ lệ linh kiện nội địa. Một đề xuất gần đây đưa ra cho Thái Lan là 70%, nhưng phía Thái Lan cho rằng mức này quá cao nên chưa phản hồi. Một quan chức Thái Lan tham gia đàm phán cho biết, kết quả có thể phụ thuộc vào tiến trình thương lượng thương mại Mỹ - Trung đang diễn ra.
Tại Malaysia, nền kinh tế giữ vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, giới doanh nghiệp đang theo dõi sát sao tác động của chính sách áp thuế 100% với chất bán dẫn nhập khẩu mà chính quyền Mỹ công bố. “Chúng tôi cần phía Mỹ làm rõ cách áp dụng mức thuế này cũng như thời điểm có hiệu lực”, ông Wong Siew Hai, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Malaysia cho biết.
Trong bối cảnh môi trường thương mại quốc tế biến động, các nước Đông Nam Á vừa tìm cách tận dụng cơ hội từ chính sách thuế mới của Mỹ, vừa đối mặt với thách thức điều chỉnh chuỗi cung ứng và nâng cao tỷ lệ linh kiện nội địa để đáp ứng yêu cầu “quy tắc xuất xứ”. Việc Washington sớm làm rõ tiêu chí áp thuế sẽ có ý nghĩa then chốt để các doanh nghiệp và chính phủ trong khu vực chủ động hơn trong hoạch định chiến lược phát triển phù hợp, duy trì đà tăng trưởng và ổn định thương mại.
Hồng Nhung