Dòng vốn xanh sắp đón xung lực mới từ cơ chế hỗ trợ lãi suất 2%

3 giờ trướcBài gốc

Tín dụng xanh chững lại

Thời gian qua, hệ thống ngân hàng đã có nhiều nỗ lực để thúc đẩy tín dụng xanh, từ hoàn thiện các văn bản hướng dẫn, triển khai chương trình chuyên ngành, đến xây dựng khung quản trị rủi ro môi trường, xã hội. Theo Ngân hàng Nhà nước, đến cuối tháng 9/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 744.000 tỷ đồng, chiếm 4,2% tổng dư nợ nền kinh tế. Tốc độ tăng trưởng 9 tháng đầu năm đạt 9,4% so với cuối năm 2024.

Tuy nhiên, con số này thấp hơn đáng kể so với mức tăng 13,37% của tín dụng toàn nền kinh tế và càng kém xa mức tăng bình quân 21,2% mỗi năm giai đoạn 2017 - 2024, thời kỳ tín dụng xanh thường tăng vượt trội so với tín dụng chung.

Bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước, cho biết, thời gian qua, các tổ chức tín dụng đã nỗ lực ban hành chính sách nội bộ về tín dụng xanh, mở rộng hợp tác với các đối tác quốc tế như WB, ADB, AIIB, AFD hay JBIC để tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ. Đồng thời, hàng triệu món vay đã được đánh giá rủi ro môi trường, xã hội.

Các tổ chức tín dụng nỗ lực cho vay tín dụng xanh. Ảnh: Agribank

Dù vậy, đại diện Ngân hàng Nhà nước chỉ ra, những rào cản thể chế và kỹ thuật vẫn là thách thức lớn. “Việt Nam đã ban hành Danh mục phân loại xanh theo Quyết định 21/2025/QĐ-TTg, nhưng vẫn chưa có quy trình thống nhất để xác nhận dự án xanh, chưa có bộ tiêu chí riêng cho dự án kinh tế tuần hoàn hay ESG. Thị trường trái phiếu xanh và tài chính bền vững còn ở giai đoạn sơ khai. Dữ liệu ESG giữa các tổ chức chưa được chia sẻ đồng bộ”, bà Phạm Thị Thanh Tùng cho hay.

Những điểm nghẽn này khiến tín dụng xanh, vốn cần tiêu chuẩn rõ ràng để định giá rủi ro khó tạo ra sự bứt phá. Trong bối cảnh đó, đại diện Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh, cần hoàn thiện hướng dẫn xác nhận dự án xanh, phát triển thị trường carbon, mở rộng thị trường trái phiếu xanh nội địa và tạo điều kiện để các ngân hàng tiếp cận nguồn vốn quốc tế với chi phí hợp lý.

Cú hích cho khu vực tư nhân bước vào "cuộc chơi xanh"

Bức tranh thực trạng cũng cho thấy một sự thật rõ ràng là dòng vốn xanh không thiếu nhu cầu, nhưng đang thiếu cơ chế kích hoạt phù hợp để bù đắp chi phí đầu tư lớn và rủi ro dài hạn. Đó chính là nền tảng để chính sách hỗ trợ lãi suất 2% được kỳ vọng như một “liều oxy” mới.

Trong thông báo kết luận của Văn phòng Chính phủ về cuộc họp Ban Chỉ đạo triển khai Nghị quyết 68 mới đây, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước trình cơ chế hỗ trợ lãi suất 2% trong tháng 11. Mục tiêu là giảm chi phí vốn cho doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn hoặc đáp ứng khung tiêu chuẩn ESG.

Theo đó, Bộ Tài chính sẽ trình nghị định hướng dẫn chính sách hỗ trợ lãi suất thông qua các quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách; Ngân hàng Nhà nước trình nghị định hướng dẫn hỗ trợ lãi vay 2% thông qua các ngân hàng thương mại. Bộ Nông nghiệp và Môi trường được yêu cầu ban hành hướng dẫn xác định dự án xanh, tuần hoàn, ESG trong tháng này, nhằm tạo cơ sở pháp lý để triển khai hỗ trợ lãi suất.

Đến cuối tháng 9/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 744.000 tỷ đồng. Ảnh: Duy Minh

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đoàn Thái Sơn cho biết, Ngân hàng Nhà nước đang hoàn thiện dự thảo nghị định hỗ trợ lãi suất 2%/năm từ ngân sách đối với khoản vay triển khai dự án xanh hoặc kinh tế tuần hoàn. Đối tượng thụ hưởng là doanh nghiệp khu vực tư nhân, hộ và cá nhân kinh doanh, không bao gồm doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI.

Cơ chế này kết hợp với Quyết định 21/2025 được kỳ vọng tạo “bộ khung kép” cho chuyển đổi xanh như một công cụ định hướng chiến lược (quy định tiêu chí và danh mục phân loại xanh) và một công cụ tác động trực tiếp (giảm lãi vay 2%). Đây là nền tảng để hình thành một chuỗi giá trị hoàn chỉnh, từ tiêu chuẩn, công nghệ, tài chính đến triển khai thực tiễn, đưa tiến trình chuyển đổi xanh từ định hướng sang hành động.

Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng cần hỗ trợ như nhau. TS. Châu Đình Linh, Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, nhận định, nhiều doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp FDI, đã sớm tự áp dụng tiêu chuẩn ESG để đáp ứng thị trường quốc tế. Song đây không phải nhóm cần hỗ trợ cấp thiết. Ngược lại, doanh nghiệp tư nhân nội địa mới là những đơn vị thực sự cần “cú hích” để chuyển đổi.

Ông Linh cho rằng, phần lớn doanh nghiệp Việt Nam vẫn hoạt động trong các lĩnh vực truyền thống, phục vụ thị trường trong nước, nơi tiêu chí xanh chưa thực sự chi phối hành vi tiêu dùng. Nếu có hỗ trợ, các doanh nghiệp nội địa sẽ có cơ hội mở rộng thị trường, cải thiện hình ảnh thương hiệu và tạo ra xu hướng tiêu dùng mới.

Theo PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, việc hỗ trợ lãi suất cho khu vực tư nhân là then chốt để vượt qua rào cản chi phí ban đầu của các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, quy trình tái chế, xử lý chất thải, nông nghiệp thông minh hay giao thông xanh. Khi chi phí vốn được giảm bớt, doanh nghiệp sẽ có động lực tái cấu trúc dòng vốn theo hướng xanh hơn, tạo tín hiệu thị trường mạnh mẽ cho đầu tư bền vững.

Dù vậy, các chuyên gia đều thống nhất rằng, việc thẩm định và giám sát dự án xanh phải được thực hiện chặt chẽ. Không chỉ cần đáp ứng tiêu chí môi trường, dự án còn phải đảm bảo khả năng tạo dòng tiền, hiệu quả tài chính, phương án trả nợ rõ ràng và khả năng thu hồi vốn. Đây là điều kiện quan trọng để tránh tình trạng “tẩy xanh” và đảm bảo hỗ trợ lãi suất được sử dụng đúng mục tiêu.

Có thể thấy, chính sách hỗ trợ lãi suất 2% đang mở ra kỳ vọng mới cho dòng vốn xanh trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng xanh chậm lại và nhu cầu đầu tư cho chuyển đổi xanh ngày càng cấp bách. Nếu vận hành hiệu quả, cơ chế này có thể giúp khu vực tư nhân, lực lượng nòng cốt của nền kinh tế bước vào quỹ đạo chuyển đổi xanh nhanh hơn và bền vững hơn, tạo ra những xung lực tăng trưởng mới trong bối cảnh Việt Nam hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

Theo TS. Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam: Việc phát triển tài chính bền vững, tài chính xanh ở Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đầu, đòi hỏi một hệ thống tiêu chuẩn thống nhất, cơ sở dữ liệu ESG đáng tin cậy và cơ chế hỗ trợ chính sách rõ ràng hơn.

Ngân Thương

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/dong-von-xanh-sap-don-xung-luc-moi-tu-co-che-ho-tro-lai-suat-2-430610.html