Nhiều gia đình rơi vào cảnh dở khóc, dở cười khi có đất mà không thể làm nhà hoặc liều làm nhà khi không được cấp phép. Nguyên nhân vì sao và dự án có những vướng mắc nào chưa thể giải quyết trong thời gian rất dài như thế?
Mua thửa đất rộng 185m2, với giá trị chuyển nhượng là 1.090.000.000 đồng của Công ty Cổ phần xây dựng thương mại Ngọc Thanh, tại khu đất thuộc dự án dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng hạ tầng, ngã tư cơ khí, tổ 5, phường Chiềng Sinh, thành phố Sơn La, năm 2017, gia đình bà Đào Thị Nhất đã thanh toán cho Công ty này số tiền là 1.035.500.000 đồng. Số còn lại hai bên thỏa thuận khi nào có sổ đỏ thì thanh toán nốt.
Thế nhưng đã gần 10 năm trôi qua, gia đình bà Nhất cùng hơn 100 hộ dân khác vẫn mòn mỏi chờ sổ đỏ. Năm 2018, vợ chồng bà Nhất đành liều xây dựng nhà mà không có giấy phép xây dựng, dưới sự bảo lãnh của Công ty Cổ phần xây dựng thương mại Ngọc Thanh.
Gia đình bà Đào Thị Nhất chờ được cấp sổ đỏ cho căn nhà đã xây dựng nhiều năm.
"Tôi cũng có bản thiết kế nộp về công ty và có Phó giám đốc công ty Anh Thư bảo lãnh cho tôi làm nhà. Bởi vì được bảo lãnh thì mới làm được cái nhà 3-4 tầng như này, chứ nếu mình làm nhà mà không có giấy phép hoặc là trái phép thì đã không được xây dựng như thế này rồi. Thế mà bây giờ cũng rất là kẹt, bởi vì bên này đổ lỗi cho bên kia và chúng tôi ở giữa. Bây giờ nhà thì làm rồi và sổ đỏ thì chưa được cấp. Mong muốn của tôi là được công ty cấp sổ đỏ cho chúng tôi, đảm bảo quyền lợi của chúng tôi, khi chúng tôi bỏ tiền tỷ ra như thế này" - bà Nhất cho biết.
Nhiều diện tích đất đã thực hiện các giao dịch mua bán nhưng chưa được cấp quyền sử dụng đất.
Cùng chung tình cảnh như bà Nhất, nhưng gia đình ông Phạm Minh Nhuệ và ông Hoàng Xuân Khiêm, ở thành phố Sơn La chưa dám xây nhà vì còn chờ đợi được cấp quyền sử dụng đất. Ông Nhuệ, ông Khiêm cũng đã nhiều lần lên thành phố kiến nghị được hỗ trợ giải quyết, thế nhưng mọi việc vẫn dậm chân tại chỗ. Nhiều năm nay, 3 thế hệ gia đình nhà ông Nhuệ đành sống trong cảnh chật chội mà chưa biết bao giờ mới làm được nhà, còn ông Khiêm thì luôn bất an.
"Trong hợp đồng cam kết người ta hẹn lần đầu là ba tháng sau sẽ có bìa. Từ năm 2016 đến nay, mấy chục lần ba tháng rồi họ chưa giải quyết được. Chúng tôi có hỏi là tại sao các anh không cấp bìa cho tôi, họ nói là cái lỗi này không phải là đơn phương của họ mà do cơ chế của UBND tỉnh, do các cơ quan chức năng, dẫn đến lỗi này là lỗi khách quan chứ không phải lỗi chủ quan, đơn phương của họ. Nên một mình, họ không thể làm được. Chúng tôi đề nghị cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp tìm ra tiếng nói chung thì mới tháo gỡ được vấn đề này" - ông Phạm Minh Nhuệ chia sẻ.
Ông Hoàng Xuân Khiêm cũng chia sẻ: "Theo như tôi được biết là phải còn hơn 100 hộ gia đình nữa chưa được cấp bìa. Về phía doanh nghiệp họ hẹn rất nhiều lần rồi. Về phía cơ quan hành chính thì cũng có công văn gửi các ban, ngành của tỉnh nhưng cứ bảo là vướng thủ tục. Nay dân chưa có bìa thì chưa dám xây, một số nhà họ cứ mạnh dạn xây... Hôm chúng tôi cũng họp với UBND thành phố thì họ cũng nhận đấy là khuyết điểm, cơ chế quản lý của bên thành phố về quản lý đất cát, xây dựng".
Nhiều hạng mục thi công dở dang tại Dự án dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng khu dân cư và dịch vụ ngã tư cơ khí, thành phố Sơn La.
Dự án dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng khu dân cư và dịch vụ ngã tư cơ khí, thành phố Sơn La được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư và giao đất để xây dựng cơ sở hạ tầng dự án vào năm 2004. Dự án được UBND tỉnh Sơn La phê duyệt ngày 2/4/2004, quy mô xây dựng gần 7,5 ha, tổng mức đầu tư là 32,862 tỷ đồng, sử dụng vốn tự có của doanh nghiệp và huy động các nguồn vốn hợp pháp khác.
Chủ đầu tư được UBND tỉnh Sơn La giao lần đầu cho Tổng công ty xây dựng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ngày 2/4/2004; ngày 29/9/2006, giao Tổng Công ty xây dựng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Bộ Nông nghiệp và PTNT, sau đó được UBND tỉnh Sơn La chuyển giao chủ đầu tư cho Công ty cổ phần xây dựng và thương mại Ngọc Thanh tại Quyết định số 2652, ngày 7/12/2012.
Phần đã được nghiệm thu và phê duyệt thanh toán đợt 1 của dự án có giá trị là hơn 16 tỷ đồng, tương ứng tổng diện tích đất trả cho chủ đầu tư là hơn 12.972m2 cho 15 lô đất. Còn lại phần chưa nghiệm thu thanh toán dự kiến khoảng 4,67 tỷ đồng, gồm: hạng mục hệ thống cấp điện, hệ thống cấp nước. Ngày 21/4/2014, UBND tỉnh Sơn La quyết định dừng triển khai đầu tư dự án.
Ngày 21/4/2014, UBND tỉnh Sơn La quyết định dừng triển khai đầu tư dự án.
Ông Đào Mạnh Chiến, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Sơn La cho biết: Liên quan vì sao mà dự án chưa được nghiệm thu toàn bộ, vì dự án còn có rất nhiều tồn tại, vướng mắc, chủ yếu vấn đề điều chỉnh quy hoạch, xác định khối lượng, giá trị đầu tư. Hai là nhà đầu tư chưa tuân thủ đúng các quy hoạch được duyệt, dẫn đến việc phải điều chỉnh cục bộ quy hoạch; tự ý thực hiện các giao dịch về đất đai với nhân dân trong khi chưa được các cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để kinh doanh.
Mặt khác dự án dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng cũng được ban hành từ năm 2000 theo Quyết định số 22 của Bộ Tài chính, còn chưa chặt chẽ, quy định chưa rõ ràng, dẫn đến nhầm lẫn việc giao đất. Chủ đầu tư đã tự ý để kinh doanh, chuyển nhượng các phần đất trong khi chưa xây dựng xong cơ sở hạ tầng, theo các quyết định phê duyệt, dự án được UBND tỉnh đã được phê duyệt…
Trước những khó khăn, vướng mắc của dự án, tỉnh Sơn La đã chỉ đạo các sở, ngành liên quan tham mưu, đề xuất các giải pháp nhằm giải quyết dứt điểm. UBND tỉnh đã nhiều lần tổ chức các cuộc họp, mời Công ty cổ phần xây dựng và thương mại Ngọc Thanh để giải quyết các vướng mắc. Tuy nhiên, phía Công ty này không tham dự các cuộc họp, do đó UBND tỉnh đã tham mưu với Ban cán sự Đảng UBND tỉnh báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy, giao Đảng ủy Công an tỉnh tổ chức kiểm tra việc chấp hành các quy định về quản lý đất đai và việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa Công ty với các hộ dân tại khu đất của dự án.
Ngày 10/6 vừa qua, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Nguyễn Đình Việt cũng đã có cuộc làm việc với một số doanh nghiệp nhằm tháo gỡ vướng mắc các dự án dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn thành phố.
Ông Đào Mạnh Chiến, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Sơn La cho biết, UBND tỉnh đã có báo cáo số 170 tổng hợp các dự án đầu tư công, các dự án nhà ở và bất động sản có khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ để tồn đọng kéo dài trên địa bàn tỉnh Sơn La. Kiến nghị gửi đến Tổ công tác, Ban Chỉ đạo 1568 và Tổ công tác 1435 của Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành để quan tâm phối hợp giải quyết các vướng mắc, khó khăn của tỉnh; trong đó có việc tháo gỡ dứt điểm các vướng mắc của dự án đổi đất lấy cơ sở hạ tầng, nhằm đảm bảo an ninh trật tự, tránh sự phát sinh đơn thư khiếu kiện kéo dài của người dân và doanh nghiệp.
Sở Xây dựng cũng đã có kế hoạch để làm việc với bộ, ngành, phối hợp tiếp tục làm rõ các nội dung vướng mắc và cũng làm rõ các cơ chế để tìm ra một giải pháp hợp lý nhất giải quyết dự án. Sau khi được Bộ, ngành, Chính phủ cho chủ trương, Sở Xây dựng và các sở, ngành khác sẽ tập trung tham mưu cho UBND tỉnh để triển khai thực hiện giải quyết dứt điểm dự án.
Nhiều diện tích đất vẫn bị bỏ hoang gây lãng phí rất lớn và ảnh hưởng cuộc sống của hàng trăm hộ dân.
Năm 2004, tỉnh Sơn La triển khai thực hiện 8 dự án dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng hạ tầng. Sau hơn 20 năm thực hiện, đến nay vẫn còn 3 dự án chưa hoàn thành và chưa được quyết toán, đó là dự án khu dân cư bản Hẹo Phung; dự án khu dân cư và dịch vụ ngã tư cơ khí và dự án khu dân cư Đông Nam bến xe.
Nguyên nhân là do hệ thống các văn bản pháp luật thường xuyên thay thế, điều chỉnh bổ sung; công tác quản lý đầu tư còn nhiều tồn tại hạn chế liên quan đến quản lý, sử dụng đất của các chủ đầu tư; công tác giải phóng mặt bằng, xác định khối lượng, giá trị đầu tư cơ sở hạ tầng; cơ chế thanh toán xác định giá đất... Tỉnh Sơn La cũng đã thành lập tổ công tác để giải quyết những vướng mắc, trình các Bộ, ngành liên quan để xử lý các vấn đề này, tuy nhiên do vướng mắc về cơ chế, nên hiện nay vẫn chưa có hướng dẫn xử lý của trung ương.
Người dân mong muốn các cấp các ngành sớm có hướng tháo gỡ khó khăn, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người dân.
Nếu không sớm giải quyết những vướng mắc, nhiều diện tích đất vẫn bị bỏ hoang gây lãng phí rất lớn và cuộc sống của hàng trăm hộ dân vẫn chưa thể ổn định khi hàng ngày mòn mỏi chờ sổ đỏ.