Dự án Luật Dân số: Phải đột phá về nhận thức, chính sách và giải pháp

3 giờ trướcBài gốc

Thiếu cơ chế trách nhiệm

Dự thảo Luật Dân số gồm 8 chương, 28 điều, quy định cụ thể hơn các chính sách, biện pháp về nâng cao chất lượng dân số, truyền thông, vận động, giáo dục về dân số. Bên cạnh đó, dự thảo Luật bổ sung các quy định về các chính sách, biện pháp để duy trì mức sinh thay thế, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi, phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi; thực hiện tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn và sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh để nâng cao chất lượng dân số...

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh phát biểu tại phiên họp

Thẩm tra dự án Luật, các Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội nhận thấy, dự thảo Luật cơ bản phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng. Hồ sơ dự án Luật bước đầu đã góp phần thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về công tác dân số tại Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017, Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới (sau đây viết là Nghị quyết số 21), Kết luận số 149-KL/TW ngày 10/4/2025 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 21 (sau đây viết là Kết luận số 149), Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 09/9/2025 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân (sau đây viết là Nghị quyết số 72), đó là gia tăng tỷ lệ sinh để đạt được mức sinh thay thế bền vững, có chính sách nâng cao chất lượng dân số, bảo đảm thích ứng với già hóa dân số.

Tuy nhiên, các ý kiến trong Ủy ban Văn hóa và Xã hội cũng chỉ rõ, nội dung dự thảo Luật chưa thể hiện rõ chính sách dân số và phát triển như quan điểm “tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển” đã được đề ra tại Nghị quyết số 21.

ĐBQH Nguyễn Thiện Nhân (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu

ĐBQH Nguyễn Thiện Nhân (TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, Việt Nam đang đứng trước tình thế cấp bách về công tác dân số. Nếu bây giờ không ban hành một đạo luật để tạo ra khung pháp lý cơ bản giải quyết vấn đề dân số, lao động, người già thì Việt Nam sẽ đi vào "vết xe đổ" của một số quốc gia khác.

Theo đại biểu Nguyễn Thiện Nhân, Việt Nam không thể lựa chọn con đường sinh không đủ và bù đắp bằng nhập cư, mà phải bảo đảm tăng trưởng kinh tế nhưng người dân sinh đủ số con để đảm bảo phát triển bền vững.

"Chúng ta đang đứng trước lựa chọn hoặc phát triển, hoặc không phát triển. Việt Nam là quốc gia duy nhất trên thế giới có nghị quyết riêng về công tác dân số trong tình hình mới, đồng thời công bố chủ trương phải giữ vững mức sinh thay thế. Tuy nhiên, sau nhiều năm thực hiện, chưa duy trì được mục tiêu này", đại biểu Nguyễn Thiện Nhân thẳng thắn.

Đưa ra cảnh báo về những hệ lụy khi tỷ suất sinh của Việt Nam liên tục giảm trong 3 năm qua, cũng như mục tiêu duy trì mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ đã không đạt được, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân chỉ rõ những nguyên nhân, thách thức và cơ hội cho Việt Nam để đạt duy trì mức sinh thay thế. Theo đó, đại biểu đề nghị cần phải có đột phá về nhận thức, đột phá về chính sách và đột phá về giải pháp. Cụ thể, cần phải có một lộ trình xác định quan điểm đúng đắn rằng công tác dân số là nhằm bảo đảm lực lượng lao động phát triển đất nước và bảo đảm người già hạnh phúc.

Theo đại biểu Nguyễn Thiện Nhân, hiện nay, dự thảo Luật Dân số đang thiếu các yếu tố then chốt, trong đó có cơ chế trách nhiệm. Trong 3 năm qua, dù mục tiêu về mức sinh thay thế không đạt được, nhưng lại chưa rõ cơ quan nào chịu trách nhiệm. Nếu không trả lời được câu hỏi này, việc thực hiện chính sách trong 5 năm tới sẽ rất khó khăn, đòi hỏi cần phải có cơ chế xác định trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp trong việc thực hiện Luật Dân số sắp tới.

Đầu tư cho dân số là đầu tư cho phát triển

Đồng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nêu rõ, có nhiều yếu tố cần nghiên cứu trong xây dựng chính sách dân số. Trong đó, yếu tố đầu tiên là văn hóa, yếu tố thứ hai là giải quyết vấn đề nhà ở, yếu tố thứ ba là chính sách tiền lương, thu nhập - điều kiện bảo đảm cho gia đình khuyến khích sinh cao hơn. Yếu tố thứ tư là chính sách giáo dục, đây là yếu tố rất quan trọng, ảnh hưởng lớn đến chính sách dân số. Yếu tố thứ năm là hỗ trợ y tế trong khuyến khích sinh.

Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh, dự thảo Luật đang thiếu một chương liên quan đến chính sách Nhà nước về dân số trong khi đây là cơ sở pháp lý để đôn đốc các cơ quan khi thiết kế các chính sách tiền lương hay thể hiện các cam kết.

Do đó, ông đề nghị, cơ quan soạn thảo tập trung thiết kế lại, đưa chính sách của nhà nước về dân số vào dự thảo Luật và quan trọng nhất là phải có Tuyên ngôn về Dân số. “Đây sẽ là kim chỉ nam để căn cứ vào đó xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ kinh tế, giáo dục, nhà ở phù hợp, tạo ra một sự thay đổi đột phá, vực dậy mức sinh và thoát khỏi "vòng luẩn quẩn" thiếu lao động - kém phát triển kinh tế”, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội nhấn mạnh.

Đồng ý quan điểm xây dựng dự án Luật Dân số để tiếp tục thể chế hóa kịp thời, đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về công tác dân số trong tình hình mới, ĐBQH Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) bày tỏ kỳ vọng Luật Dân số sớm được thông qua tại Kỳ họp thứ Mười.

ĐBQH Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) phát biểu

Theo đại biểu Nguyễn Anh Trí, Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới đã nhấn mạnh sự chuyển đổi trọng tâm công tác dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, đầu tư cho dân số là đầu tư cho phát triển và phải được ưu tiên. Do đó, cần thiết và quan trọng nhất trong dự thảo Luật Dân số là phải có mục quy định chính sách của Nhà nước về dân số.

ĐBQH Phạm Như Hiệp (TP. Huế) phát biểu

Quan tâm đến nâng cao chất lượng dân số, ĐBQH Phạm Như Hiệp (TP. Huế) đánh giá cao các quy định tại Điều 21 dự thảo Luật về sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh. Song, để cải thiện dân số, đại biểu đề nghị dự thảo Luật cần quan tâm đối tượng vô sinh chiếm gần 8% dân số. Theo đó, nên bổ sung quy định về các điều kiện hỗ trợ như: khám, chẩn đoán, hỗ trợ điều trị vô sinh.

Bên cạnh đó, đại biểu Phạm Như Hiệp cho rằng, việc chăm sóc trẻ sơ sinh, mẫu giáo là khoảng thời gian vất vả. Để phụ nữ yên tâm hơn và không ngại sinh con thì nên có chính sách nuôi dưỡng, chăm sóc cho trẻ sơ sinh, trẻ bú mẹ, trẻ mẫu giáo với những cơ sở trường lớp bảo đảm chất lượng cả về thể chất và tinh thần.

Phát biểu làm rõ những vấn đề các ĐBQH nêu, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương khẳng định, ý kiến góp ý của các đại biểu rất quan trọng, thiết thực giúp Bộ Y tế hoàn thiện dự án Luật. Khi xây dựng dự thảo Luật Dân số, Bộ Y tế đã chủ trì phối hợp với các bộ ngành liên quan để nghiên cứu, cố gắng đưa ra những quy định bao trùm nhất.

Nhận thấy đề nghị bổ sung một chương/điều về chính sách của Nhà nước về dân số là rất đúng, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, ngoài bổ sung nội dung này vào dự thảo Luật, Bộ Y tế sẽ đưa ra quy định cụ thể khung chính sách về dân số. Trong đó, liệt kê các chính sách quan trọng, chính yếu, còn việc thực hiện các chính sách này sẽ theo luật hiện hành.

Minh Trang

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/du-an-luat-dan-so-phai-dot-pha-ve-nhan-thuc-chinh-sach-va-giai-phap-10390087.html