Một tòa nhà cao tầng sắp được xây dựng tại trung tâm phố cổ Amsterdam, Hà Lan. Ảnh: Ken Welsh/Alamy
Hộp đêm giữa lòng phố cổ và làn sóng phản đối
Thành phố Amsterdam vốn nổi tiếng với đời sống đêm sôi động đang tranh cãi gay gắt về dự án tòa nhà nhiều tầng kết hợp câu lạc bộ, quán cà phê và căn hộ ngay trung tâm. Tuần trước, Hội đồng Nhà nước Hà Lan đã phê duyệt dự án bất chấp những phản đối.
“Viện Văn hóa Đêm” (INC) là sáng kiến phi lợi nhuận được công bố vào tháng 10 năm ngoái. Theo kiến trúc sư David Mulder van der Vegt, công trình sẽ là “một nơi ẩn dật, một thế giới ngầm nơi mọi loại người có thể gặp gỡ”.
Thành phố Amsterdam đã hỗ trợ 50.000 euro cho dự án, với kỳ vọng tạo ra một mô hình thử nghiệm nhằm phá vỡ tình trạng đơn điệu trong đời sống giải trí về đêm. Phó Thị trưởng Touria Meliani gọi đây là cách để thành phố đa dạng hóa các lựa chọn văn hóa, giảm phụ thuộc vào một số loại hình giải trí truyền thống.
Tuy nhiên, nhiều người dân sống gần khu vực dự kiến xây dựng tỏ ra lo lắng. Họ cho rằng tòa nhà sẽ che khuất ánh sáng, tăng lưu lượng xe đạp và tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng tới nền móng vốn đã xuống cấp của các công trình cổ.
“Mỗi lần đào móng là lại đụng đến nền móng yếu, và tình trạng này đã ở mức đáng báo động. Thế nhưng Hội đồng Nhà nước vẫn bỏ qua rủi ro”, ông Walther Schoonenberg, Nhà sử học kiến trúc bày tỏ.
Theo ông Schoonenberg, dự án có kế hoạch xây tầng hầm sâu ngay trong khu vực lịch sử. Hà Lan hiện có khoảng 10% nhà ở đối mặt với nguy cơ sụt lún, nên bất kỳ hoạt động đào móng nào cũng cần thận trọng.
Người phát ngôn của INC trấn an rằng rủi ro đã được tính toán kỹ lưỡng. “Phương pháp xây dựng tầng hầm này đã được áp dụng thành công trong các dự án khác ở trung tâm lịch sử Amsterdam. Các chuyên gia độc lập cũng đã đưa ra ý kiến thứ hai, khẳng định rủi ro tiềm ẩn hoàn toàn có thể kiểm soát”, ông nói.
Bản phác họa về Viện Văn hóa Đêm (INC) dự kiến xây dựng tại Amsterdam. Ảnh: XML
Bài toán cân bằng giữa phát triển và bảo tồn
Tranh cãi về INC phản ánh căng thẳng ngày càng rõ trong quy hoạch đô thị Hà Lan, quốc gia đông dân thứ hai châu Âu về mật độ và đang đặt mục tiêu xây dựng gần 1 triệu căn nhà mới vào năm 2030.
Giáo sư Cees-Jan Pen, chuyên gia nghiên cứu phát triển đô thị tại Đại học Khoa học Ứng dụng Fontys ở Eindhoven, cho rằng khi dân số tăng nhanh, cư dân sẽ phải chấp nhận thực tế thành phố cao hơn, nơi tầm nhìn và ánh sáng không thể bảo toàn như trước.
“Ai cũng muốn giải quyết khủng hoảng nhà ở, nhưng không phải ngay trước cửa nhà mình. Tuy nhiên, xây cao hơn vài tầng và tập trung phát triển trong khu vực hiện hữu lại là giải pháp bền vững hơn”, Giáo sư Cees-Jan Pen phân tích.
Ở chiều ngược lại, một số nhà phân tích nhận định các thủ tục cấp phép và quy hoạch phức tạp của Hà Lan đang cản trở phát triển.
“Những vụ kiện như thế này có thể kéo dài nhiều năm, đồng nghĩa với chậm trễ trong việc xây nhà mới”, bà Madeline Buijs, Giám đốc nghiên cứu tại công ty tư vấn bất động sản Colliers cho biết.
Nhà kinh tế Matthijs Korevaar từ Đại học Erasmus Rotterdam còn ví những trì hoãn này như “một loại thuế đánh vào phát triển”, bởi chi phí và thời gian chờ đợi khiến các nhà đầu tư thêm e ngại.
Ông Korevaar cho rằng Hà Lan vốn nổi tiếng với quy hoạch bài bản và cẩn trọng, nhưng điều này luôn là bài toán cân bằng giữa lợi ích của “người trong cuộc” – tức cư dân hiện hữu – và “người ngoài cuộc” – những người cần chỗ ở mới.
Bất chấp những tranh cãi, Dự án “Viện Văn hóa Đêm” vẫn sẽ được triển khai và dự kiến sẽ khai trương vào năm 2028.
ĐỨC AN