Đồng Tháp: Khoa học, công nghệ đồng hành, nâng bước ngành hàng sầu riêng

9 giờ trướcBài gốc

CHUẨN HÓA KỸ THUẬT

Tại xã Mỹ Lợi, vùng trồng sầu riêng trọng điểm của tỉnh, việc chăm sóc cây đã vượt khỏi khuôn khổ kinh nghiệm truyền thống.

Sầu riêng, cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao giúp nhiều nông dân Đồng Tháp phát triển kinh tế, vươn lên khá giàu.

Ông Lê Văn Hùng, đã hơn 10 năm gắn bó với cây sầu riêng chia sẻ: “Mô cao thì rễ khỏe, dễ ra hoa, mưa xuống mau khô, đậu trái tốt hơn. Nhưng nếu đất quá ẩm thì rụng hết”. Lời nói ngắn gọn ấy phản ánh sự kết hợp giữa tri thức thực tiễn và yêu cầu kỹ thuật khắt khe.

Nếu như những tri thức hiện đại giúp chuẩn hóa và củng cố các yếu tố kỹ thuật, thì kinh nghiệm của nông dân mang lại sự tinh tế trong chăm sóc từng mô đất, từng bộ rễ…

Chính sự hòa quyện này đã thúc đẩy thay đổi tư duy sản xuất: từ nhỏ lẻ sang chuẩn hóa với mã số vùng trồng, áp dụng VietGAP, GlobalGAP và liên kết doanh nghiệp (DN) để hướng đến xuất khẩu bền vững.

Hiện xã Mỹ Lợi có 150 ha với 110 hộ được cấp mã số vùng trồng; tổng diện tích sầu riêng đạt hơn 2.300 ha, trở thành một trong những vùng nguyên liệu lớn nhất tỉnh.

Diện tích sầu riêng lớn, vừa là lợi thế, vừa đặt ra thách thức khi phải đối diện với nhiều rủi ro trong canh tác: bệnh cháy lá, thối rễ, nguy cơ ô nhiễm Cadimi, cùng sự siết chặt tiêu chuẩn từ các thị trường nhập khẩu, đòi hỏi KHCN phải đi trước một bước, kiến tạo “bộ đệm” kỹ thuật để bảo vệ thành quả sản xuất và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Nhận diện rõ vai trò nền tảng, ngành KHCN tỉnh đã chủ động vào cuộc từ rất sớm, triển khai nhiều nhiệm vụ then chốt để hình thành “khung kỹ thuật chuẩn” có tính ứng dụng cao.

Các giải pháp tiêu biểu gồm: xây dựng quy trình IPM nhằm giảm hóa chất, cải tiến hệ thống thoát nước và đất trồng, ứng dụng nấm rễ AM phục hồi bộ rễ trong điều kiện thời tiết cực đoan, chuẩn hóa quy trình chất lượng theo VietGAP, GlobalGAP…

Những kết quả này đã tạo dựng niềm tin, giúp nông dân và DN mạnh dạn mở rộng sản xuất theo hướng chuyên nghiệp, an toàn và bền vững.

CHẾ BIẾN SÂU - GIẢI PHÁP CHIẾN LƯỢC

Đồng Tháp tuy sở hữu diện tích canh tác sầu riêng lớn, song vẫn còn một “điểm nghẽn chung” kéo dài: sự phụ thuộc quá mức vào xuất khẩu tươi. Điều này khiến DN dễ rơi vào thế bị động khi thị trường biến động, đồng thời phải chịu áp lực lớn về khâu bảo quản.

Với tổng diện tích vùng chuyên canh sầu riêng trên 30 ngàn ha, Đồng Tháp là một trong những địa phương có diện tích canh tác sầu riêng lớn nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
Ảnh: Duy Nhựt

Từ thực tế đó, chế biến sâu được xác định là giải pháp chiến lược, vừa giúp nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm, vừa tạo sự ổn định và bền vững cho thị trường xuất khẩu sầu riêng.

Công ty TNHH Nông sản Minh Thiện là một điển hình cho sự chuyển mình, đặt chế biến sâu ở vị trí trung tâm.

Trước đây, DN chủ yếu xuất khẩu sầu riêng tươi, khiến khâu tiêu thụ và bảo quản gặp nhiều rào cản, dễ rơi vào thế bị động. Để tháo gỡ nút thắt này, Công ty TNHH Nông sản Minh Thiện phối hợp chặt chẽ với Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN), tích cực tham gia dự án sản xuất thử nghiệm “Hoàn thiện các quy trình công nghệ và xây dựng mô hình sản xuất một số sản phẩm từ trái sầu riêng trên địa bàn tỉnh Tiền Giang (cũ)”.

Dự án đã tạo dựng nền tảng khoa học và kỹ thuật vững chắc, chuẩn hóa thành công nhiều quy trình công nghệ then chốt.

Trong đó có các giải pháp nổi bật như: sầu riêng tách vỏ cấp đông để kéo dài thời gian bảo quản, sầu riêng sấy thăng hoa nhằm tạo sản phẩm cao cấp và đặc biệt là quy trình sản xuất giá thể hữu cơ phân hữu cơ từ vỏ trái sầu riêng để tận dụng phụ phẩm.

Việc ứng dụng đồng bộ các quy trình cùng mô hình thiết bị chế biến, bảo quản đã giúp Công ty TNHH Nông sản Minh Thiện đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao hiệu quả kinh tế.

Đây là bước đi tiên phong, góp phần hình thành chuỗi giá trị sầu riêng bền vững và mang lại thu nhập ổn định cho người nông dân trong vùng.

PHÁT HUY SỨC MẠNH LIÊN KẾT "4 NHÀ"

Trong sản xuất, dịch hại là thách thức nhưng trong xuất khẩu, Cadimi và dư lượng hóa chất mới là nỗi lo lớn nhất. Chỉ một lô hàng bị cảnh báo có thể ảnh hưởng cả vùng nguyên liệu.

Hiện nhiều doanh nghiệp tại Đồng Tháp đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ trong chế biến và bảo quản sầu riêng sau thu hoạch giúp nâng cao giá trị cho sầu riêng. Ảnh: Minh Thành

Để giải quyết căn cơ, Viện Cây ăn quả miền Nam phối hợp với tỉnh Đồng Tháp triển khai nghiên cứu ứng dụng vi sinh và thực vật để phân giải Cadimi trong đất.

TS. Nguyễn Thị Ngọc Trúc, Trưởng Bộ môn Nông học - Viện cây ăn quả miền Nam cho biết, Viện đang phân lập các dòng vi sinh từ đất trồng sầu riêng, kết hợp cùng cải xanh, bạc hà và Biochar để giảm ô nhiễm kim loại nặng.

Bên cạnh quy trình sản xuất tốt, ngành hàng cần một hạ tầng kiểm nghiệm - logistics, quản trị chuỗi sau thu hoạch đủ mạnh.

Sự cố 2.000 container sầu riêng bị ùn ứ ở Đắk Lắk trước đây vì phòng thí nghiệm tạm dừng hoạt động là một bài học đắt giá. Chị Nguyễn Thị Yến, Công ty TNHH Song Toàn Phát, bày tỏ: “Phòng xét nghiệm quá tải thì DN không thể xuất hàng dù đã thu mua. Chúng tôi rất cần cơ quan chức năng hỗ trợ kết nối phòng lab để việc xét nghiệm Cadimi được thông suốt”.

Nhận rõ các thách thức, Sở KH&CN Đồng Tháp đã chủ động triển khai đồng bộ nhiều giải pháp mang tính “đi trước một bước”.

TS. Lê Quang Khôi, Giám đốc Sở KH&CN Đồng Tháp nhấn mạnh: “Hiện nay, thách thức lớn nhất của ngành hàng sầu riêng không chỉ nằm ở quy trình kỹ thuật mà còn ở việc kiểm soát nghiêm ngặt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và hàm lượng kim loại nặng trong sản phẩm. Đây là những yếu tố quyết định khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật của thị trường xuất khẩu.

Trước yêu cầu đó, Sở KH&CN đã chủ động phối hợp với các viện, trường và chuyên gia đầu ngành để xây dựng, hoàn thiện và chuẩn hóa quy trình canh tác sầu riêng theo hướng an toàn, giảm hóa chất, tăng ứng dụng sinh học và quản lý tổng hợp dịch hại.

Song song đó, chúng tôi chỉ đạo Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng KHCN đẩy nhanh việc hoàn thiện hồ sơ để được chỉ định là cơ sở kiểm nghiệm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và kim loại nặng trong nông sản, qua đó giúp DN và hợp tác xã chủ động kiểm soát rủi ro, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu xuất khẩu”.

Để Đồng Tháp trở thành trung tâm sản xuất sầu riêng của vùng, không chỉ cần diện tích lớn mà quan trọng hơn là sự liên kết chặt chẽ giữa “4 nhà”: Nhà nông - nhà khoa học - DN - nhà nước, trong đó KHCN đóng vai trò là chất xúc tác và dẫn dắt.

Có thể thấy KHCN đã và đang định hình một chương phát triển mới của ngành sầu riêng Đồng Tháp. Từ chuẩn hóa kỹ thuật, giảm dịch hại, xử lý kim loại nặng, đến thúc đẩy chế biến sâu và nông nghiệp tuần hoàn, mỗi nhiệm vụ đều góp phần xây dựng nền tảng bền vững để nông dân, hợp tác xã và DN tự tin bước ra thị trường thế giới.

Khi “4 nhà” cùng chung vai, chia sẻ trách nhiệm và cùng hành động, trái sầu riêng Đồng Tháp không chỉ vượt qua thách thức, mà còn có thể vươn xa, trở thành biểu tượng của một nền nông nghiệp giá trị cao, bền vững và hiện đại, khẳng định vị thế mới của vùng Đất Sen hồng trên bản đồ nông sản toàn cầu.

MỸ LÝ

Nguồn Đồng Tháp : https://baodongthap.vn/dong-thap-khoa-hoc-cong-nghe-dong-hanh-nang-buoc-nganh-hang-sau-rieng-a234003.html