Dự án trọng điểm mở ra dư địa 'mới' cho công nghiệp nền tảng

2 giờ trướcBài gốc

Công nghiệp nền tảng thêm động lực

Trong tiến trình phát triển đất nước giai đoạn mới, công nghiệp nền tảng đang ngày càng khẳng định vai trò trụ cột, không chỉ đối với tăng trưởng công nghiệp mà còn đối với toàn bộ nền kinh tế. Những chuyển động chính sách mạnh mẽ, các dự án trọng điểm quốc gia được thúc đẩy cùng sự tham gia ngày càng sâu của doanh nghiệp trong nước vào chuỗi giá trị công nghệ cao đang mở ra dư địa phát triển bền vững, lâu dài cho công nghiệp Việt Nam.

Đặc biệt, lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục giữ vai trò động lực tăng trưởng chủ yếu, trong khi các dự án hạ tầng chiến lược như đường sắt đang trở thành bệ phóng để nâng tầm năng lực công nghiệp nền tảng, công nghiệp hỗ trợ và khoa học công nghệ trong nước.

PGS.TS. Trần Lê Hưng - Đại học Gustave Eiffel. Ảnh: NVCC.

Bức tranh công nghiệp năm 2025 cho thấy những tín hiệu tích cực rõ nét. Trong 11 tháng năm 2025, chỉ số sản xuất ngành chế biến, chế tạo tăng 10,6%, cao hơn mức tăng 9,6% của cùng kỳ năm 2024 và đóng góp tới 8,5 điểm phần trăm vào mức tăng chung của toàn ngành công nghiệp.

Không chỉ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu ngành công nghiệp, công nghiệp chế biến, chế tạo còn là khu vực tạo ra giá trị gia tăng cao, lan tỏa mạnh mẽ sang các lĩnh vực khác như thương mại, logistics, dịch vụ và thị trường lao động. Trong nhiều năm qua, đây chính là ngành quyết định chủ yếu đến tốc độ tăng trưởng của toàn ngành công nghiệp và đóng vai trò then chốt trong tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Quan trọng hơn, sự phát triển của công nghiệp chế biến, chế tạo đang gắn ngày càng chặt với yêu cầu nâng cao chất lượng tăng trưởng. Từ gia công, lắp ráp đơn giản, doanh nghiệp trong nước đang từng bước chuyển sang làm chủ công nghệ, tham gia sâu hơn vào các khâu thiết kế, chế tạo, tích hợp hệ thống và cung ứng sản phẩm công nghiệp có hàm lượng kỹ thuật cao. Đây chính là nền tảng để xây dựng một nền công nghiệp tự chủ, hiện đại và bền vững.

Trong bối cảnh đó, các dự án trọng điểm quốc gia, đặc biệt là trong lĩnh vực hạ tầng giao thông và đường sắt, đang được xác định là động lực quan trọng để thúc đẩy công nghiệp nền tảng phát triển.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, PGS.TS. Trần Lê Hưng - Đại học Gustave Eiffel (Pháp) cho rằng, đường sắt không chỉ là phương thức vận tải khối lượng lớn, chi phí thấp và thân thiện với môi trường, mà còn là lĩnh vực có sức lan tỏa rất rộng tới các ngành công nghiệp cơ khí, chế tạo, vật liệu, điện, điện tử, tự động hóa và công nghệ số.

Việc đầu tư phát triển các dự án đường sắt quốc gia vì thế không chỉ mang ý nghĩa hạ tầng, mà còn là bài toán chiến lược về công nghiệp hóa. Thực tế cho thấy, mỗi dự án đường sắt quy mô lớn đều kéo theo nhu cầu khổng lồ về thiết bị, toa xe, hệ thống điều khiển, tín hiệu, kết cấu thép, vật liệu mới và dịch vụ kỹ thuật.

"Nếu tận dụng tốt, đây sẽ là đơn hàng dài hạn để doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực sản xuất, làm chủ công nghệ và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu", PGS.TS. Trần Lê Hưng nói.

Mở không gian phát triển mới

Theo PGS.TS. Trần Lê Hưng, một điểm nhấn đáng chú ý trong bức tranh này là việc Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Hải (THACO) vừa ký kết hợp tác với đối tác Hàn Quốc về chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực đường sắt đã phản ánh xu hướng mới của doanh nghiệp Việt Nam trong việc chủ động tiếp cận công nghệ lõi, từng bước nội địa hóa sản xuất và xây dựng năng lực công nghiệp nền tảng.

Các dự án trọng điểm tạo lực đẩy đầu tư hạ tầng và nền tảng công nghiệp vững chắc cho tăng trưởng kinh tế dài hạn. Ảnh minh họa.

Với nền tảng đã được khẳng định trong lĩnh vực cơ khí chế tạo, ô tô và công nghiệp hỗ trợ, việc THACO mở rộng sang lĩnh vực đường sắt cho thấy doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có khả năng tham gia vào những ngành công nghiệp phức tạp, đòi hỏi tiêu chuẩn kỹ thuật cao và quy trình quản lý nghiêm ngặt.

Quan trọng hơn, thông qua chuyển giao công nghệ, đội ngũ kỹ sư và công nhân Việt Nam sẽ có cơ hội tiếp cận trực tiếp với công nghệ tiên tiến, tích lũy kinh nghiệm và từng bước làm chủ các khâu then chốt.

“Đây chính là cách tiếp cận bền vững, khi dự án trọng điểm không chỉ tạo ra sản phẩm cuối cùng, mà còn để lại di sản công nghệ cho nền công nghiệp quốc gia”, PGS.TS. Trần Lê Hưng nhấn mạnh.

PGS.TS. Trần Lê Hưng nhìn nhận, bên cạnh nỗ lực của doanh nghiệp, vai trò kiến tạo của Nhà nước tiếp tục được thể hiện rõ nét thông qua các quyết sách kịp thời. Ngày 12/12/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 319/2025/NĐ-CP, quy định chi tiết nội dung, trình tự, thủ tục, thẩm quyền để triển khai các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt về phát triển khoa học, công nghệ, nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ đối với công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt theo các Nghị quyết của Quốc hội.

Nghị định 319 được kỳ vọng sẽ tháo gỡ nhiều điểm nghẽn về cơ chế, tạo điều kiện thuận lợi để huy động nguồn lực xã hội cho nghiên cứu, phát triển và chuyển giao công nghệ. Đặc biệt, các cơ chế đặc thù sẽ giúp rút ngắn thời gian triển khai dự án, khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư nghiên cứu; bảo đảm sự đồng bộ giữa phát triển hạ tầng và phát triển công nghiệp nền tảng.

Việc đặt khoa học, công nghệ vào trung tâm của các dự án trọng điểm cho thấy tư duy phát triển đã có sự chuyển biến rõ rệt. Dự án không chỉ được đánh giá bằng tiến độ và tổng mức đầu tư, mà còn bằng khả năng tạo ra năng lực công nghệ mới, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao năng suất dài hạn của nền kinh tế.

Từ những chuyển động trên có thể thấy, công nghiệp nền tảng đang đứng trước cơ hội lớn để bứt phá. Khi các dự án trọng điểm được triển khai đồng bộ với chính sách hỗ trợ khoa học công nghệ và sự tham gia chủ động của doanh nghiệp trong nước, một hệ sinh thái công nghiệp mới đang dần hình thành.

Theo PGS.TS. Trần Lê Hưng, hệ sinh thái đó không chỉ dựa vào tăng trưởng về quy mô, mà hướng tới chiều sâu, tính tự chủ và khả năng chống chịu trước các biến động bên ngoài. Công nghiệp nền tảng phát triển sẽ giúp giảm phụ thuộc vào nhập khẩu thiết bị, linh kiện, nâng cao năng lực nội địa hóa và tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Quan trọng hơn, đây là con đường phát triển bền vững, khi tăng trưởng công nghiệp gắn với đổi mới sáng tạo, sử dụng hiệu quả tài nguyên và đóng góp thiết thực cho các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới với yêu cầu cao hơn về chất lượng tăng trưởng, các dự án trọng điểm, đặc biệt trong lĩnh vực đường sắt, cùng với sự trỗi dậy của công nghiệp chế biến, chế tạo và công nghiệp nền tảng, đang tạo ra động lực mạnh mẽ để nền kinh tế tiến lên vững chắc, dài hạn và tự chủ hơn.

Các dự án trọng điểm, nhất là trong lĩnh vực đường sắt, đang tạo động lực mới cho phát triển công nghiệp nền tảng. Khi chính sách được hoàn thiện, doanh nghiệp chủ động làm chủ công nghệ và công nghiệp chế biến, chế tạo giữ vai trò đầu tàu tăng trưởng, nền công nghiệp Việt Nam có thêm nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững và lâu dài.

Thanh Bình

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/du-an-trong-diem-mo-ra-du-dia-moi-cho-cong-nghiep-nen-tang-434912.html