Tổng thống Biden đã ban hành nhiều lệnh ân xá và giảm án hơn bất kỳ tổng thống nào trong lịch sử Mỹ. Ảnh: New York Times.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ân xá cho 5 nhà hoạt động và viên chức hôm 19/1, bao gồm cả ân xá hậu tử cho nhà lãnh đạo dân quyền Marcus Garvey, người đã chiến đấu cho phong trào dân tộc chủ nghĩa Da đen và bị kết tội gian lận thư tín vào năm 1923.
Ông Biden cũng giảm án cho hai tù nhân đang thụ án vì những hành vi phạm tội vào những năm 1990, khiến họ phải ngồi tù suốt quãng đời còn lại. Hai cá nhân, Robin Peoples và Michelle West, đã nhận được sự ủng hộ đông đảo từ các nhà hoạt động dân quyền và sẽ được trả tự do vào tháng tới, ông Biden cho biết.
Đây là quyết định ân xá mới nhất trong những tuần cuối cùng tại nhiệm của ông Biden, nhiều quyết định trong số đó đã nêu bật mối quan tâm lâu dài của ông Biden với cộng đồng người Da đen và quan điểm của ông về quyền công dân và công lý hình sự.
Tổng thống đã công bố hàng nghìn lệnh ân xá và giảm án cho cá nhân, nhiều hơn bất kỳ tổng thống nào trong lịch sử Mỹ, nhằm tìm cách đảo ngược sự chênh lệch từ lâu trong các bản án và luật tuyên án đã ảnh hưởng không cân xứng đến các cộng đồng thiểu số.
Ông Biden cho biết những người được ân xá hôm 19/1 đã "thể hiện sự hối cải, thay đổi và chuộc lỗi", và "mỗi người đều có những đóng góp đáng kể vào việc cải thiện cộng đồng của bản thân họ".
"Danh sách này không chỉ quan trọng vì từng cá nhân được đại diện trong đó mà còn quan trọng vì câu chuyện rộng hơn về những thất bại của hệ thống luật hình sự của chúng ta", Janai Nelson, chủ tịch Quỹ Bảo vệ Pháp lý NAACP bày tỏ.
Trong chuyến thăm Nhà thờ Royal Missionary Baptist Church, một nhà thờ Da đen nổi tiếng gần Charleston, S.C., ông Biden cho biết các quyết định của ông phản ánh cách ông nhìn nhận sức mạnh của "sự chuộc lỗi".
"Chúng ta biết rằng chữa lành và phục hồi sau tổn hại là con đường dẫn đến một cộng đồng mà chúng ta muốn sống ở đó, nơi có sự công bằng, công lý, trách nhiệm giải trình", ông nói, "nơi những người chúng ta yêu thương trải qua thời kỳ khó khăn, vấp ngã, phạm sai lầm, nhưng chúng ta luôn ở đó và giúp đỡ nhau đứng dậy. Chúng ta không quay lưng lại với nhau. Chúng ta dựa vào nhau".
Các lãnh đạo và nhà lập pháp về quyền công dân từ lâu đã gọi bản án hình sự của ông Garvey là bất công và lập luận rằng bản án đó mang động cơ phân biệt chủng tộc, và ông đã bị nhắm tới do hoạt động vì quyền công dân của mình với các cáo buộc bịa đặt và bằng chứng sai lệch. Ông bị kết án 5 năm tù, trong đó ông đã thụ án hai năm trước khi bản án được Tổng thống Calvin Coolidge ân giảm vào năm 1927.
Ông Garvey đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ nhà lãnh đạo da đen, bao gồm Malcolm X và Nelson Mandela, cựu Tổng thống Nam Phi, và ông được coi là hiện thân của sự giải phóng và quyền tự quyết của người da đen.
Mục sư Martin Luther King - một trong những nhà hoạt động nhân quyền có tầm ảnh hưởng lớn nhất nước Mỹ từng gọi ông Garvey là "người đàn ông đầu tiên trao tặng hàng triệu USd trên quy mô và cấp độ lớn cho người da đen và khiến người da đen cảm thấy mình được quý trọng".
Một tuyên bố của Nhà Trắng hôm 19/1 đã nêu bật việc ông thành lập Black Star Line, hãng vận tải biển đầu tiên do người da đen làm chủ, và thành lập Hiệp hội cải thiện người da đen toàn cầu, nơi tôn vinh lịch sử và văn hóa châu Phi.
Hiệp hội được thành lập năm 1914, đã truyền cảm hứng cho hàng nghìn người bằng cách nhấn mạnh vào lòng tự hào và sự giải phóng chủng tộc, điều mà ông khuyến khích thông qua việc kêu gọi người Mỹ da đen trở về quê hương tổ tiên ở châu Phi.
Sau khi bị kết án, ông Garvey đã bị trục xuất về quê hương Jamaica. Ông qua đời tại London (Anh) vào năm 1940.
Trong nhiều thập kỷ, nhiều người - bao gồm cả con cháu của ông Garvey, các nhà lập pháp và thậm chí cả Roger J. Stone Jr., một đồng minh của Tổng thống đắc cử Donald J. Trump - đã vận động hành lang để ân xá cho bản án của ông Garvey, nhưng không thành công.
Anthony Pierce, luật sư của gia đình Garvey đã đệ đơn xin ân xá cho ông trong chính quyền của Tổng thống Barack Obama và một lần nữa trong chính quyền của ông Biden. Ông cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng quyết định của ông Biden phản ánh rằng "cuối cùng đất nước đã làm điều đúng đắn thông qua Marcus Garvey".
"Có rất nhiều điểm yếu về mặt pháp lý trong việc kết tội ông ấy", ông Pierce nói. “Và vì vậy, điều đó cũng cho thấy đất nước biết cách sửa chữa sai lầm, và tôi nghĩ điều đó là tốt, cả về mặt pháp lý và đạo đức”.
Trong một tuyên bố, cháu gái của ông Garvey, Nzinga Garvey, cho biết bản án của ông không chỉ là “một sự sai lầm về công lý” mà còn là “lời nhắc nhở về cách thức người ta lạm quyền để dập tắt những tiếng nói đòi công bằng, bình đẳng và trách nhiệm giải trình”.
Một nhóm các nhà lập pháp do Hạ nghị sĩ Yvette D. Clarke, đảng viên Dân chủ của New York dẫn đầu, đã gửi thư cho ông Biden vào tháng trước, thúc giục nhà lãnh đạo Mỹ minh oan cho ông Garvey.
Trong một tuyên bố hôm 19/1, bà Clarke nói rằng mặc dù sự khoan hồng của ông Biden “sẽ giúp xóa bỏ bóng đen của một bản án bất công” nhưng bà và gia đình ông Garvey sẽ tiếp tục “thúc đẩy việc minh oan hoàn toàn và rõ ràng cho ông”.
Trong số những người cũng nằm trong lần ân xá này còn có Darryl Chambers, một người ủng hộ phòng chống bạo lực súng đạn, từng bị kết án tội ma túy phi bạo lực và lãnh án 17 năm tù vào năm 1998.
Một cá nhân khác được ân xá là Ravi Ragbir, người ủng hộ tiếng tăm cho những người nhập cư, bị kết tội gian lận chuyển tiền vào năm 2000.
Dương Lam