“Giáo dục tinh hoa” lần đầu được đề cập rõ
PGS. TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội nhận định Nghị quyết số 71-NQ/TW là một văn kiện mang tính đột phá mạnh mẽ nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.
Điểm nhấn quan trọng là lần đầu tiên giáo dục được nhìn nhận không chỉ như một quốc sách hàng đầu mà còn là yếu tố quyết định đến tương lai dân tộc gắn trực tiếp với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.
Theo ông Nam, so với giai đoạn trước, Nghị quyết 71 chuyển trọng tâm từ “đổi mới căn bản, toàn diện” sang “đột phá chiến lược” trong giáo dục.
Mặt khác, Nghị quyết 71 mở rộng không gian phát triển giáo dục ra ngoài phạm vi nhà trường, kết nối chặt chẽ với khoa học công nghệ, kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế và chuyển đổi số.
Ông Nam nói, điểm mới nổi bật trong Nghị quyết 71 là sự cân bằng giữa giáo dục đại chúng và giáo dục tinh hoa. Đồng thời bảo đảm tính toàn dân (phổ cập, công bằng giáo dục) và chú trọng đào tạo nhân tài, nhân lực chất lượng cao cho đất nước.
Quan điểm “giáo dục tinh hoa” lần đầu được đề cập rõ nét bên cạnh giáo dục đại trà, coi việc nuôi dưỡng nhân tài là những động cơ “phản lực” giúp nền kinh tế vượt bẫy thu nhập trung bình, tiến vào nhóm nước phát triển.
Đặc biệt, lần đầu tiên giáo dục Việt Nam được đặt trong hệ quy chiếu quốc tế với những chỉ tiêu cụ thể: đến năm 2030 có ít nhất 8 trường đại học nằm trong top 200 châu Á, một trường lọt top 100 thế giới; đến năm 2045, hệ thống giáo dục Việt Nam thuộc nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới. Nghị quyết cũng xác định giáo dục đại học là “vườn ươm nhân tài quốc gia”, nơi trực tiếp tạo ra lực lượng tiên phong quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia.
Theo đó, nhiều giải pháp quốc tế hóa đã được đưa ra như thu hút 2.000 giảng viên giỏi từ nước ngoài, tăng 12% công bố khoa học quốc tế, và phấn đấu có 5 trường đại học lọt top 100 thế giới ở một số lĩnh vực vào năm 2045.
“Những giải pháp này phản ánh định hướng quốc tế hóa và hiện đại hóa giáo dục một cách có trọng điểm, tập trung tạo những đầu tàu (trường đại học đẳng cấp cao) để dẫn dắt hệ thống thay vì dàn trải”- ông Nam nêu quan điểm.
“Gỡ nút thắt” bằng những giải pháp cụ thể
PGS. TS Trần Thành Nam cho rằng, Nghị quyết 71 thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Đảng trong việc “gỡ nút thắt” cho giáo dục bằng những giải pháp cụ thể, định lượng rõ ràng và tầm nhìn chiến lược.
Trước hết, bài toán nguồn lực được giải quyết khi ngân sách dành cho giáo dục tối thiểu 20% tổng chi, trong đó ít nhất 5% cho đầu tư, 3% cho giáo dục đại học.
Một điểm nhấn then chốt khác là chính sách đối với nhà giáo. Nghị quyết đề ra chế độ đãi ngộ vượt trội: Phụ cấp ưu đãi nghề tối thiểu 70% cho giáo viên, 100% với giáo viên vùng khó khăn và 30% cho nhân viên hỗ trợ. Đây là giải pháp trực diện giúp đội ngũ yên tâm cống hiến, giữ chân nhân tài cho nghề giáo.
Nghị quyết khẳng định con người là trung tâm, nhà giáo là động lực quyết định. Giá trị đạo đức, kỹ năng sống, hướng nghiệp, dạy song ngữ và phổ cập ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong dạy - học được coi là yêu cầu tất yếu.
“Nghị quyết 71 đã định vị lại hệ thống giáo dục Việt Nam với tầm nhìn dài hạn, giải pháp toàn diện và định lượng rõ ràng, thể hiện tư duy chiến lược và khát vọng phát triển giáo dục lên một tầm cao mới”- ông Nam khẳng định.
Đỗ Hợp