Động thái mới của ông Trump nhằm gây sức ép buộc Nga dừng chiến dịch ở Ukraine

3 giờ trướcBài gốc

Kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ dừng mua dầu Nga, để ngỏ thỏa thuận F-35

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hối thúc Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan dừng mua dầu Nga và để ngỏ khả năng Ankara có thể tiếp cận tiêm kích tàng hình F-35 trong bối cảnh hai nhà lãnh đạo tìm cách tháo gỡ một loạt vấn đề kéo dài vốn khiến quan hệ đồng minh NATO căng thẳng.

“Tôi muốn ông ấy ngừng mua dầu từ Nga, chừng nào Nga còn tiếp tục chiến dịch quân sự ở Ukraine", ông Trump phát biểu hôm 25/9 tại Phòng Bầu dục trong cuộc gặp với ông Erdogan.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan và Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp nhau tại Nhà Trắng ngày 25/9. Ảnh: Reuters

Phát biểu này đánh dấu động thái mới nhất trong nỗ lực của ông Trump nhằm gây sức ép lên các đối tác của Mỹ, yêu cầu họ cắt giảm nhập khẩu năng lượng Nga, qua đó siết chặt nguồn tài chính cho chiến dịch quân sự của Điện Kremlin tại Ukraine. Tổng thống Mỹ trong tuần này cũng bày tỏ tin tưởng rằng Kiev có thể giành chiến thắng trước Moscow.

Chuyến thăm Nhà Trắng lần đầu tiên sau 6 năm của ông Erdogan mở ra cơ hội để Washington và Ankara tái khởi động quan hệ, trong bối cảnh hai đồng minh NATO cùng phải xử lý một loạt vấn đề liên quan đến hợp đồng quốc phòng, các xung đột khu vực, cũng như cạnh tranh với Nga và Trung Quốc.

Ông Trump cho biết sẽ thảo luận với ông Erdogan về nguyện vọng của Ankara được tái gia nhập chương trình F-35, song chưa đưa ra cam kết. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ nói rằng nếu cuộc gặp diễn ra tốt đẹp, các lệnh trừng phạt nhằm vào quan chức Thổ Nhĩ Kỳ có thể được dỡ bỏ “gần như ngay lập tức" và nhấn mạnh một thỏa thuận có thể đạt được ngay trong ngày.

Khi được hỏi sau cuộc gặp về khả năng mở đường cho một thỏa thuận F-35, ông Trump không đi thẳng vào vấn đề: “Tôi có thể dễ dàng làm điều đó nếu muốn. Chúng tôi có khả năng và có thể sẽ làm". Ông Trump cũng nói thêm rằng: “Tùy tình hình. Ông ấy sẽ phải làm điều gì đó cho chúng ta" nhưng không tiết lộ chi tiết.

Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đã có những tranh cãi kéo dài liên quan đến chương trình tiêm kích tàng hình F-35 của Tập đoàn Lockheed Martin. Thổ Nhĩ Kỳ vốn là đối tác ban đầu trong dự án phát triển dòng máy bay tối tân này nhưng bị loại khỏi chương trình sau khi mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga. Thương vụ này dẫn tới các lệnh trừng phạt từ Quốc hội Mỹ, trực tiếp nhắm vào ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ và đến nay vẫn còn hiệu lực.

Ông Trump gần đây ám chỉ vẫn còn cơ hội giải quyết bất đồng này. Ankara từ chối loại bỏ S-400 theo yêu cầu của Washington nhưng hy vọng một thỏa hiệp về việc triển khai hệ thống này có thể mở lại cánh cửa tiếp cận F-35. Tổng thống Mỹ hôm 25/9 cũng cho biết sẽ thảo luận với ông Erdogan về khả năng Thổ Nhĩ Kỳ mua hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot để thay thế cho S-400.

Thổ Nhĩ Kỳ phụ thuộc vào sự hậu thuẫn quân sự và ngoại giao từ Mỹ, trong khi mức độ gắn bó của Ankara với NATO được coi là “thước đo” quan trọng cho triển vọng của một nền kinh tế lớn tại Trung Đông. Việc hàn gắn các rạn nứt kéo dài giữa Washington và Ankara cũng có ý nghĩa then chốt đối với sức mạnh của NATO, trong bối cảnh liên minh này đối mặt với một nước Nga ngày càng quyết đoán và Tổng thống Trump đang tìm cách giảm căng thẳng tại Trung Đông do chiến sự giữa Israel và Hamas tại dải Gaza.

Kêu gọi đồng minh gia tăng áp lực với Nga

Tổng thống Trump hôm 25/9 cho rằng ông Erdogan có thể đóng vai trò thuyết phục Tổng thống Nga Vladimir Putin ngừng giao tranh, nhấn mạnh nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ được cả Moscow lẫn Kiev tôn trọng. Tuy nhiên, ông vẫn khẳng định rằng biện pháp hữu hiệu nhất để gia tăng áp lực với Nga là hạn chế nhập khẩu năng lượng.

“Tôi nghĩ ông ấy có thể tạo ảnh hưởng rất lớn nếu muốn. Hiện nay, ông ấy giữ thái độ trung lập. Ông ấy thích trung lập. Tôi cũng vậy, nhưng nếu ông ấy thực sự can dự, điều tốt nhất là ngừng mua dầu và khí đốt từ Nga", ông Trump phát biểu.

Trong một cuộc gặp khác tại Phòng Bầu dục sau đó cùng ngày, khi được hỏi liệu ông có nhận được cam kết của ông Erdogan về việc dừng mua dầu Nga hay không, Tổng thống Trump né tránh trả lời rồi nói rằng ông tin ông Erdogan sẽ dừng lại nếu được yêu cầu.

Tổng thống Trump cũng nhắc đến Hungary - một khách hàng mua năng lượng Nga. Ông thừa nhận việc cắt giảm nhập khẩu dầu từ Moscow là bài toán khó về mặt hậu cần đối với một số nền kinh tế, đặc biệt là một quốc gia không giáp biển như Hungary.

Theo số liệu của cơ quan quản lý quốc gia, Nga hiện là nhà cung cấp năng lượng lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ, chiếm 66% lượng dầu nhập khẩu và 41% khí đốt tự nhiên của nước này năm ngoái. Trong những tuần gần đây, Ankara đã tìm cách đa dạng hóa nguồn cung khí đốt, ký nhiều hợp đồng mua LNG từ Mỹ, đáng chú ý là thỏa thuận 20 năm với tập đoàn Mercuria Energy Group trong tuần này.

Ông Trump từng vận động tranh cử với cam kết chấm dứt xung đột Nga - Ukraine ngay trong ngày đầu trở lại Nhà Trắng. Tuy nhiên, chính nhà lãnh đạo Mỹ cũng thừa nhận việc này không dễ dàng như ông nghĩ. Tổng thống Trump ngày càng bày tỏ sự thất vọng với ông Putin, song đồng thời gây sức ép nhiều hơn lên các đồng minh, yêu cầu họ chấm dứt nhập khẩu năng lượng Nga và áp thuế bổ sung đối với Ấn Độ cùng Trung Quốc - hai khách hàng lớn của Moscow.

Tháng trước, Trump đã tăng gấp đôi mức thuế đối với hàng hóa từ Ấn Độ lên 50% nhằm trừng phạt việc New Delhi tiếp tục mua năng lượng Nga. Tuy nhiên, ông vẫn kiềm chế chưa áp biện pháp tương tự với Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, do Washington và Bắc Kinh đang trong tiến trình đàm phán thương mại rộng hơn.

Trong khi đó, châu Âu vẫn phải nhập khẩu năng lượng từ các nguồn khác để đáp ứng nhu cầu. Các nước EU mua lượng lớn nhiên liệu từ Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ, vốn nhập dầu thô từ Nga để chế biến rồi bán lại ra thị trường quốc tế.

Quan hệ giữa ông Trump và ông Erdogan từng nhiều lần sóng gió, đáng chú ý là cuộc gặp căng thẳng tại Nhà Trắng vào tháng 11/2019 trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Tuy nhiên, cả Washington và Ankara đều có nhiều lợi ích nếu cải thiện quan hệ.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: Bloomberg

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/dong-thai-moi-cua-ong-trump-nham-gay-suc-ep-buoc-nga-dung-chien-dich-o-ukraine-post1232940.vov